Rəyçilər: Yeganə Qəhrəmanova

Layihə hazırlığı və onun təqdimatı. Müasir cəmiyyətdə təhsil müəssisələrində (layihələr şəklində siniflər və siniflər sistemi), elmi və sənaye fəaliyyətlərində həyata keçirilən layihə fəaliyyətləri getdikcə populyarlaşmaqdadır. Geniş mənada layihə fəaliyyətləri gündəlik həyatda da bizi əhatə edir. Layihə müəyyən bir nəticəyə, məqsədə çatmağa, müəyyən edilmiş mənbələrə və müddətlərə, habelə keyfiyyət tələblərinə və məqbul risk səviyyəsinə tabe olmaqla, unikal məhsul və ya xidmət yaratmağa yönəlmiş bir fəaliyyətdir.
Layihə hər zaman bir aktual problemin həllinə yönəldilir, tək məqsədi olur, vaxtı və resursları məhdud, unikal nəticə əldə etməyə yönəlir. Müxtəlif layihələrə misal olaraq elmi təcrübə proqramının tərtib edilməsi, yaşayış binasının inşası, müəssisənin yenidən qurulması, yeni bir təşkilatın yaradılması, yeni texnologiyanın inkişafı, şirkətin strukturundakı dəyişikliklər, gəmi inşası, bölgənin inkişafı və yeni binaya köçürülməsi kimi fəaliyyətlər daxildir.
İştirakçılardan ibarət bir qrup – layihə komandası bir layihənin (təlim və ya real) inkişafı üzərində işləyir. Müasir menecer layihənin inkişafı üçün bir komanda yaratmağı və bu komandanın işinə nəzarət etməyi bacarmalıdır. Komandalar (kollektivlər) iştirakçıların qabiliyyətlərinə və peşə maraqlarına uyğun olaraq qarşılıqlı rəğbət prinsipi əsasında (əmək kollektivinin bütün üzvlərinin bu və ya digər şəkildə iştirak etməsi) yaradıla bilər. Ən yaxşı nəticə əldə etmək və layihənin bütün aspektlərini nəzərə almaq vacibdir.
Bir layihə hazırlayarkən komanda üzvləri, ümumiyyətlə, intellektual qabiliyyətlərindən və psixoloji xüsusiyyətlərindən asılı olaraq müəyyən rol oynayırlar. Kollektivdə olanlar daima yeni istəklərə uyğun olaraq təzə fikirlərin yaradıcısı olurlar. Kimsə ifaçı rolunu alır, kimsə layihə meneceri (təşkilatçısı) olmağı bacarır. Hər hansı bir komandada mütləq bir tənqidçi olur (və lazımdır), kimsə emosional lider olur, insanları təşkil etməyi, münaqişələri həll etməyi bacarır. Kimsə qaynaq tədqiqatçısı ola bilər, kimsə daha yaxın, işin finalçısı rolunu öz üzərinə götürə bilər.
Rabitə ilə birbaşa əlaqəli olan layihə fəaliyyətinin vacib bir mərhələsi layihənin təqdimatıdır. Hazırda "təqdimat" sözü həyatımıza möhkəm bir şəkildə daxil olmuşdur. Yeni bir məhsul növünün inkişafı, şirkət, bank, filial və ya filialın açılması bu gün təqdimat olmadan keçmir (latın dilində praesentatio, rus dilində prezentasiya– təqdimat).
Bu, müəssisənin fərdi imicini, inkişaf perspektivlərini əks etdirmək üçün hazırlanmış orijinal janrdır (hadisədir). Mətn təqdimatı vərəqələr, məktublar və ya bukletlər şəklində göndərilir. Şifahi təqdimat təşkilatçıların çıxışlarını (tez-tez slaydlar, masalar, malların nümayişi ilə müşayiət olunur) və tamaşaçıların sərbəst ünsiyyəti olan qeyri-rəsmi hissəni özündə birləşdirən bir layihədir. Bəzən təqdimatlar çox sayda jurnalistin dəvəti ilə mətbuat konfransı şəklində təşkil edilir. Təşkilatçıların və ya mətbuat konfransının iştirakçılarının çıxışı təqdimatın rəsmi bir hissəsidir. Qeyri-rəsmi hissəyə isə müğənnilərin çıxışları, qəbullar və ziyafətlər daxildir.
