Respublikasi oliy ta’lim, fan va innovatsiyalar vazirligi toshkent davlat texnika universiteti qo‘qon filiali ijtimoiy va gumanitar fanlar kafedrasi dinshunoslik uslubiy qo‘llanma Bakalavrning barcha ta’lim yo‘nalishlari uchun qo‘qon-2023

Guruh Bahosi	Guruh Hatosi	To‘g‘ri javob	Yakka Xato	Yakka Baho
Ta’limotlar
					“Nazar bar qadam” qoidasi kishining hayotida qo‘yadigan har bir qadami nazorat ostiga olinmoqligini ta’kidlaydi.
					“Yodkard” – ya’ni tariqatdagi so‘fiylar foniy dunyoda hamisha haq yodi bilan yashamog‘i lozimligini anglatadi.
					“Yoddosht” – Xudoni doimo zavqu-shavq bilan yodda (xotirada) tutib, ogoh bo‘lishdir.
					“Xush dar dam”,ya’ni bu dunyoni g‘animat bilib, uning har bir lahzalarini xursandchilik va shukronalik bilan o‘tkazmoqlik.
					“Xilvat dar anjuman”. Uning oddiy ifodasi jamoa ichida yakkalik, yolg‘izlik, ya’ni faqat xudo haqida o‘ylab o‘tirishlikdir.
					“Bozgasht” – buning ma’nosi inson umrining foniyligi, ushbu yorug‘ dunyodan albatta narigi, ya’ni boqiy dunyoga qaytib borishi ta’kidlanadi.
					“Safar dar vatan”. Tasavvufda darvesh-qalandarlarning asosiy xususiyati safar qilib, hayot kechirish bo‘lgan.
					“Nigohdosht” – buning ma’nosi kishi o‘zini har qanday shaytoniy nafs qutqusidan pok saqlashi kerakligini uqtiradi.
					“Vuqufi zamoniy” – so‘fiy har bir lahzani shukr aytish va faqat yaxshilik qilish bilan o‘tkazmoqlikni bildiradi.
					“Vuqufi qalbiy” – buning ma’nosi so‘fiyning zikri qalban bo‘lmog‘i zarurligini ifodalaydi.
					“Vuqufi adadiy” – muqaddas duolarni, kalimalarni zikr qilinishini sanash, ularni bilish va ularga rioya qilish kerakligini uqtiradi.

6-7 ta to‘g‘ri javob - “qoniqarli”
8-9 ta to‘g‘ri javob- “yaxshi”
10-11 ta to‘g‘ri javob – “a’lo”
3- ilova

Guruh Bahosi	Guruh Hatosi	To‘g‘ri javob	Yakka Xato	Yakka baho	Ta’limotlar
		2			“Nazar bar qadam”
		5			“Yodkard”
		8			“Yoddosht”
		1			“Xush dar dam”
		4			“Xilvat dar anjuman”
		6			“Bozgasht”
		3			“Safar dar vatan”
		7			“Nigohdosht”
		9			“Vuqufi zamoniy”
		11			“Vuqufi qalbiy”
		10			“Vuqufi adadiy”

4-ilova


Эксперт вароғи №1

1. Тасаввуф таълимотининг моҳияти ва назарий тизими.

2. Хожа Аҳмад Яссавий (1041-1167) қарашлари.


Эксперт вароғи №2

1.Аҳмад Яссавийнинг “Девони ҳикмат” асаридаги умуминсоний қадриятлар борасида ўз фикрингизни билдиринг.

2. Тасаввуфни назарий жиҳатдан шакллантиришда Абу Ҳомид Ғаззолий (1058-1111) ва Ибн Арабий (1165-1240)ларнинг ўрни.



Эксперт вароғи №3

1. Баҳоуддин Нақшбанд ва нақшандийлик тариқати.

2. Нажмиддин Кубро таълимоти.






Эксперт вароғи №4
1. Ўрта асрларда Мовароуннаҳр ва Хуросондаги жавонмардлик ҳаракати.
2. Юсуф Ҳамадоний ва Хожагон тариқати


5-ilova



Семинарда тақдим этиладиган мавзулар:
1.. Тасаввуф таълимотининг моҳияти ва назарий тизими.
2. Хожа Аҳмад Яссавий қарашлари.
3. Нажмиддин Кубро таълимоти.
4. Хожагон тариқати ва Баҳоуддин Нақшбанд.
5. Тасаввуфни назарий жиҳатдан шакллантиришда Абу Ҳомид Ғаззолий ва Ибн Арабийларнинг ўрни.

6 ilova


Munozara ishtirokchilarini baholash mezonlari

Baholash mezonlari (ballda)	Doklad qiluvchilar
1.Doklad mazmuni (1,0): - dolzarbligi; - bayon qilinishining tushunarliligi, izchilligi va mantiqiy bog‘liqligi; - xulosaning aniq shakllantirilishi. 2.Foydalanilayotgan ma’lumotning yangiligi (0,5) 3.Taqdimotda qo‘llanilgan vositalar (0,5) 4. Reglamentga rioya qilish (0,2)
Jami:
	Taqrizchilar
1.Dokladni yangilik bila to‘ldirganligiga (0,6) 2. Dokladning kuchli va bo‘sh tomonlarini aniq ko‘rsatganiga (1,6)
Jami:
	Munozara ishtirokchilari
1.Savollar: - hajmi (0,1 har bir savol uchun); - mazmuni va mohiyati bo‘yicha (0,3) 2. Qo‘shimcha kiritganiga (1,0)
Jami:

7-ilova

Семинар иштирокчилари учун белгиланган регламент:
Докладчи – 5 мин.
Тақризчи –3 мин.
Докладчилар томонидан саволларга жавоб бериш – 3 мин.
Такризчилар томонидан саволларга жавоб бериш -3 мин.
Муҳокама ва мунозара учун – 3 мин.



