Research papers

Mənzilə Ağarəhim qızı Rəhimova 
188 
Research Papers of the Institute of Education of the Republic of Azerbaijan, Volume: 89, Number: 2, 2022
 
Daha başqa sinifdənxaric tədbirlər var ki, 
onlar məktəblilərin maraq və meylinə, istedad 
və qabiliyyətlərinə, bacarıqlarına uyğun olaraq 
təşkil edilir və onlar daha çox tərbiyələndirici, 
təhsilləndirici və təşkiledici, istiqamətverici sə-
ciyyə daşıyan, şagirdlərin elmi, bədii və mədəni 
dünyagörüşünü xeyli inkişaf etdirən sinifdənxa-
ric tədbirlərdir. 
Belə sinifdənxaric tədbirlərdə şagirdlər 
boş və ya asudə vaxt dediyimiz və boş vaxtla-
rında müxtəlif dərnək və klublara yazılır, boş 
vaxtlarında müstəqil və sərbəst fəaliyyət göstər-
mələri üçün daha könüllü olaraq yazıldıqları 
marağa və meylə görə yaradılmış xüsusi dərnək 
və xüsusi klublarda fəallıqla iştirak edirlər, fa-
kültativ məşğələlərdə, muzey işlərində, idman 
bölmələri və yarışlarda, incəsənətin çox müxtə-
lif növlərinə, tiplərinə dair klublarda, peşələrə 
dair məşğələlərdə və digər maraq sahələrində 
daha çox fəallıqla iştirak edirlər (6, s. 45). 
Kollektivlə birgə keçirilən sinifdənxaric 
işlərdə daha maraqlı məqamlar yaşanır. Vaxt 
məhdudiyyəti olmadığı üçün şagirdlər bir-biri 
ilə daha sıx ünsiyyətdə olaraq bir-birini daha 
yaxşı tanıyır, ümumi işi birgə görürlər, bir-biri-
nə daim yardımçı olur və onların bu əməkdaş-
lıqları nəticəsində təhsildə və tərbiyə işlərində 
böyük uğurlar qazanılır. 
Fənn dərnəklərində müxtəlif didaktik 
mövzularla əlaqədar olaraq müəllimlər ekskursi-
yalar təşkil edə bilir, şagirdlərlə birgə tarixi mu-
zeylərə gedir, böyük şəxsiyyətlərin müxtəlif ev 
muzeylərində olur, Şəhidlər xiyabanını, tarixi 
abidələri, tarixi yerləri ziyarət edir, maraqlı ge-
cələr təşkil edir, birgə kollektiv tamaşalara ba-
xışlar keçirilər. 
Məktəblilərin sinifdənxaric və məktəbdən-
kənar işlər zamanı hazırladıqları, düzəltdikləri 
əyani vəsaitlərdən, müxtəlif məqsədli cihazlardan 
müəllimlər dərs prosesində geniş istifadə edirlər. 
Şagirdlərin dərs prosesində aldıqları bilik-
lər sinifdənxaric məşğələlər zamanı möhkəm-
ləndirilir və genişliklə tətbiq edilir. 
“Bacarıqlı, istedadlı əllər” dediyimiz və 
belə ad altında sinifdənxaric dərnəklərdə şagird-
lər, əsasən – qızlar tikmələr tikir, dərzilik edir, 
evdarlıq, kulinariya kimi vərdişlərə yiyələnirlər 
ki, bunlar da onların gələcəkdə istər səriştəli hə-
yat yoldaşı, istərsə də qayğıkeş ana kimi həmişə 
gərəyi olacaqdır. 
Bu cür dərnək və ya klublar həmişə peşə-
yönlü olub, sinifdənxaric məşğələlər zamanı da-
ha çox həyata keçirilir, uşaqlara da müxtəlif tə-
mayüllü peşələr, sənətlər barəsində dəyərli ma-
raqlı məlumatlar verilir, davamlı olaraq peşə, 
sənət sahibləri ilə mütəmadi olaraq görüşlər təş-
kil edilir, müxtəlif əmək sahələrinə dair mütə-
madi ekskursiyalar da təşkil edilir. 
Dərs və sinifdənxaric işlərin qarşılıqlı əla-
qəsinin ən bariz nümunəsi kimi respublikamızın 
məktəblərində müxtəlif fənlər üzrə olan olim-
piadaların fəallıqla və həvəslə keçirilməsi artıq 
bir adət və ənənə şəklini almışdır. Bu olimpia-
dalarda da məktəblilər böyük həvəslə iştirak 
edir və öz bilik, bacarıq və qabiliyyətlərini fəal-
lıqla nümayiş etdirirlər. 
Sinifdənxaric və məktəbdənkənar tədbirlər 
bir-birilə daim sıx üzvi şəkildə əlaqədar olmaq-
la, xüsusilə şagirdlərin müstəqil, yaradıcı fəaliy-
yətlərini, maraq və meylini birgə nizamlayır və 
müntəzəm olaraq tənzimləyir.