Rivojlantirish vazirligi muhammad al xorazmiy nomidagi toshkent axborot texnologiyalari universiteti

Nazorat savollariga javoblar

1. 
   Tarmoq operatsion tizimi (TO'T) - bu tarmoq protokollarini ishga tushiruvchi va tarmoqda bir-biriga ulanishda kerak bo'lgan komponentlar va xizmatlarni boshqaruvchi tizimdir. TO'T, tarmoq protokollarini o'rganish, ma'lumotlarni almashish, uzatish va saqlash, tarmoq xavfsizligini nazorat qilish va boshqa tarmoqda ishlatiladigan tizimlar bilan integratsiyalashishga yordam beradi.
   

Tarmoq operatsion tizimi yordamida, tarmoq tizimi barcha kompyuterlar, qurilmalar va tizimlar o'rtasida axborot almashishini, o'zaro bog'liq va ishonchli bo'lishini taminlaydi. Bu tizimlar, ma'lumotlar almashish va ulashishni osonlashtirish, ulanishlarni boshqarish va tarmoq xavfsizligini nazorat qilish uchun bir qator xizmatlarni taqdim etadi.
Ba'zi eng mashhur TO'T lar quyidagilardir:
Windows Server
Linux
UNIX
macOS
Novell NetWare
IBM OS/2 Warp Server
OpenVMS

2. 
   Tarmoq dasturlari, tarmoqda ma'lumot almashish, ulashish va boshqa ishlar uchun yaratilgan dasturlardir. Bu dasturlar, tarmoqdagi qurilmalarning barcha turlari, operatsion tizimlar va tarmoq protokollarini ishlatish yordamida ma'lumot almashishni osonlashtiradi.
   

Tarmoq dasturlari qo'shimcha ma'lumotlarni o'zgartirish uchun ham ishlatilishi mumkin, masalan, fayllarni nusxalash, boshqa kompyuterlarga yuborish yoki ulardan ma'lumotlarni olish.
Quyidagi tarmoq dasturlari turli maqsadlar uchun ishlatiladi:

1. 
   Veb-brauzerlar: Internet saytlarini ochish uchun foydalaniladi. Ularga misol sifatida, Google Chrome, Mozilla Firefox, Safari va Microsoft Edge kiritilishi mumkin.
   
2. 
   Elektron pochta dasturlari: Elektron xat yozish, qabul qilish va saqlash uchun ishlatiladi. Ularga misol sifatida, Gmail, Yahoo Mail, Outlook va Thunderbird kiritilishi mumkin.
   
3. 
   Sotsial tarmoq dasturlari: Foydalanuvchilar o'rtasida aloqa o'rnatish, ko'rish, foto va videolarni ulashish uchun ishlatiladi. Ularga misol sifatida, Facebook, Twitter, Instagram va LinkedIn kiritilishi mumkin.
   
4. 
   Tarmoq tashqi qo'llanmalar: Tarmoq ma'lumotlarini o'qish va yozish uchun ishlatiladi. Ularga misol sifatida, FTP klientlari, Telnet, SSH va VPN kiritilishi mumkin.
   
5. 
   Tarmoq monitoring dasturlari: Tarmoq holatini nazorat qilish, tarmoq xavfsizligi va tarmoq yuklanishini o'rganish uchun ishlatiladi. Ularga misol sifatida, Nagios, Zabbix va PRTG kiritilishi mumkin.
   

3. 
   Ma'lumotlarni himoya qilish, ularga nusxa olish va ta'minlash uchun ishlatiladi, shuningdek, ularga noma'lum kishilarning qarashlari yoki o'zgartirishlari yetkisini berishdan ham himoya qilish maqsadida foydalaniladi.
   
4. 
   Parollar, bir necha hisob-kitoblarni himoya qilish uchun foydalaniladigan muhim bir vosita hisoblanadi. Parollar, faqat foydalanuvchining xususiyati hisoblanadigan shaxsning faolligini tekshirish yoki qayta ishga tushirishning oddiy usuliga ega emas, balki ma'lumotlarni yolg'onlarga qarshi himoya qilishning muhim vositalaridan biridir. Foydalanuvchilar ko'pincha parollaridan xavfsiz foydalanish uchun kirish cheklovlarini qo'llaydilar.