ruhaniyyat ocağI İnam atanin (ASİf atanin)
Yüklə 2,73 Kb. Pdf görüntüsü
|
|
10. İDEYA I İdeya – gerç ə kliyin Mütl ə q ə yüks ə lm ə sidir. Buna gör ə d ə o, gerç ə klikd ən artıqdır. Xeyir – ideyadır, xeyirli – gerç ə klik. Xeyir – xeyirlid ən artıqdır. Göz ə llik – ideyadır, gözə l – gerç ə klik. Göz ə llik – göz ə ld ən artıqdır. Ə dal ə t – ideyadır, adil – gerç ə klik. Ə dal ə t – adild ən artıqdır. 171 II İdeya – Mahiyy ə tin ifad ə sidir – bu s ə b ə bd ə n d ə gerç ə klikd ə n böyükdür. Mahiyy ə ti gerç ə klikd ə n böyük saymaq – gerç ə kliyi özünd ə n böyük saymaqdır. Mahiyy ə ti gerç ə kliy ə b ə rab ə r saymaq – gerç ə kliyi özün ə b ə rab ə r saymaqdır. Gerç ə klik heç zaman özün ə b ə rab ə r olmur, özünd ə n k ənara çıxır, özünd ə n böyüy ə yüks ə lir. III “Gerç ə klikd ə gerç ə klikd ən başqa heç nə yoxdur” – iddiasında gerç ə klik kiçilir. H ə yatda Hadis ə d ə Var, İ deya da. Hadis ə – gerç ə klikd ə mövcud olur, İdeya – gerç əkliyin ardıcıl inkişafı nda. H ə yatda Xeyirli d ə Var, Xeyir d ə . Xeyirli – gerç ə klikd ə mövcud olur, xeyir – gerç əkliyin ardıcıl inkişafında. H ə yatda göz ə l d ə Var, göz ə llik d ə . Göz ə l – gerç ə klikd ə mövcud olur, göz ə llik – gerç əkliyin ardıcıl inkişafında. H ə yatda adil d ə Var, ə dal ə t d ə . Adil – gerç ə klikd ə mövcud olur, ə dal ə t – gerç ə kliyin ə b ədi inkişafında. Hadis ə d ə, İdeya da Var olurlar. Birinci – gözl ə görünür, o biri – İdrakla də rk olunur. 11. İDRAK I. Gerç əkliyi tanıma İdrakın birinci mə rh ə l ə sind ə İnsan gerçə kliyi tanıyır. H ə min m ə rh ə l ə d ə Duyğu hökm sürür. Duyğu vasit ə siyl ə İ nsan gerç əkliyi Hiss edir, Qavrayır və T ə s ə vvür edir. II. Gerç ə kliyi qiym ə tl ə ndirm ə İdrakın ikinci mə rh ə l ə sind ə İ nsan gerç ə kliyi qiym ə tl ə ndirir. H ə min m ə rh ə l ə d ə Mühakim ə hökm sürür. Mühakim ə vasit ə siyl ə İ nsan gerç ə kliyi t ə hlil edir, Sintez v ə Konsepsiya n ə tic ə sind ə gerç əklik haqqında Fikir söyl ə yir. 172 III. Gerç ə kliyin Mütl ə q ə yüks ə ldilm ə si İdrakın üçüncü mə rh ə l ə sind ə İ nsan gerç ə kliyi Mütl ə q ə yüks ə ldir. H ə min m ə rh ə l ə d ə İdeya hökm sürür. Ə b ə di, Sonsuz v ə Kamil olan d ə rk olunur. Ruhani idrak (V əhy, İlham, Ehtizaz, İntu isiya) Mütl ə qi d ə rk edir. IV. Meyar Yalnız Mütlə q olan – H ə qiqidir. Yalnız Mahiyyə t – Mütl ə qdir. Yalnız Mahiyyə t – H ə qiqidir. Gerç ə klik – Mütl ə q ə , Mahiyy ə t ə , H ə qiq ə t ə çatmır. Bu s ə b ə bd ə n d ə H ə qiq ə tin gerç ə klikd ə Meyarı olmur. H ə qiq ə tin M eyarı – Mütl ə qdir. V. Kamill