a. Simmetrik kompozitsiyasi
b. Asimmetrik kompozitsiyasi.
Natyurmort yoki manzara kompozitsiyasini shartli tasvirda
tasavvur qilish juda oson.
Kompozitsiyada muvozanat
Simmetrik kompozitsiyada uning barcha qismi tenglashtirilgan,
asimmetrik kompozitsiyada esa tenglashtirilishi yoki tenglashtirilmasligi
ham mumkin.
Misol, arg'imchoqdagi o‘spirinni tenglashtirish mumkin, agarda
ikkinchi tomoniga ikkita kichkina bolalarni o‘tqazsa, kichkina bola
hattoki katta odam bilan ham uchishi mumkin, agarda u argMmchoqning
chekasiga o'tirmasdan markaziga yaqinroq joylashib olsa. Shu kabi
taqqoslashlar suratning oicham i, tusi va ranglari bo'yicha turli
qismlarining monandligiga erishishi uchun tenglashtirish yordam beradi,
ya’ni kompozitsiyada muvozanatni topadi.
1
1
© #
D a n i i l
-----
-------- 5
..........
.■"i
l - 4 r ^
f
V
'm •
Tenglashtirilgan kompozitsiya, tenglashtirilmagan kompozitsiya,
kompozitsiyada muvozanatni shartli tasviri.
215
www.ziyouz.com kutubxonasi
Rasmlardagi kompozitsiyada muvozanat tasvirlangan.
Turli
ko‘rish
nuqtalaridan
bitta
qo‘yilgan
natyurmortning
kompozitsiyasi ifodali va qiziqarli bo iishi maqsadida qaralsa, shuni
kuzatish mumkinki rakurslarni o‘zgarishi natyurmort obrazini yaratishda
ko‘mak berad i.
Tarixdan ma’lumki, o ‘tmishning ulug‘ rassomlari kompozitsiya
masalalariga juda jiddiy yondashganlar va o‘z asarlarini yaratishda
umumqoida b o iib qolgan prinsiplarga amal qilganlar. Kompozitsiya
ning «vertikal», «gorizontal», «doiraviy», «kvadrat», «burchak» va
boshqa ko‘rinishlarini q o ila b yuksak natijalarga, go‘zal ifodaviylikka
erishganlar. «Oltin kesim» kompozitsiya usulidan unumli foydalanish
har sohada q o Í kelgani ham m aium .
Kompozitsiya tuzishga mohir b o ig an va uni o ‘z asariarida mukam-
mal darajaga olib kelgan mo‘yqalam ustalari: Leonardo da Vinchi,
Mikelandjelo, A.Dyurer, J.D.Engr, P.Rubens, Rafael Santi, A.Ivanov,
K.Bryullov, I.E.Repin va boshqalardir. 0 ‘zbek rassomlaridan tasviriy
san’atning turli tur va janrlarida ijod qilgan va hozirgi paytda ajoyib
asarlar yaratib kelayotgan musavvirlardan: 0 ‘.Tansiqboyev, I.Ikromov,
Z.Inog‘omov, Ch.Ahmarov, A.Abdullayev, M.Nabiyev, R.Ahmedov,
216
www.ziyouz.com kutubxonasi
R.Choriyev, IJabborov, A.Boymatov, J.Umarbekov, Sh.Abdurashidov,
G ‘.Abdurahmonov, A.Mirzayev, S.AbduIlayev, A.Ikromjonov, B.Jalo-
lov, A.Nur, O.Qozoqov va boshqa ko‘plab ijodkorlami bemalol
kompozitsiya ustalari deb atashimiz, ularning asarlarini ijobiy jihatlarini
tahlil qilib, ibrat olishimiz mumkin, bu, albatta, o‘quv-mashqlarni
bajarishda nazariy asos vazifasini o‘taydi.
Dostları ilə paylaş: |
