S o g liq n I s a q L a s h V a z ir L ig I s a m a r q a n d d a V l a t t I b b I y o t I n s t I t u t I qon aylanish tizimin

T  tishcha  yurak  mushagining  qaysi  elektrofiziologik  jarayonini 

belgilaydi?

A 

Qorinchalar miokardining oxirgi tez repolyarizatsiya jarayonini

В 

Q o z g a lish n i  bo'lmachalarga keying! tarqalish jarayonini

С 

Qorinchalarning qo  zg'alish jarayonini

D 

Bo'lmachalar depolyarizatsiyajarayonini

39

---

20. 

R entgcnogram inada 

to 'g 'ri 

procktsiyada 

yurak-qon 

tom ir 

tizimining chap qonturida aniqlanadi?

A. 

4 ta qirra hosil qiluvchi yoylar

B. 

2  ta qirra hosil qiluvchi yoylar

C. 

1  ta qirra hosil qiluvchi yoylar

D. 

3  ta qirra hosil qiluvchi yoylar

Vaziyatli  m asalalar

Masala  1.

13 

yoshar  o 'g 'il  bola  shikoyati  boshini  tez-tez  og’rib  turishiga,  burnidan 

qon  ketishiga.  Ob'ektiv  tekshirishda  shifokor  qon  bosimini  aniqladi  130/85 

mm  sim.us

1.  Bolaga qon bosimini me'yoriy hisoblash?

2.  Bu bolada qon bosimi ko'rsatgichini baholang?

M asala  2.

Shifokor  5  yoshar  bolada  pulsni  pal’pator  tekshirishda  qo'yidagilarni 

aniqladi:  sinxron,  108  marotaba  bir  daqiqada,  qoniqarli  to'lalikda  va 

taranglikda.  Puls  zarbalarining  notckis  bo'lishi  -   nafas  olishda  puls 

tezlashadi, chiqarishda -  sekinlashadi.

1.  Bu bolada pulsning o'zgarishi qanday baholanadi?

2.  Bolalarda puls qanday va qaerda baholanadi?

Masala 3.

Bola  10  kunlik.  Ona  poliklinik3ga  shikoyatlar  bilan  kelgan:  yuragi  tez 

urishiga,  faqat  uxlashiga,  onasiga  e'tibor  bermasligiga.  Ob'ektiv  ko'rikda: 

bolaning  umumiy  ahvoli  qoniqarli.  Bola  uxlayapdi.  Nafas  oishi  burnidan 

erkin.  Yurak tonlari  aniq,  baland.  Tush  suyagi  chap qirrasiga 3-4-qovurg'alar 

birikish joyida  mayin  shovqin eshitiladi. Jigar qovurg'a osti yoyi  sohasidan  3 

sm chiqib turadi.

1.  Bolaning umumiy ahvolini  baholang

2.  Qon ayianish tizimining anatomo-fiziologik xususiyatlari

3.  Onaga maslaxatlar bering 

M asala  4.

Qiz bola  13 yoshar.  SHikoyatlari yuragining tez urishiga, havo etmaslik 

hissiga,  holsizlik  va  tez  charchashga.  YUUS  120  zarba  bir  daqiqada,  qon 

bosimi  100/80 mm  sim.us. Jigar kattalashmagan, shishlaryo'q.

1.  Bolalarda 

yurak-qon 

tomir 

tizimining 

anatomo-fiziologik 

xususiyatlari

2.  Boladagi  bu hissiyotlar nima bilan bog'liq?

3.  Bu yoshdagi bolalar uchun puls va qon bosimi to 'g 'ri keladi-mi? 

Masala  5.

O 'g 'il  bola  K.,  2  kunlik.  Uyida  birinchi  patronaj.  Bola  birinchi 

homiladorlikdan,  birinchi  farzand.  Homiladorlik  patologiyasiz  kechgan.  Ona

40

---

tarafdan  shikoyatlar  yo'q  O b'ektiv  ko'rikda  umumiy  ahvoli  qoniqarli. 

Yurak-qon  tomir  tizimida:  YuUS-140  zarba,  Q/B  80/40  mm  sim.us.,  jigar 

qovurg'a osti yoy idan 3  singa chiqib turibdi.

1.  Chaqaloqlarning 

yurak-qon 

tomir 

tizimi 

anatomo-fiziologik 

xususiyatlari?

2.  To  g'ilganidan  so'ng  qaysi  qqon  aylanish  to  zilmalari  o 'z   vazifasini 

to' xtatadi?

3.  Fizikal ozgarishlar bolaning yoshiga mosnu?

M asala  6.

7  yoshar  qiz  bola  tez-tez  bosh  og'rishiga,  bumidan  qon  ketishiga  shikoyat 

qilmoqda.  O b'ektiv ko'rikda  130/85  mm  sim  us.  qon bosimini  aniqladi.

1.  Q/B  m eyori  qandav aniqlanadi?

2.  Bu qiz bolada Q/B  к о 'rsatgichini  baholang9

3.  Bu yosh uchun me  yoriy puls?

M asala  7.

Tekshirilish  maqsadida  8  yoshar  o 'g 'il  bola  kardiologiya  bo  limiga  tez 

charchash,  behollikka  shikoyat  qilib  yotqizildi  K o'rikda  terisi  oqimtir,  puls 

sust  to'lalikda,  bir  daqiqada  72  zarba,  Q/B  -   80/60  mm  sim.us  .  Shifokor 

yurakru  paypaslash  sohalarida  ко  krak  qafasining  tush  suyagining  о  ngdan 

ikkinchi  qovurg'a  oralig  ida  dirillashni  aniqladi,  u  esa yurak  cho'qqi  turtkisi 

bilan birga kelgandi.