əşmə Ruhani İdrakda – V ə hyd ə, İlhamda, İntu isiyada, Ehtizazda – Z ə ka, M ə n ə viyyat v ə İradə birl əşir. Bu s ə b ə bd ə n d ə burada Z ə ka Z əkadan artıq olur. M ə n ə viyyat M ə n əviyyatdan artıq ol ur. İ rad ə İradə d ən artıq olur. Bu s ə b ə bd ə n d ə H ə qiq ə tin d ə rki – h ə m d ə İnsanın Ruhani Kamill əşmə si olur. 12. RUH FƏLSƏFƏSİ Ata F ə ls ə f ə si – Mütl ə q F ə ls ə f əsi olduğu qə d ə r d ə Ruh F ə ls ə f ə sidir. Çünki o, Ruhu – İnsanda Mütlə qin ifad əsi sayır. F ə ls ə f ə tarixi Müst ə qil Ruh F ə ls ə f əsi tanımır. Platonizmi Ruh F ə ls ə f ə si saymaq olmaz, çünki Yunan filosofunun İdeyalar Dünyası İnsandan (yə ni h ə m d ə onun Ruhundan) k ə narda mövcuddur. Kant, Fixte, Şellinq – Ruh F ə ls ə f ə si yox, Z ə ka F ə ls ə f əsi yaratdılar: bu f ə ls ə f ə d ə Dünya Z ə kaya b ə rab ə rdir. Ruh – Z əkadan geniş və yüks əkdir, o, İdrakın, Mə n ə viy yatın və İradə nin v ə hd ə tidir. Bu s ə b ə bd ə n d ə Z ə ka F ə ls ə f ə sini Ruh F ə ls ə f ə si saymaq olmaz. Hegelin Mütl əq Ruhu da İnsandan kə narda mövcud olan Mütl ə q Z əkadır. 173 Bel ə likl ə , Ruh F ə ls ə f ə si – Şə rq ə n ə n ə l ə rin ə ə saslanan v ə z ə man əmizin müdhiş ruhsuzluq fə lak ə tind ə n tör ə y ə n – yeni f ə ls ə f ə dir. 13. RUHSUZLUQ FƏLAKƏTİ İnsanda üç keyfiyyət yaşayır: Ruh, Zəka, Heyvani İnstinkt. Ruh – İnsanilik yaradır. M ə n ə viyyat – Ruhun Övladıdır. Ə dal ə t T ə l ə bi – Ruhun Ehtiyacıdır. H ə qiq ə t T ə l ə bi – Ruhun Ehtiyacıdır. Mütl ə qi d ə rk ed ə n – Ruhdur. Bu s ə b ə bd ə n d ə Ruh – İnam yaradır. Z ə ka – Gerç ə kliyi d ə rk edir, t ə bi ə ti insana tabe edir, İnsanı D ünyanın Sahibin ə çevirir. İnstinkt – İnsandakı heyvaniliyi, yırtıcılığı tə sdiq edir. B əşə r indiy ə q ə d ə r ə n çox Z əkaya arxalanıb, Zəkanı özü n ə hakim seçib, Z əkanı Mütlə ql əşdirib, Zə ka vasit ə siyl ə heyvaniliyin üz ə rind ə q ə l ə b ə çalacağına ümid bə sl ə yib. Ə slind ə is ə Z ə ka heyvaniliyin h ə md əmi olub, düşməni olmayıb. Z ə ka vasit ə siyl ə yırtıcılıq yeni qüvvə qazanıb. Z ə ka heyvaniliy ə çox yaxşı xidmə t el əyib, onu böyüdüb, artırıb, silahlandırıb. Z ə kayla heyvaniliyin əcaib bir qohumluğu, doğmalığı peyda olub. Bu, ə slind ə t ə biidir. Çünki Z ə ka M ə n əviyyat tanımır, V icdan tanımır, Ə dal ət tanımır, İnsaniliyə b ə rab ə r deyil. Filosofların ə n böyük Yalanı – İnsaniliyi Zə kayla eynil əşdirmə k, İnsanın aqibə tini Z əkaya tapşırmaq oldu. Z ə ka Xeyir ə b ə rab ər sayıldı, ə slind ə is ə Z əka Şə r ə yaradı. Maarifçil ə r Z əkalı cə miyy ət