1.7. Chet el firma va kompaniyalarida moliyaviy tahlil va uning O’zbekiston Respublikasidagi moliyaviy tahlil bilan muvofiqligi Moliyaviy tahlilni usulubiy asoslarini taqqoslash yakunida shunday xulosaga kelish
mumkinki xorijiy firma va kompaniyalar moliyaviy hisobotlari tahlili bilan O’zbekistonda
amal etilayotgan uslubiy asoslarda keskin farqlanishlar kuzatilmaydi. Farqlanishni sezish
mumkin faqat birlik ko’rsatkichlarda. Masalan; firma va kompaniyalar foydaligiga baho
berishda, bizning amaliyotda rentabellikni 63 ta turi aniqlansa, Italiyada uning 74 ta,
Yaponiyada esa 56 ta turi aniqlanadi. Bu holat bitta ko’rsatkichni baholashga nisbatan zaruriy
birlikmi? Albatta uning mazmuni tushinish qiyin emas. Negaki bitta buxgalteriya balansi
asosida korxona aktivlari va passivlariga nisbatan 55 ta rentabellik turini aniqlash mumkin.
Firma, kompaniya foydasida barcha birliklar ta’sirini mavjud deb oladigan bo’lsak, bu tarkib
to’g’ri hisoblanadi.
To’lov layoqati, moliyaviy barqarorlikni aniqlash ko’rsatkichlari bo’yicha, asosiy
vositalar holati va harakati ko’rsatkichlarida ham xuddi shunday farqlanishlarni sezish
mumkin.
Moliyaviy hisobotlarni tuzish qoyidalarini, moliyaviy hisobot shakllarining
mazmunining bir xilligi albatta moliyaviy tahlildagi mazmunni ham bir xillikda bo’lishini
tavsiflaydi.
Buxgalteriya hisobining xalqaro standartlari va ular asosida milliy standartlarni
tuzilishida ham shu zaruriyatni sezish mumkin.
Moliyaviy tahlil yuzasidan o’xshashlik albatta boshqaruv tahlili bo’yicha ham bir xillik
mavjud degan xulosaga olib kelmaydi. Boshqaruv tahlili yuzasidan davlatlar o’rtasida
turlicha farqlanishlarni sezish mumkin.
Boshqaruv tahlili yoki ishlab chiqarish tahlili, boshqaruv hisobi va hisobotining
tarkibiy qismi sifatida amal etadigan xorijiy amaliyotdan, alohida tur sifatida olinishi o’zining
tashkiliy, uslubiy, amaliy asoslari bo’yicha farq etadi.
