Respublikamiz iqtisodiyotidagi tub o’zgarishlarni albatta xukumatimiz tomonidan olib

Buxgalteriya balansi passivini tahlili 
Davr boshi 
Davr oxiri 
Farqi +,- 
O’sish
i 
Balans aktivi moddalari 
Sum-ma 
Foiz 
Sum-ma 
Foiz 
Summa 
foiz 
Foiz 
1.O’z mablag’lari manbalari 
1.1.O’z 
mablag’lari 
2300 2200
1.2.Aktsiyalar 
500 
600 
1.3. Taqsimlanmagan foyda 
1315 
1700 
Jami 
1-bo’lim 
4115 44.0 4500 46.4 +385 +2.4 109.4 
11.Majburiyatlar 
2.1.Uzoq 
muddatli 
2700 28.9 2700 27.8 - -1.1 100.0 
2.2.Qisqa muddatli 
1000 17.0 
850 
15.5 
-
150 
-1.5 94.3 
2.3.Kreditorlik majburiyatlari 
1530 10.1 1650 
10.
3 
120 +0.2 106.2 
11-bo’lim jami 
5230 56.0 5200 56.0 
-30 
-2.4 
99.4 
Barcha passivlar 
9345 
9700 100 
+355 
x 
103.8 
Aktivlar va passivlar tahlili yuzasidan quyidagi muammoli jihatlarni qarab chiqish va 
ularning nazariy va amaliy echimini topish lozim deb o’ylaymiz: 
Birinchidan; aktivlarni tarkiblanishida muammo mavjud. Rivojlangan mamlakatlar 
buxgalteriya balansini kuzatadigan bo’lsak (Angliya, Amerika, frantsiya, Germaniya va h.k.) 
aktivlar likvidlilik darajasi bo’yicha joylashtiriladi. Ya’ni avval likvid va tez likvid 
mablag’lar, oxirida uzoq muddatda pulga aylanuvchi aktivlar joylashtiriladi. 
Ikinchidan; aktivlar qatoriga kiruvchi zararlar passiv tomonnni kamaytiruvchi qator 
sifatida beriladi. Zarar summasini passiv tamonda chegiriluvchi qator sifatida berilishi va 
uning xususiy kapital summasini aniqlashda chegiriluvchi qator sifatida olinishi ziyon 
summasini yo’q qilmaydi. 
Aktivlar qatoridagi aylanma aktivlar bo’yicha aniq fikrlar yo’q. Negaki aylanma 
aktivlar, joriy aktivlar, oborot aktivlar, aylanma mablag’lar, joriy mablag’lar, oborot 
mablag’lar kabi so’zlar bitta mazmunda ishlatiladi. Shundan: buxgalteriya balansida oborot 
37F38
nomida, M.Q.Pardaevni «Moliyaviy tahlil»
38F
39
o’quv qo’llanmasida aylanma mablag’lar 
(oborot aktivlar) tarzida, Abdukarimov I.T. «Moliyaviy hisobotni o’qish va tahlil qilish 
yo’llari»
39F
40
o’quv qo’llanmasida aylanma aktivlar nomi bilan, prof. E.Akramovni «Analiz 
38
O’zR.Moliyav vazirligi «Moliyaviy hisobotni tuzish va topshirish tartibi to’g’risidagi Nizomi» 1997 yil 15-yanv. 5-son 
39
Pardaev M.Q., Isroilov B. Moliyaviy tahlil. T.: Iqtisod iyot va xukuk dunyosi, 1999 y.,
40
Abdukarimov I.T. «Moliyaviy hisobotni o’qish va tahlil qilish yo’llari» T.: Iqtisodiyot va xuquq dunyosi, 1999 y. 

---

35
finansovogo sostoyaniya predpriyatiya»
40F
41
kitobida noharakatchan mablag’lar (aylanma 
aktivlar) nomi bilan nomlanishini keltirib o’tish mumkin.
Aylanma mablag’lar (oborot aktivlar)ni bir xilda nomlashga o’tish albatta nazariy 
jihatdan o’rinli bo’lgan bo’lar edi. Shu jihatdan bizningcha, ularning harakatchan aktivlar, 
harakatchan mablag’lar, oborot aktivlar, oborot mablag’lar, joriy aktivlar, joriy mablag’lar 
deb nomlanishidan chekinish lozim. To’g’ri bu xato bo’lmaydi. Shuningdek bir xildagi 
nomlanish uni tushunish va o’rganishda ham muhim hisoblanadi.