S o g liq n I s a q L a s h V a z ir L ig I s a m a r q a n d d a V l a t t I b b I y o t I n s t I t u t I qon aylanish tizimin
Yüklə 1,47 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- QON AYLANISH TIZIMIN1 TEKSHIRISH USULLARI VA KASALLIKLAR SEMIOTIKASI
- "TASDIQLAYMAN" oquv ishlari buyicha prorektor I doty. Yaldasbev B.A. /V
|
O 'Z B E K I S T O N R E S P U B L IK A S I S O G LIQ N I S A Q L A S H V A Z IR L IG I S A M A R Q A N D D A V L A T T I B B I Y O T I N S T I T U T I
O 'q u v - u s lu b iy ta v s iy a n o m a Sam arqand 2 0 1 6 6 ( 6 - P M А № O 'Z B E K IS T O N R E S P U B L IK A S I S O Q L IQ N I S A Q L A S H V A Z IR L IG I SAMARQAND DAVLAT TIBBIYOT INSTITUTI "TASDIQLAYMAN" o'quv ishlari buyicha prorektor I doty. Yaldasbev B.A. /~V •> lO;
QON AYLAN1SH TIZ1MINITEKSHIRISH USULLARI VA KASALLIKLAR SEMIOTIKASI T ibbiyot oliy o 'q u v yurtlari III kurs pediatriya, davolash va tibbiy pedagogika fakul'teti talabalari uchun o ' quv-uslubiy tavsiyanom a S a m a r q a n d - 2016
Tuzuvchilar: Achilova F.A. SamDTI, Pediatriya № 2, neonatologiya va bolalar
kasalliklari propedevtikasi kafedra assistenti, Jalilov A.X. SamDTI, Pediatriya №2, neonatologiya v a bolalar
kasalliklari propedevtikasi kafedra assistenti. Taqrizchilar: Zokirova В. I. SamDTI,
1-son shoshilinch pediatriya kafedrasining dotsenti,tibbiyot fanlari nomzodi. Garifulina L.M. SamDTI, davolashfakulteti pediatriyasi kafedrasining dotsenti, kafedra mudiri, tibbiyot fanlari nomzodi,
4<4V
^ Vh JfmfyKeagi %Ъ[;к>г iMr
t ; 'Ч т о в * t o f t c—r
bj:h« cr’;. S. $ .
M U N D A R IJA Kirish.................................................................................................................................2 Nazariy qism i............................................................................................................... ... 3 Bem orlam i tekshirish sxem asi.................................................................................. ...6 Qon aylanish tiz.imi kasalliklarining asosiy sim ptom lari.................................... ....7 Qon aylanish tizimi kasalliklari bilan og'rigan bemorlarni k o 'rig i................... ....11 Qon aylanish tizimi organlarini ob'ektiv tekshirish.................................................12 Yurak pal’palsiyasi........................................................................................... ....13 Yurak pcrkussiyasi............................................................................................... 21 Yurak auskuPtatsiyasi..................................................................................... ....24 Qon bosimini o 'lch ash ..................................................................................... ... 30 Sog' lorn bola clektrokardiografiyasi...........................................................................31 Yangi tug'ilgan bolalarni elektrokardiografiyasi........................................ ...34 1-12 oylik bolalarni elektrokardiografiyasi................................................. ....34 1-6 yoshar bolalarni elektrokardiografiyasi................................................. ... 35 7-15 yoshar bolalarni elektrokardiografiyasi........... ...................................... 35 Rentgenologik simptom va belgilar............................................................................36 Exokardiografiya............................................................................................................ 37 Testlar............................................................................................................................ ...40 Vaziyatli m asalalar..................................................................... ................................ ...41 Testlar javoblari..............................................................................................................40 Vaziyatli masalalar javoblari........................................................................................42 A dabiyotlar................................................................................................................... ...44
Q o n a y la n ish tizim in i te k sh iris h u su lla ri v a k a s a llik la r sem io tik a si. M a v z u n in g d o lzarb lig i: B olalarda yurak-qon tom ir tizimi patologiyasi pediatriyaning dolzarb m uam m olaridan biridir. T o 'g 'r i tashxis q o 'y ish , kerakli tekshirishlarni o 'tk az ish va davolashni olib borish uchun kardiologik patologiyaning differentsial-diagnostik m ezonlarini bilish kerak.
