Robototexnika fanining kelib chiqish tarixi

MAVZU: ROBOTOTEXNIKA. ROBOTLARNI DASTURLASH VA ULARNING ATROF MUHIT BILAN O`ZARO TASIRI. MEHATRONUKA FANINI O`QITISH TEXNOLOGIYASI

1. 
   Robot nima. Robototexnika fani haqida umumiy tushunchalar
   
   1. 
      Robototexnika fanining kelib chiqish tarixi.
      
   2. 
      Oddiy mexanizmlar turlari
      
   3. 
      Robotlarning inson va atrof muhit bilan bo`ladigan o`zaro ta’siri
      
2. 
   Mexatronika. Mexatronika va robototexnika fanining bo`g`liqligi. Mexatronik tizimlar
   
   1. 
      Mexatronika faning mazmun mohiyati. Mexatronik elementlar vazifasi.
      
   2. 
      Mexatronik tizimlar va mexatronikaning robototexnika bilan bog`liqligi.
      
   3. 
      Mexatronik tizimlarning qo`llanilish soxalari.
      

Robototexnika fanining kelib chiqish tarixi
Bugungi kunda robototexnika darslari juda mashhur bo'lib bormoqda. Bunday darslar maktab o'quvchilariga tanqidiy fikrlashni shakllantirish va rivojlantirishga, turli darajadagi murakkablikdagi muammolarni hal qilish jarayoniga ijodiy yondashishni o'rganishga, shuningdek, jamoada ishlash ko'nikmalariga ega bo'lishga yordam beradi. Zamonaviy ta'lim o'z taraqqiyotining yangi bosqichiga o'tmoqda. Ko'pgina o'qituvchilar va ota-onalar bolalarni ilm-fanga qiziqtirish, o'rganishga bo'lgan muhabbatni uyg'otish va ularni yaratish va o'ylash istagini kuchaytirish imkoniyatini qidirmoqdalar. Materialni taqdim etishning an'anaviy shakllari uzoq vaqtdan beri o'z ahamiyatini yo'qotdi. Yangi avlod ota-bobolariga o'xshamaydi. Ular jonli, qiziqarli, interaktiv tarzda o'rganishni xohlashadi. Bu avlod zamonaviy texnologiyalarga osongina yo'naltirilgan. Bolalar shunday rivojlanishni xohlashadiki, ular nafaqat jadal rivojlanayotgan texnologiyalar bilan hamnafas bo'lib qolmasdan, balki bu jarayonda bevosita ishtirok etadilar. Ushbu o'quv intizomi dizayn, dasturlash, algoritmika, matematika, fizika va muhandislik bilan bog'liq boshqa fanlarni o'z ichiga oladi. Butunjahon robototexnika olimpiadasi (World Robotics Olympiad - WRO) har yili o'tkaziladi. Ta'lim sohasida bu robototexnika nima ekanligini yaxshiroq tushunish uchun bunday mavzuga birinchi marta duch kelganlar uchun katta tanlovdir. Bu 50 dan ortiq davlatdan kelgan ishtirokchilarda o‘z kuchlarini sinab ko‘rish imkonini beradi. Musobaqada 7 yoshdan 18 yoshgacha bo‘lgan bolalardan iborat 20 mingga yaqin jamoa qatnashadi. WROning asosiy maqsadi: yoshlar va bolalar muhitida ilmiy va texnologik ijod (ilmiy-texnik ijodkorlik) va robototexnikani rivojlantirish va ommalashtirish. Bunday olimpiadalar XXI asrning zamonaviy ta’lim vositasidir. Bolalar robototexnika nima ekanligini yaxshiroq tushunishlari uchun musobaqalarda to‘garak ishlari doirasida sinfda olingan nazariy va amaliy ko‘nikmalar hamda tabiiy fanlar va aniq fanlarni o‘rganish bo‘yicha maktab o‘quv dasturidan foydalaniladi. Robot texnikasiga bo'lgan ishtiyoq asta-sekin matematika, fizika, informatika va texnologiya kabi fanlarni chuqurroq o'rganish istagiga aylanadi. WRO uning ishtirokchilari va kuzatuvchilari uchun nafaqat robototexnika nima ekanligini ko‘proq bilish, balki XXI asrda juda zarur bo‘lgan ijodkorlik va tanqidiy fikrlash ko‘nikmalarini rivojlantirish uchun noyob imkoniyatdir. Robototexnika o'quv intizomiga qiziqish