arzuladılar və h ə min c ə miyy ə tin insaniliyin ə bel bağladılar. Hegel sevincl ə Dünyanın Zə kaya b ə rab ər olmasını bə yan etdi v ə bunu Nikbinliyin əsası saydı. İqtisadi fatalistlə r – istehsalatı zə ki, d ə mir qanunlara tabe etdil ə r v ə b əşə riyy ətin nicatını həmin qanunların tə sdiqind ə gördül ə r. Möht əşə m Yalan bu gün d ə yaşayır. Z əkalı olmaq hə l ə d ə M ə n əvi olmaqdan üstün sayılır. 174 Ə slind ə is ə Z əkanı Ruha tabe etmək, İnsanın Aqibə tini Ruha tapşırmaq lazımdır. İnsan həyatına Ruh hakim olmalıdır. Y alnız belə olduqda Z əkayla heyvaniliyin sazişi pozu lar. Ruhu xurafatın ə lind ən alıb İnsani Tə r ə qqinin h ə r ə k ə tverici Qüvv ə sin ə çevirm ək lazımdır. Yoxsa Z əkalı Heyvanilik Dünyanı tar -mar el ə y ə r. 14. RUH – HƏYAT Ə dal ə ti – H əyat yaratmır, Ruh yaradır. Xeyiri – H ə yat yaratm ır, Ruh yaradır. Müq ə dd ə sliyi – H əyat yaratmır, Ruh yaradır. H ə yatda Ülvi n ə varsa, o, ə vv əl Ruhda (İdrakda, Mə n ə viyyatda, İradə d ə) yaranır və sonra h ə yata keçir. Bu baxımdan, Ali Hə yat Ruhdan tör ə yir. Ruh H əyatı öz arxasınca aparır. 15. İDEYA – MADDİYYA T İdeyamı ə z əlidir (birincidir), maddiyyatmı? – m ə s ə l ə bunda deyil. İdeyamı əsasdır, maddiyyatmı? – m ə s ə l ə bundadır. İdeya əsasdır. Çünki İdeya – İnsaniliyin ifadə sidir. Heyvanın İdeyası yoxdur. Çünki İdeya – maddiyyatdan artıqdır, böyükdür, yüksə kdir. İde ya Sonsuzdur, Ə b ə didir, Kamildir. Bu s ə b ə bd ə n d ə İdeya Həyatı öz arxasınca aparır. Bu s ə b ə bd ə n d ə H əyatı H ə yat el ə y ə n el ə İdeyadır. 16. ƏXLAQ – HƏYAT Ə xlaq – H ə yata ziddir. H əyatda Ədalə t q ə l ə b ə çalmır, Əxlaqda Ədalə t q ə l ə b ə çalır. H ə yatda H ə qiq ə t q ə l ə b ə çalmır, Ə xlaqda H ə qiq ə t q ə l ə b ə çalır. H əyatda İnsanilik qə l ə b ə çalmır, Əxlaqda İnsanilik qə l ə b ə çalır. H əyatda İnsan nisbiləşir, Əxlaqda İnsan Mütlə ql əşir. 175 Ə xlaq H əyatla döyüşür, Hə yat üz ə rind ə q ə l ə b ə çalır, həyatı Ali H ə yata yüks ə ldir. 17. HƏYAT YALANI Şə hv ə t deyir: “M ə n h ər şeyə m” v ə İnsanı aldadır. Şöhrə t deyir: “M ə n h ər şeyə m” v ə İnsanı aldadır. Varidat deyir: “M ə n h ər şeyə m” v ə İnsanı aldadır. Hakimiyy ə t deyir: “M ə n h ər şeyə m” v ə İnsanı aldadır. Amalsız Hə yat – aldanışdır. Amalsız yaşamaq – aldanma qdır. 18. İDEALİZM – MATERİALİZM İdealizmdə T ə zahür Mahiyy ə td ə n tör ə yir. Bu s ə hvdir, çünki T ə zahür Mahiyy ətin övladı deyil, gerçə kliyidir. Materializm T ə zahürl ə Mahiyy ə ti eynil əşdirir. Bu da s ə hvdir. Çünki T ə zahürl ə Mahiyy ət arasında Fə rq