B olalarda yurak-qon tom ir tizim ining anatom ik v a
fiziologik xususiyatlari k o 'p g in a faktorlarga bog'liq. Bu tizim ni tekshirish vaqtida puls, qon bosim i, yurakning chegaralarini v a boshqalam i aniqlash vaqtida yosh bilan b o g 'liq b o 'lg an xususiyatlar inobatga olinishi lozim. H ar qanday tarm oq shifokori bolalarda yurak-qon tom ir tizim ini tekshirish vaqtida ularning anatom o-fiziologik xususiyatlarini inobatga olgan holda, am aliy
kim ikm alarga ega bo'lish i, jaroh atlanish sindrom larini aniqlashi va ularning sabablarini bilishi lozim dir. B ular funktsional ko'rsatgichlarni baholash vaqtida, o 'z vaqtida tashxis q o 'y ish g a va ratsional terapiya o'tk azish g a ju d a kerakli hisoblanadi. S hunday qilib, ushbu o' quv-uslubiy tavsiyanom a pediatriyaning eng dolzarb m uam m olaridan biriga, bolalarda yurak-qon tom ir tizim m i tekshirish v a jarohatlanish sem iotikasiga bag'ishlangan. B unda tashxislash usullari, y a 'n i tashqi k o 'rik , palpatsiya, perkussiya, auskultatsiya va yurak-qon tom ir tizim ini qo 'sh im ch a tekshirish usullari к о 'rib chiqiladi. O ’quv-uslubiy tavsiyanom a tibbiyot oliygohlarining talabalari uchun m o'ljallangan, talablarga m os kelgan holda yaratilgan. A m aliy m a s h g 'u lo tn i o 'tk a z is h jo y i: bolalar k o 'p tarm oqli tibbiy m arkazi kardiorevm atologiya v a pulm onologiya bo'lim lari. J ih o z la r: kom pyuter, m oodle.sam m i.uz. tizim idagi m ateriallar, EK G
v a EX O KG apparati, m avzuga oid kasallar, tarqatm a m ateriallar. M a s h g 'u lo t davom iyligi: 6 soat. A m aliy m a s h g 'u lo t m a q s a d i v a v a z ifa la ri: M a q sa d i: har xil yoshdagi bolalarda yurak-qon tom ir tizim ining anatom o-fiziologik xususiyatlarini bilgan holda uning holatini to 'g 'r i baholashni o'rganish. B olalarda yurak-qon tom ir tizim ini tekshirish usullarini bilish. T a la b a bilishi k e ra k : 1. H ar xil yoshdagi bolalarda yurak-qon tom ir tizim ining anatom o- fiziologik xususiyatlarini. 4 2. H ar xil yoshdagi bolalarda yurak-qon tom ir tizim ining funktsional xususiyatlarini. 3. Yurakni va qon tom irlam ing tu g 'm a kasalliklari asosidir deb, yurak-qon tom ir tizim ining em briogenez xususiyatlarini. 4. H ar xil yoshdagi bolalarda yurak-qon tom ir tizimini ob'ektiv tekshirish usullarini. 5. Yurak-qon tom ir tizim ining qo'shim cha tekshirish usullarini (laborator va instrumental: qonda yallig'lanishning o 'tk ir fazali ko'rsatgichlarini, k o 'k rak qafasi a'zolarining rentgenografiyasini, EKG, FKG, EXO KG). T a la b a b a ja r a olishi k e ra k : 1. H ar xil yoshdagi bolalarda yurak-qon tom ir tizimini funktsional holati to 'g 'risid ag i m a'lum ot haqida an am n ezy ig 'ish . 2. H ar xil yoshdagi bolalarda yurak-qon tom ir tizim ining anatom o- fiziologik xususiyatlarini bilgan holda
y ig 'ilg an anam nez m a'lum otlari natijalarini baholash. 3. Har xil yoshdagi bolalarda yurak-qon tom ir tizimini ob'ektiv tekshirishdan o'tkazish. 4. Y urak-qon tom ir tizim ini o b'ek tiv tekshirish natijalariga bolani yoshiga mos xususiyatlarini inobatga olgan holda baholash. 5. H ar xil yoshdagi bolalarda qon bosimini o'lchash. 6. H ar xil yoshdagi bolalarda yurak-qon tom ir tizim ini laborator va instrumental tekshirish natijalarini tahlil etish. 7. Yurak-qon tom ir
