Respublikamiz iqtisodiyotidagi tub o’zgarishlarni albatta xukumatimiz tomonidan olib

Kritik hajm darajasini grafik shaklida ifoda etilishi 
 
 
Ishlab chiqarish hajmi 
Muallif tomonidan tavsiya etilgan 1-formula asosida yakuniy ko’rsatkichga ta’sir 
etuvchi omillarni quyidagi bog’lanishlarda hisob-kitob qilish mumkin. 
Kritik hajm darajasiga mahsulot birligiga o’zgaruvchan xarajatlar ta’sirini hisob-kitobi; 
Yk1=(Sx/Pr)*Ykr+Ur - (Sr/Pr)*Ykr+Ur
Kritik hajm darajasiga mahsulot bahosini o’zgarishini ta’siri;
Yk2=(Sx/Px)*Ykr+Ur –Ykr1 
 
 
Kritik hajm darajasiga mahsulot hajmining o’zgarishini ta’siri; 
 
Yk3=(Sx/Px)*Ykx+Ur –Ykr2 
Bog’lanish bilan aniqlanadi. 
 
Xarajat
Foyda
Kritik hajm
Foyda 
Kritik hajm
Zarar
Doimiy xarajatlar

---

51
 
3.5.Firma va kompaniyalar aktivlarini joylashtirish holati va uning 
foydalilikka ta’sirini tahlili 
 
Firma va kompaniyalarning moliyaviy va iqtisodiy salohiyati ko’pincha aktivlarini 
joylashtirilishi hamda, ularning samaradorligiga bog’liq bo’ladi. Buni bevosita quyidagi 
izohlash mumkin. Sobiq, rejali iqtisodiyot davrida barcha aktivlar yuqoridan belgilangan 
tartibda ta’minlanishi va joylashtirilishidan, korxonalar erkin ularni o’zgartirishga harakat 
qilmas edilar. Natijada aktivlarning u yoki bu turi o’zining muqim o’rnida turishi va 
harakatda faol yoki nofaol holatda foydalanar edi. 
Aktivlarni xududlar va tarmoqlar bo’yicha joylashtirilishida ham farqlarni sezish 
mumkin edi. Natijada, asosiy vositalardan samarali foydalanish darajasi ham, aktivlarni 
foydaliligi ham oldindan belgilangan holda tashkil etilar edi. Maboda ortiq foyda normasiga 
ega bo’linsa u ham markazlashgan tartibda byudjetga, davlatga yig’ib olinar edi. Mulk, 
aktivlar, ularning ta’minoti va joylashtirilishini mazmuni esa bugun keskin o’zgardi. Firma va 
kompaniyalar aktivlarni shunday joylashtirishi lozimki bu holat unga imkon qadar, maksimal 
darajada foyda olib kelsin yoki minimal darajada zararga ishlasin. Aktivlarni samaradorlik 
darajasi esa birinchi o’ringa qo’yildi.
Firma vaktivlariga quyidagilarni kiritish mumkin. 
3.5.-jadval