kundan-kunga ortib bormoqda. Moddiy baza muttasil takomillashib, rivojlanib bormoqda, yaqin vaqtgacha orzu bo‘lib kelgan ko‘plab g‘oyalar endi haqiqatga aylandi. "Robotexnika asoslari" fanini o'rganish ko'plab bolalar uchun mumkin bo'ldi. Darsda bolalar resurslari cheklangan masalalarni yechishni, axborotni qayta ishlash va o‘zlashtirishni, undan to‘g‘ri foydalanishni o‘rganadilar. Bolalar oson o'rganadilar. Turli xil gadjetlarda tarbiyalangan zamonaviy yosh avlod, qoida tariqasida, yangi bilimlarga bo'lgan intilish va ishtiyoq bilan "Robotexnika asoslari" fanini o'zlashtirishda qiyinchiliklarga duch kelmaydi. Sof, ammo chanqoq bolalar ongini o'rgatishdan ko'ra, hatto kattalarni ham qayta tayyorlash qiyinroq bo'lishi kerak. Ijobiy tendentsiya - bu Rossiya hukumati tomonidan yoshlar o'rtasida robototexnikani ommalashtirishga katta e'tibor berishdir. Buni tushunsa bo‘ladi, chunki modernizatsiya va yosh mutaxassislarni jalb etish vazifasi davlatning xalqaro maydondagi raqobatbardoshligi masalasidir. Umuman olganda, robototexnika darslari bolalar uchun nihoyatda qiziqarli. Bu hamma uchun - ham o'qituvchilar, ham ota-onalar uchun muhimdir. Bunday darslar boshqa fanlarni boshqa nuqtai nazardan ko'rish, ularni o'rganish mazmunini tushunish imkonini beradi. Ammo buning nima uchun kerakligini tushunish, ma'no, yigitlarning ongini hayajonga soladi. Uning yo'qligi o'qituvchilar va ota-onalarning barcha sa'y-harakatlarini bekor qiladi. Muhim omil shundaki, robototexnikani o'rgatish bolalarni zo'riqtirmaydigan va to'liq o'ziga singdiradigan jarayondir. Bu nafaqat o'quvchi shaxsining rivojlanishi, balki ko'chadan, noqulay sharoitlardan, bo'sh vaqtdan uzoqlashish imkoniyati va unga olib keladigan oqibatlardir. Robototexnikaning nomi mos keladigan ingliz robototexnikasidan kelib chiqqan. Bu texnik avtomatlashtirilgan tizimlarni ishlab chiqish bilan shug'ullanadigan amaliy fan. Ishlab chiqarishda u intensivlashtirishning asosiy texnik asoslaridan biri hisoblanadi. Robot texnikasining barcha qonunlari xuddi fan kabi elektronika, mexanika, telemexanika, mexatronika, informatika, radiotexnika va elektrotexnika bilan chambarchas bog‘liq. Robototexnikaning o‘zi sanoat, qurilish, tibbiyot, kosmik, harbiy, suv osti, aviatsiya va maishiy sohalarga bo‘linadi. “Robotexnika” tushunchasi birinchi marta 1941-yilda (“Yolgʻonchi” qissasi) ilmiy fantastika yozuvchisi tomonidan oʻz hikoyalarida qoʻllanilgan. "Robot" so'zining o'zi 1920 yilda chex yozuvchilari va uning ukasi Yozef tomonidan yaratilgan. U 1921 yilda sahnalashtirilgan va tomoshabinlar tomonidan katta muvaffaqiyat qozongan "Rossumning universal robotlari" ilmiy-fantastik pyesasiga kiritilgan. Bugungi kunda asarda ko'rsatilgan chiziq ilmiy-fantastik kinematografiya nuqtai nazaridan qanchalik keng rivojlanganligini kuzatish mumkin. Syujetning mohiyati: zavod egasi dam olmasdan ishlashi mumkin bo'lgan ko'p sonli android ishlab chiqarishni ishlab chiqmoqda va yo'lga qo'ygan. Ammo bu robotlar oxir-oqibat yaratuvchilarga qarshi isyon ko'tarishadi. Qizig'i shundaki, robototexnikaning boshlanishi qadimgi davrlarda paydo bo'lgan. Buni miloddan avvalgi 1-asrda yasalgan harakatlanuvchi haykallar qoldiqlari tasdiqlaydi. Gomer "Iliada"da tilladan yasalgan, gapirish va fikrlash qobiliyatiga ega bo'lgan cho'rilar haqida yozgan. Bugungi kunda robotlarga berilgan aql sun'iy intellekt deb ataladi. Bundan tashqari, qadimgi yunon mexanik muhandisi Tarentumlik Arxitas mexanik uchuvchi kaptarni loyihalash va qurish bilan shug'ullangan. Bu voqea miloddan avvalgi 400-yillarga borib taqaladi.