tizim i patologiyasi aniqlangan bolalarda tekshirish rejasini to'zish. M otivatsiya. Yurak-qon tom ir tizim ini tekshirish m etodikasini bilish shu sistem a kasalliklarini erta aniqlash pediatriyaning asosiy b o 'g 'in i b o'lib hisoblanishi, kelajakda bo'lajak umumiy am aliyot shifokorlarini nazariy va am aliy bilimlarini m ustaxkam lashga yordam beradi. Bu esa o 'z navbatda sog'liqni saqlash ishiga, tibbiy yordamni ko'rsatishning birinchi b o 'g 'im id a olib borish va halqga ko'rsatilayotgan tibbiy yordam ni yaxshilashga qaratilgandir. F a n la ra ro bo g'liqlilik. Bu mavzuni o 'q itish normal va patologik anatomiya, normal va patologik fiziologiya, farm akologiya fanlari bilan birgalikda olib boriladi. Bu esa o 'z navbatida bizning m ashg'ulotim izni yanada chuqurroq va sifatliroq qabul qilinishini ta'm inlaydi. 5
1. M avzuning dolzarbligi. 2. B em orni tekshirish sxem asi. 3. Q on aylanish tizimi kasalliklarining asosiy sim ptom lari. 4. B em orlam i k o 'rik d an o'tk azish. 5. Yurakni palpatsiya, p e rk u ssiy a v a a u sk u lta tsiy a q ilish . 6. Qon bosim ini o'lchash. 7. H ar xil yoshdagi bolalarda norm al elektrokardiografiya. 8. B olalarda exokardiografiya. B o la la rd a y u ra k -q o n to m ir tizim in i s u b 'e k tiv te k s h iris h u s u lla ri. Y urak-qon tizimi kasalliklariga vaqtida tashxislash o 'tkazish m uhim aliam iyatga ega, chunki birinchi navbatda k o p g in a kattalam ing yurak kasalliklari bolalikdan o 'z ildiziga ega. B olalarda ham yurak kasalliklarining k o 'p uchrashi surunkali som atik patologiya ichida asosiy o 'rin lard an birini egaJlaydi. Shunday qilib, faqatgina tu g 'm a yurak va m agistral qon-tom ir nuqsonlari 1000 ta yangi tu g 'ilg an chaqaloqlardan 6-10 nafarida kuzatiladi, lekin bu ko'rsatk ich undan ham yuqori b o 'lish i m um kin, chunki o 'lik tu g 'ilg an va hayotining birinchi kunlarida o 'lg a n bolalam ing yurak nuqsonlari inobatga olinm aydi (B elokon N.A. 2007).
O xirgi yillarda yurak-qon tom ir tizimi kasalliklarining k o 'rin ish i sezilarli darajada o'zgard i. A gar oldin yurak kasalliklari tarkibida revm atizm m uhim o’rin egallagan bo 'Isa, hozirgi kunda birinchilikni yurakning noinfektsion patologiyasi (funktsional kardiovaskulyar buzilishlar), yurak-qon tom ir tizim ining virusli va nasliy kasalliklari egallaydi. Y urak-qon tom ir tizim i patologiyasi paydo b o 'lish id a urbanizatsiya katta ta sir ko'rsatadi. Hech kim ga sir em aski o 'sm ir yoshdagi bolalarda uchraydigan arterial giper-va gipotenziya, aritm iya kabi buzilishlar qishloqda yashovchilarga nisbatan shahar aholisida bir necha barobar k o 'p ro q uchraydi. K ardiologiyada tashxislash jarayonida vujudga keladigan qiyinchiliklar shundan iboratki, ko pgina yurak kasalliklari bolalikda boshlanishi kam belgili b o 'lad i yoki boshqa kasalliklar k o 'rin ish id a kechadi (m asalan, chap qorincha etishm ovchiligi astm atik bronxit ko'rinishida, koronar qon aylanish anom aliyalari qorinda o g 'riq bilan). Ko pgina kasalliklar kech dekom pensatsiya bosqichida aniqlanadi, bolaga yordam berish ko'rsatk ich i pasayadi. M asalan, o 'p k a