böyükdür. T ə zahür – Nisbini t ə sdiq edir, Mahiyy ə t – Mütl ə qi. 19. PANTEİST İNKAR I Dünya – Allahdır. Allah Sonsuzdur v ə Vahiddir. Dünya sonlu v ə müxt ə lif hadis ə l ə rd ə n ibar ə tdir. Dem ə li, Dünya Yoxdur. Dünyada Var olan – yalnız Allahdır. II Allah – Dünyadır. Allah Sonsuz v ə Vahiddir. Dünya sonlu v ə müxt ə lif hadis ə l ə rd ə n ibar ə tdir. Dem ə li, Allah yoxdur. Allahda Var olan yalnız Dünyadır. Ə g ə r Dünya – Allahdırsa – Dünya deyil! Ə g ər Allah Dünyadırsa – Allah deyil! 176 20. MATERİALİZM Materializm – F ə ls ə f ə deyil, Elmdir, y ə ni gerç əklik haqqın da bilikdir. H ə m d ə Elml ə rin ə n g ə r ə ksizidir. Çünki konkret elml ə rin dediyind ə n artıq heç nə demir. Materializm Dünya Görüşü yaratmır – çünki Mahiyy ə t ə varmır. Əxlaq yaratmır. Çünki Mahiyy ə t ə v armır. İdeal yaratmır. Çünki Mahiyy ə t ə v armır. H ə qiq ə ti görmür. Çünki Mahiyy ə t ə v armır. Materializmd ə F ə ls ə f ə qurtarır. 21. TƏRƏQQİ T ə r ə qqinin M ə qs ə di – İnsanilikdir. Çeşidlə ri müxt ə lifdir. Maddi t ə r ə qqi. M ə n ə vi t ə r ə qqi. İctimai tə r ə qqi. İdraki tə r ə qqi. Maddi t ə r ə qqi – maddi nem ə tl ər bolluğu d em ə kdir. M ə n ə vi t ə r ə qqi – m ə n ə vi kamillik dem ə kdir. İctimai tə r ə qqi – ə dal ə tli c ə miyy ə t dem ə kdir. İdraki tə r ə qqi – h ə qiq ə tlik dem ə kdir. “T ə r ə qqinin əsasını maddi inkişaf təşkil edir” – fikri yanlışdır. Maddi t ə r əqqi labüd şə kild ə m ə n ə vi t ə r əqqi yaratmır, m ə n ə vi t ə r ə qqiy ə zidd ola bilir, m ə n ə vi t ə r ə qqini inkar ed ə bilir. Maddi t ə r əqqi labüd şə kild ə ictimai t ə r əqqi yaratmır, icti mai t ə r ə qqiy ə zidd ola bilir, ictimai t ə r ə qqini inkar ed ə bilir. Maddi t ə r əqqi labüd şə kild ə idraki t ə r əqqi yaratmır, idraki tə r ə qqiy ə zidd ola bilir, idraki t ə r ə qqini inkar ed ə bilir. Maddi olmaq – m ə n ə vi olmaq deyil, əxlaqlı olmaq deyil, idraklı olmaq deyil. Maddi t ə r ə qqi – T ə r ə qqinin əsası ola bilmə z. T ə r ə qqinin əsası – Ruhanilikdir. Maddiyyat bolluğu Ruhaniliyə xidm ə t ed ə nd ə – T ə r ə qqi s ə viyy ə sin ə yüks ə lir. Ə ks t ə qdird ə o, Ruhaniliy ə düşmə n k ə silir. M ə n ə vi T ə r ə qqi – Ruhani Əxlaq demə kdir. İctimai Tə r ə qqi – Ruhani C ə miyy ə t dem ə kdir. İdraki Tə r ə qqi – Ruhani İdrak demə kdir. 177 T ə r ə qqi – Ruhaniliyin T ə sdiqi dem ə kdir. B əşə r bu Ali M ə qs ə d ə çata bilmir. Çünki maddi t ə r ə qqiy ə alüd ə olur, ondan nicat gözl əyir, ona qapılıb qalır. Maddiyyat artır – İ nsaniyy ət azalır. Yüklə 2,73 Kb. Dostları ilə paylaş:
|