8-ilova

Мунозара иштирокчисига эслатма
Мунозара муносабатларни ҳал этиш эмас, балки муаммоларни ечимини ҳамкорликда топиш методидир.
Бошқалар ҳам фикр билдиришларига имконият яратиш учун узоқ гапирма.
Ақлли фикрларинг мақсадга етиши учун сўзларингни тарозига сол, ўйлаб, сўнгра гапир, ҳис-туйғуларингни назорат қил.
Тақризчи ва оппонент фикрини тўғри тушунишга ҳаракат қил. Унинг фикрини ҳурмат қил.
Фақат мунозара мавзуси бўйичагина, аниқ фикр билдир.
Ўз тақдимотинг билан кимгадир ёқишга ёки аксинча хафа қилишга уринма.



9-ilova
Tarqatma materiallar
BBB jadvalini to‘ldirish uchun tavsiyalar
1. Tayanch ibora va tushunchalar bilan tanishib chiqing.
2. BBB jadvalini to‘ldirish uchun tayanch ibora va tushunchalarning tartib raqamidan foydalaning.

Bilaman	Bilishni istayman	Bilib oldim
1	2	3

10-ilova
FSMU metodi
Vazifa: Naqshbandiylik tariqatining paydo bo‘lishi, rivojlanishi va mintaqa xalqlari hayotiga ta’siri
Fikr-_________________________________________________________
Sabab-________________________________________________________
Misol-________________________________________________________
Umumlashtirish-________________________________________________

Vazifa: Markaziy Osiyo tariqat maktablari va ularning mintaqa xalqlari hayotida tutgan o‘rni
Fikr-_________________________________________________________
Sabab-________________________________________________________
Misol-________________________________________________________
Umumlashtirish-________________________________________________
Nazorat savollar
1.Tasavvuf ta’limotining xolis taqvodorlik va faqirlikka asoslangan yangi harakati qaysi shaharda paydo bo‘ldi?
2.Mansur tomonidan barpo etilgan Bag‘dodda qanday mashhur so‘fiylar faoliyat ko‘rsatdilar?
3.Mahosibiyning tasavvufiy aqidasidagi ikki asos nimalardan iborat edi?
4.Tasavvufga doir “Kitob ul-mahabbata” (“Muhabbat kitobi”) asarini kim yozgan?
5.Boyazid Bistomiy o‘zining “al-fano tavhid” (“tavhidda fanoga aylanish”) ta’limotini kimdan olgan?
6.Mansur Hallojning “anal haq” (“men xudoman”) ta’limotining mohiyati nimada edi?
7.“Yassaviya” va “Naqshbandiya” (Xojagon) tariqatlarining ma’naviy otasi kim edi?
8.Yusuf Hamadoniy fikricha, qanday kishilarni ahli tasavvuf deb atash mumkin?
9.Xoja Ahmad Yassaviyning (1041-1167) “Niyating xudoda, qo‘ling ishda bo‘lsin” shiori keyinchalik qanday shiorga aylandi?
10.Najmiddin Kubro (1145-1221) ta’limoti qaysi mamlakatlarga tarqalgan?
11.Kubroning “Risolatun odob ul-zokirin” (“Zikr aytuvchilar odobi haqida risola”) asarida tasavvufning qanday qoidalari bayon etilgan?
12.Kubraviya maktabining “Firdavsiya”, “Nuriya”, “Rukniya”, “Xamadoniyaye oliya”, “Ig‘tishoshiya”, “Zahobiya”, “Nurbaxshiya” shahobchalari haqida nimalarni bilasiz?
13.Abduxoliq G‘ijduvoniy (1103-1179) so‘fiylar amal qilishi mumkin bo‘lgan nechta xulq-odob qoidalarini ishlab chiqqan?
14.Naqshbandiya tariqatining asosiy diniy-falsafiy g‘oyalari qaysi uch manbaga tayanadi?
15.“Dil ba yoru, dast ba kor” shiorining asosiy g‘oyasi nimada?
16.Naqshbandiya tariqati jamoasi shakllanishining uch davri haqida nimalarni bilasiz?
17.Abdurahmon Jomiyning (1414-1492) tasavvufdagi piri kim edi?
18.Jomiy o‘zining “Lujjat ul-asror” asarida so‘fiy xulq-axloqi haqida gapirib, nimalarni qoralagan?
19.Abdurahmon Jomiyning “Nafahot ul-uns” asarida qancha mutasavvuf hayoti yoritilgan?
20.Alisher Navoiyning “Nasoyim ul-muhabbat” (“Muhabbat shabbodalari”) asarida qancha mashoixlar tilga olingan?
21.Tasavvuf tarixida Hallojdan keyingi eng yirik shaxslar kimlar edi?
22.Nima uchun Abu Homid G‘azzoliyning tasavvufini islomdagi yakkaxudolik g‘oyasining e’tiborini kuchaytirishga va uning tabiatan tashqaridagi narsalarda ham to‘g‘riligini isbotlashga urinish, deb tushunish mumkin?
23.Ibn Arabiy talqinida ilohiy mazhar nima?