Respublikasi oliy ta`lim,fan va innovatsiyalar vazirligi

3.6-jadval Tajriba va nazorat guruhlarida shug‘ullanuvchilarning umumiy
chidamlilik darajasi ko‘rsatkichlarining o‘zgarishi.

Guruh	Yoshi	Ko‘rsatkich lari	30 m ga yugurish	Topshirilgan tezlikda yugurish (son/daq)	Umumiy chidamlilik darajasi (m)	Yugurgan vaqt (son/daq)	O‘rtacha tezlikda yugurish (son/daq)
				100 m
Tajriba	10- 11 yosh	O‘rtacha	4,4		1403	5,26	4,3
guruhi
		Kichik	4,0	23 m	650	2,06	4,3
		Maksimal	5,1		1600	14,25	4,1
Nazorat	10- 11 yosh	O‘rtacha	4,6		1183	5,31	3,7
guruhi
		Kichik	4,0	22 m	800	3,30	3,5
		Maksimal	5,2		1600	7,03	4,2
Tajriba	11-12 yosh	O‘rtacha	3,8		1300	4,30	4,6
guruhi
		Kichik	3,5	24 m	800	2,49	4,5
		Maksimal	4,2		1600	5,30	4,8
Nazorat	11-12 yosh	O‘rtacha	4,3		1200	5,00	4,2
guruhi
		Kichik	3,9	23 m	800	2,50	4,7
		Maksimal	4,9		1600	7,02	3,8

O‘quv yilining o‘rtasiga borib bitta mashg‘ulotda 4,5 km.ni 3-3,5 m/ soniyada, haftalik siklida esa 12,5 km/masofani 3,5 m/tezlikda haftada o‘rtacha 13 km masofani qiynalmasdan bosib o‘tishdi.

0. 
   Boshlang‘ich tayyorgarlik guruhining ikkinchi o‘quv yilida mashg‘ulotlar mazmuni va sportchilarning jismoniy tayyorgarligi
   

Boshlang‘ich tayyorgarlik guruhidagi 11 yoshli bolalar oldiga ikkinchi yilda yengil atletika mashg‘ulotlarining zamonaviy texnikasiga o‘rgatish, har tomonlama jismoniy rivojlantirish va shug‘ullanuvchilar sog‘lig‘ini mustahkamlashni ta’minlash, jamoat yo‘riqchilari va hakamlarini shug‘ullanuvchilar orasidan tayyorlash vazifasi qo‘yildi.

Boshlang‘ich tayyorlov guruhining ikkinchi o‘quv yiliga o‘tish o‘quv rejasi tuzib chiqildi. Bunda o‘quv yilining yillik sikli oylarga bo‘lindi hamda mikrosikllar aniqlandi (3.7-jadval).
Tayyorgarlik davrida bolalarning har tomonlama jismoniy va funksional darajasini ko‘tarish vazifasi, musobaqa davrida esa umumiy jismoniy tayyorgarlik darajasini oshirish hamda texnik-taktik mahorat va umumiy chidamlilik darajasini oshirish vazifasi qo‘yildi.
Yugurish yuklamalarining umumiy hajmi 456 km.ni tashkil qildi. Aerob yugurish hajmining rejimi YuQT daq. 150 zarbada 411 km.ni, aralash yugurish hajmi rejimida YuQT daq 156-170 zarbada 45 km. berildi.
Nazorat guruhida BO‘SM dasturiga binoan mashg‘ulotlar o‘tkazildi. 312 soat ichida UJT va MJT hamda texnikani takomillashtirish mashqlari bajarildi. Mashg‘ulotlarni rejalashtirish maqsadida quyidagi mikrosikllardan foydalandik:

1. 
   Jalb qiluvchi - tayyorgarlik davrining boshida qo‘llanildi. Bu mikrosiklning o‘ziga xos tarafi davomiy yurish va yurak urishlar (YuQTdaq 140 -150 zarba) daqiqagacha bo‘lgandagi yugurish va yurishning almashtirilgan holatidir.
   
2. 
   Rivojlantiruvchi (umumtayyorlovchi) - asosiy yo‘nalganlik umumiy va ba’zi hollarda mahsus chidamlilikning namoyon bo‘lishi bilan bog‘liq bo‘lgan energiya ta’minotining aerob mexanizmlari rivojlantirildi va takomillashtirildi.
   

3.7-jadval
11 yoshli o‘rta masofaga yuguruvchi yosh sportchilarning ikkinchi o‘quv yili rejasi