Müasir rəqabət mühiti layihəni bacarıqla təqdim etmək və dəstəkləmək bacarığını tələb edir. Layihə təqdimatının ümumi qəbul edilmiş forması (həm istehsalda, həm təhsil, həm də elmi fəaliyyətdə) Microsoft PowerPoint proqramında hazırlanan elektron təqdimatla müşayiət olunur. Elektron təqdimatların və çıxışların hazırlanması müəyyən bilik və bacarıq tələb edir.
Layihənin təqdimatında aşağıdakı elementlər olmalıdır:
• layihə mövzusu;
• problemin formalaşdırılması;
• layihənin aktuallığı;
• layihənin məqsədi və vəzifələri;
• layihənin məzmunu (icra mərhələləri);
• layihənin gözlənilən nəticələri;
• zəruri ehtiyatlar (vaxt, maddi qaynaqlar, insanlar və s.);
• layihə riskləri;
• layihənin digərlərindən üstünlüyü.
Microsoft PowerPoint proqramındakı təqdimat dizaynına gəlincə, bəzi tövsiyələri nəzərə almaq lazımdır.
1. Təqdimatda layihənin adı və müəllifləri haqqında məlumat verən slaydlar olmalıdır.
2. Hər slaydda bir başlıq olmalıdır və başlıqlar adətən baş cümlələr şəklində hazırlanmalıdır (məsələn: Layihənin icra planı; Layihənin icrası riskləri və s.).
3. Slaydlarda nömrələrin qoyulması arzu olunur. Slaydlarda alt yazılardan istifadə etmək yaxşı bir təcrübədir – bu, mövzu və təqdimat müəllifi haqqında qısa məlumatları təkrarlayır.
4. Slaydlarda minimum mətn məlumatı olmalıdır. Elektron təqdimatın əsas məqsədi məlumatların vizuallaşdırılmasıdır.
5. Hər slaydda qrammatik quruluşların paralelliyi arzu olunur (məsələn, bütün ifadələr bir isimlə və ya bir feillə başlayır: mənfəət ..., risklər ...; təşkil etmək ..., qabaqcadan baxmaq..., həll etmək… və s.).
6. Təqdimatın rəng sxemində kontrastı müşahidə etmək lazımdır: qaranlıq bir fonda işıq işarələri və ya yüngül bir fonda qaranlıq işarələr (seçim təqdimatın keçiriləcəyi otağa bağlıdır).
7. Rəng sxeminin birliyini müşahidə etmək lazımdır – bunun üçün slayd dizaynerinin təklif etdiyi standart rənglərdən istifadə etmək daha yaxşıdır.
8. Mətn fraqmentlərinin işıqlandırılması yollarından sui-istifadə etməyə ehtiyac yoxdur – təqdimat şriftləri, yazı tipi, hərf ölçüsü olmamalıdır.
9. Animasiya effektləri ilə bunu aşmaq olmaz – tamaşaçıları slaydların və səslənən nitqin məzmunundan yayındırır (əlavə olaraq, bütün kompüter proqramları tərəfindən animasiya effektləri dəstəklənmir).
10. Ekranda proqnozlaşdırılan mətn üçün belə şriftləri oxumaq asandır – Tahoma, Arial, Courier, Times New Roman.
11. Təqdimatın həcmini seçərkən 10-20-30 düsturundan istifadə etmək tövsiyə olunur: 10 slayd, təqdimat çıxışı üçün 20 dəqiqə, 30 şrift ölçüsü.
12. Tövsiyə olunan slayd ölçüsü: bir fikir = bir slayd; bir düşüncə ifadəsi = bir sətir; 5-6 sətir = bir slayd (bir slaydda 10-dan çox sətir olmamalıdır); 5-6 söz = bir sətir; bir slayd = bir dəqiqə.
Təqdimatın vacib bir istiqaməti danışıq dilinin və vizual diapazonun əlaqəsidir. Təqdimatın məqsədlərinin effektiv şəkildə həyata keçirilməsi üçün aşağıdakıları unutmamaq lazımdır.
• demədiyinizi yazmayın;
• səslənən nitqi təkrarlamayın;
• slaydlardan məlumat oxumayın.