Bunday misollarni ko‘p keltirish mumkin. Ular Makarov I.M. kitobida yaxshi ochib berilgan. va Topcheeva Yu.I. "Robotexnika: tarix va istiqbollar". U zamonaviy robotlarning kelib chiqishi haqida mashhur tarzda hikoya qiladi, shuningdek, kelajak robototexnikasini va insoniyat sivilizatsiyasining tegishli rivojlanishini tasvirlaydi.
Robototexnika (robotlar haqidagi fan) tobora ommalashib bormoqda. Zavodlarda manipulyator qurollari ishlaydi, uy bekalari hayotini osonlashtirish uchun professional operatorlar va havaskorlar yordamiga uchuvchi dronlar keldi, maishiy robotlar changyutgich va deraza tozalagichlar paydo bo'ldi, maxsus robotlar koinotni o'rganmoqda, nogironlarga yordam berish uchun yuqori texnologiyali protezlar va ekzoskeletlar.
Robototexnika talabaga fizikani amalda o'rganishga, yozma dastur natijasini darhol ko'rishga, muhandislik fazilatlarini namoyon etishga va o'z loyihasini yaratishga yordam beradi. Sport robototexnikasi bolalarni robototexnika, yuqori texnologiyalar yoki dasturlash sohasida kelajak kasbini tanlashga undashi mumkin. Bu endi havaskor dizayn klubi emas. Sinflar maksimal daromadni, tegishli fanlarni o'rganishni, doimiy mashg'ulotlarni va xatolar ustida ishlashni talab qiladi.
Robototexnika kelajak emas, bu bolaning buguni! Yo'q, albatta, robototexnikaning kelajagi bor, lekin robototexnika darslari aynan shu vaqtda o'z mahoratingizni oshirishga imkon beradi. Bu bolaning jismoniy va aqliy qobiliyatlarini rivojlantiradi. U matematika, fizika, informatika va mantiq, ijodiy faoliyat va boshqalar bilan muloqot kabi fanlarni birlashtiradi. 
10-15 yil ichida nima mashhur bo'lishi mumkinligini hech kim aniq bilmaydi, chunki hozir sun'iy intellekt va neyron tarmoqlar kabi sohalar ham faol rivojlanmoqda, ular, albatta, robototexnika bilan chambarchas bog'liq bo'ladi (lekin qanday va qanday shaklda alohida savol). Shu sababli, robototexnika darslari muammoni mavhum kelajakda emas, balki hozirda hal qiladi - ular bolani erta yoshdan boshlab muhandislik bilan singdirishga imkon beradi, bu, albatta, kelajakda uning rivojlanish vektorini aniqlashga yordam beradi. u yoki bu yo'nalishda mutaxassis sifatida.
Hozir ko'p yigitlar robototexnika darslariga 4-5 yoshda kelishadi. Uni to'liq robototexnika deb atash qiyin. Ammo o'quv konstruktsiyalari asosida talabalar loyihalashni, ko'rsatmalar bilan ishlashni, bir-biri bilan va o'qituvchi bilan o'zaro munosabatda bo'lishni o'rganadilar, nozik vosita mahoratini rivojlantiradilar, algoritmlarni kompyutersiz o'rganadilar. 
Keyingi bosqich - kompyuter dasturi yordamida ishga tushirilishi mumkin bo'lgan modellarni qurish. Birinchidan, talabalar o'qituvchi tomonidan yozilgan dasturni ko'chiradilar. Lekin asta-sekin o'z yozishni o'rganing. Axir, dastlabki bosqichlarda bu qiyin emas - bunday modellar uchun ular vizual dasturlashdan foydalanadilar, bu erda har bir harakat rasm bloki yordamida ishga tushiriladi. Dvigatelning tasviri va o'ngga burilish o'qi bo'lgan blok motorning soat yo'nalishi bo'yicha aylanishini anglatadi.