	Yillik sikl tuzilmasi	Davr	Tayyorgarlik			Musobaqa		Tayyorgarlik			Musobaqa					O‘tish
		Bosqich	Tortuvchi	1- asosiy rivojlantiruvchi		Qishki musobaqa		2 asosiy rivojlantiruvchi			Musobaqa oldi		Yozgi musobaqa			O‘tish	jami
		Oy	Sentabr Ok	tyabr	Noyabr	Dekabr	Yanvar	Fevral		Mart	Aprel		May	Iyun	Iyul	Avgust
	Tayyorlov bosqichlari bo‘yicha asosiy vazifalar		Har tomonlama jismoniy va funksional tayyorgarlik darajasini ko‘tarish			URM (MJ) va texnik tayyorgarlik dara- jasini oshirish		Jismoniy funksional va texnik tayyorgarlik dara- jasini oshirish			Texnik -taktik maxorat va umumiy chidamlilik darajasini oshirish					Faol dam olish
1.	Yugurish yuklamalari- ning umumiy hajmi, km		35	40	48	44	38	35	40		44	42		45	45	-	456
2.	Aerob yugurish hajmi- ning rejimi (YuQT daq. 150 zarbagacha), km		35	35	40	40	35	32	36		40	38		40	40	-	411
3.	Aralash yugurish hajmi rejimi (YuQT daq. 156-170 zarba),km		-	5	8	4	3	3	4		4	4		5	5	-	45
4.	Maxsus yugurish va sakrash mashqlari, km		3	5	5	3	2	2	3		4	2		2	2	-	33
5.	UJT (URM, sport o‘yinlari) va x.		10	10	10	10	8	8	8		8	8		8	8	-	96
6.	Musobaqalar soni		-	-	-	-	1	-	-		-	1		1	1	-	4
7.	Nazorat o‘tkazuv sinovlari, s		-	4	-	-	-	-	2		-	-		-	-	2	8
8.	Tibbiy ko‘rik, s		4	-	-	-	-	-	2		-	-		-	2	-	8
9.	Tavsiya qilinayotgan haftalik mikrosikllar raqami			1,1,1,2	4,2,2,4,	2,4,2,2	4,4,2,8,2	2,8,5,5	5,9,4,2		3,3,4,6,6	2,3,8		8,7,7,9	8,8,9,9	7,8

3. 
   Bazaviy (maxsus tayyorlovchi) - umumiy chidamlilikni rivojlantirishga yo‘naltirilgan (jalb qiluvchi, rivojlantiruvchi va bazaviy) mashg‘ulot vositalarini qo‘llash bilan birgalikda aerob energiya ta’minotini mukammallashtirishga yo‘naltirildi. YuQT daq 140-150 zarba.
   
4. 
   Musobaqa oldi - musobaqalardan oldin oxirgi haftalarda qo‘llanildi. Asosiy maqsad bosh startga asta sekin yetkazish. Yuklamalar hajmi va shiddati pasayadi.
   
5. 
   Musobaqa - 2 ta musobaqa orasida 3 haftagacha bo‘lgan oraliqda o‘tkaziladi. Asosiy yo‘nalish texnik- taktik mahoratni takomillashtirish.
   
6. 
   Qayta tiklovchi - kuchaytirilgan mashg‘ulotlar musobaqalardan keyin qo‘llanildi.
   
7. 
   Musobaqaga yondoshtiruvchi maxsus tezlik, tezlik-kuch sifatlarini, chidamlilikni takomillashtirish. Musobaqa tezligida takroriy jismoniy yurish.
   
8. 
   Yengillashtiruvchi-yengil atletikaning boshqa turlari bilan yuklama yengillashtirildi. Tayyorgarlik davrdagi mashg‘ulotlardan keyin musobaqa va asosiy startdan so‘ng qo‘llanildi. Bu mikrosikllarda faqat aerob rejimdagi yuklamalar qo‘llanildi. YuQT daq. 150 zarbani tashkil qildi. Yugurish hajmi 25-30 kmga teng.
   
9. 
   O‘tish davri-faol dam olish, oldingi ko‘nikma va malakalarni saqlab turish uchun berilgan mashqlar.
   

Keltirilgan haftalik mikrosikllar mashg‘ulotlarning asosiy qismini o‘z ichiga oladi. O‘rta masofaga yuguruvchi bolalarni yil davomida tayyorlashning davrlarga nisbatan bosqichlarga quyidagicha bo‘lib chiqdik. Rejaga asosan 5 ta bosqich bo‘yicha o‘quv ishlari olib borildi:
1. Funksional va jismoniy tayyorgarlikning har tomonlama rivojlanish darajasini ko‘tarish bosqichi. 2. Maxsus rivojlantiruvchi mashqlar va texnik tayyorgarlik darajasini oshirish bosqichi. 3. Jismoniy funksional va texnik tayyorgarlik darajasini oshirish bosqichi. 4. Texnik-
taktik mahorat va umumiy chidamlilik darajasini oshirish bosqichi. 5.
Sport ish qobiliyatini ushlab turish va faol dam olish bosqichi.

1. 
   Funksional va jismoniy tayyorgarlikni har tomonlama rivojlantirish darajasini ko‘tarish bosqichi. Bu bosqich 3 oy vaqtni o‘z ichiga oldi. Sentabr oyida tortuvchi mezosikldan foydalandik. Bunda yugurish yuklamalarining umumiy hajmi 35 km.ni, aerob rejimdagi yugurishlarning hajmi ham 35 km.ni tashkil qildi. Maxsus yugurish, sakrash mashqlari 3 km.ni, umumiy jismoniy tayyorgarlik (sport o‘yinlari, suzish va b.) 10 soat, tibbiy ko‘rikdan o‘tish 4 soatni o‘z ichiga oldi. Tayyorgarlik davrining asosiy rivojlantiruvchi mezosikllariga oktabr, noyabr oylari kiritildi. Asosiy rivojlantiruvchi mezosiklning vazifasi funksional va jismoniy tayyorgarlikning har tomonlama rivojlanish darajasini ko‘tarishdir (3.8-jadval).