1.  Bolani  tekshirish  vaqtida  shifokor  qaysi  patologik  simptomlarni 

aniqladi?

2.  Yurak-qon  tomir  tizimining  qaysi  patologiyasi  uchun  dirillash 

simptomi  xos'’

3.  Bu bola uchun qaysi fizikal к о 'rsatgichlar xos?

M asala  8.

7  yoshar  bolani  shifokor  tekshirishi  vaqtida  yurak-qon  tomir  tizimi 

tomonidan  qo'yidagilar  aniqlandi:  yurak  tonlari  baland,  ritmik,  YuUS  -   90 

zarba  bir  daqiqada,  yurak  cho'qqisida  va  5-eshitish  nuqtasidaqisqa  sistolik 

shovqin  eshitiladi,  tembri  yumshoq,  gorizontal  holatda  va  jismoniy 

zo'riqishdan  so'ng  kuchaygan  Bola  tez  resirator  kasalliklar  bilan  og'rib 

turadi,  otolaringologda  surunkali  subkompensatsiyah  tonzillit  tashxisi  bilan 

kuzatiladi.

1.  Yurak-qon  tomir  tizimining  qaysi  patologiyasi  haqida  o'ylashimiz 

mumkin?

2.  Ausqo  l’taiv o' zgarishlami qanday  qilib baholaymiz?

3.  Bu bola uchun qanaqa fizikal o  zgarishlar xos?

M asala 9.

O 'g ’il 

bola 

3 

yoshar. 

Onasi 

tarafdan 

shikoyatlan  jismoniy 

rivojlanishdan  orqala  qolishga,  jismoniy  zo  riqishda  xansirashga.  Hayot

41

---

anamnezidan  bola  2-homiladarlikdan.  l-farzand.  Homiladorlik  homila 

tushish  xavfl  bilan  kechgan,  bemor  onasi  bir  necha  bor  statsionar  va 

ambo'lator sharoitda  davolangan.  Bola  vaqtida  to 'g ilg an .  T o 'g ilgan ida tana 

vazni  3000  gr,  buyi  50  sm,  O'RVI,  O'RK  bilan  tez  kasallangan.  YuTN 

tashxisi bilan dispanser nazoratida turadi.

1.  Bu bolaga qaysi  fizikal  tekshirishni olib borish kerak?

2.  Bu yosh uchun  mc'yoriy  fizikal tekshirish ko'rsatgichlari?

3.  Qanaqa qo'shimcha tekshirish usullarini tavsiya qilasiz?

M asala  10.

O 'g'il  bola  K.,  11  oylik,  statsionarga  kelishidagi  shikoyatlari  jismoniy 

rivojlanishdan  orqada  qolish  (tana  vazni  7.0  kg),  jismoniy  va  ruhiy 

zo'riqishda xansirashni va perioral tsianozni paydo bo'lishiga.

Anamnezdan  ma  lumki,  bolaga  tana  vaznining  etarlicha  qo'shilmasligi  2 

oyligidan  boshlangan,  ovqatlantirish  vaqtida  tez  charchab  qolgan  va 

emishdan  bosh  tortgan.  Bronxit  va  zotiljamlar  bilan  og'rimagan.  Ko'rikda: 

teri  qoplamlari  ko'kim tir rangda,  periferik tsianoz, “baraban  tayoqchalari”  va 

“soat  oynalari”  simptomi  musbat.  Yurak  sohasi  vizual  o'zgarmagan, 

yurakning  nisbiy  tumtoqlik  chegaralari:  chap-chap  o'rta  umrov  chizig'ida, 

o'ng-o'ng  parasternal  chiziqda,  yuqori-Il  qovurg'a  oralig'ida.  Yurak  tonlari 

qoniqarli  balandlikda.  YuUS-140  zarba  bir  daqiqada,  NOS-40  marta  bir 

daqiqada.  Tush  suyagining  chap  qirrasi  bo'ylab  qattiq  tembrga  ega  bo'lgan 

sistolik  shovqin eshitilmoqda,  chapdan 2-qovurg'a oralig'ida  II  ton susaygan. 

O'pkada  pueril  nafas,  xirillashlar  yo'q.  Qomi  yumshoq,  pal’patsiyada 

og'riqsiz. Jigar va taloq kattalashmagan.

1.  Bu yoshar bolalarga me'yoriy ko'rsatgichlar?

2.  “Baraban  tayoqchalari”  va  “soat  oynalari”  simptomlarini  paydo 

bo'lishini qanday tushuntirish mumkin?

3.  Taxikardiya va xansirash borligini qanday tushuntiramiz?

Test savollariga javoblar.

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

в

s

В

Л

S

В

,  D

D

D

D

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

s

V

Л

D

A

A

A

A

A

A

Vaziyatli  m asalalarga javoblar.

M asala  I.

1. Sistolik  qon  bosining  me'yori  90+2n,  diastolik  bosim  esa  60+n  formulasi 

bilan aniqlanadi.

2.  Bolada Q/B ko'tarilgan.

Masala 2.

1. Nafas aritmiyasi.

42

---

2  Puls  aradialis,  a femoralis,  adorsalispedis  da  aniqlanadi  Boshida  puls 

sinxronligi  ikkala  qo'lda  bir  vaqtda  aniqlanadi,  farqi  aniqlanmaganda 

pulsning keyingi  xususiyatlari bitta qo'lda tekshiriladi