Bu inavzuda k o 'rila d ig a n savollar: gipertenziyasini klinik (hansirash, yonoqlarining qizarishi) va boshqa o b 'ek tiv sim ptomlarini (EKG, ko'krak qafasi rentgenografiyasi) aniqlash, kasallikning boshlang'ich bosqichi haqida emas, balki dekom pensatsiya bosqichi haqida dalolat beradi. Bu shu bilan bog'liqki, shifokor arterial gipertenziyani tashxislaganida oddiy test - qon bosimini o'lchashni o'tkazsa, o 'p k a gipertenziya tashxisini qo 'yishda esa ayniqsa erta bosqichlarida o 'n g qorincha kateterizatsiyasini o'tkazishni talab qiladi. Bolalar kardiologiyasi hozirgi zamon tashxislash apparaturasisiz keyingi rivojlanishga ega bo'lm as edi. Klinik am aliyotda ultratovush tekshirish usullarini, rangli doppler-EXO kardiografiyadan foydalanish, yurakdagi o'zgarishlarni hom ilada ham aniqlashi kateterizatsiya va angiografiyani o 'm in i bosadi. Biroq, tashxislash asboblari qanchalik mukammal bo'Im asin, ular shifokom ing klinik fikrlashini egalay olmaydi.
B e m o rla rn i te k sh irish sxem asi. A nam ncz. Anam nez kasallikning tabiati va og'irligi haqida m a'lum ot berishi, hamda psixologik, oilaviy, ekologik va sotsial faktorlam ing o 'm in i belgilab berishi m umkin. A nam nez yig'ilganda olingan m a'lum otlar tashxislash jarayonida ishlatiladigan tekshirish usullarini tanlashda va kerakli korrektsiya yullarini aniqlashda asos bo 'lib hisoblanadi. O ilaviy a n a m n e z birlam chi aham iyatga ega bo'lishi shundan iboratki, bolalarda k o'pgina yurak kasalliklari u yoki bu darajada nasliy m oyillikga ega bo'lishidir. Shu bilan bir qatorda oilaviy anam nez bolada paydo bo'lgan ba'zi bir sim ptom lam ing sababini aniqlashi, hamda prognostik jihatdan m a'lum ot berishi mumkin. Chunki bolaning vegctativ turg'unligi ota-onadan birining holatini takrorlaydi, ko'pincha onaning holatini. Shuning uchun, agar ota-onasi psixosomatik kasalliklar bilan kasallangan bo'lsa, m asalan bronxial astma, neyrodermit, har xil allergik ko'rinishlar, oshqozon yara kasalligi (y a’ni, parasim patik nerv tizimi orqali boshqariladigan, trofotrop xarakterga ega kasalliklar), bolalarida kardialgiya, arterial gipotoniya, yurak
ritmi va
o'tkazuvchanligini buzilishining har xil ko'rinishlari kuzatiladi. Agar bolada
arterial gipertenziya, mitral klapan
prolapsi yoki
elcktrokardiogram m ada repolyarizatsiya jarayonining nospetsifik o'zgarishlari kuzatilsa, oilaviy anamnezida ko'pincha psixosom atik kasalliklar, y a'n i gipertonik kasallik, yurakning ishem ik kasalligi, qandli diabet, tireotoksikoz, glaukom a va boshqalarga nasliy moyilligi 7
aniqlanishi m um kin. Revm atizm , tom irli distoniyalar, aritm iyaning k o 'p shakllari oilaviy xarakterga egadir. Y urak kasalliklaridan nasliy m oyillikga aynan b a 'z i bir kardiom iopatiyalar, biriktiruvchi to 'q im a kasalliklari ega. H a y o t a n a m n e z in i y ig ' ganim izda ante- va perinatal davrlam ing kechishiga (hom iladorlikning patologik kechishi, hom iladorlik vaqtida kasallanish va dori m oddalarini is'tem ol qilish), ham da tu g 'ru q jaray o n id a qiyinchiliklam ing bo'lg an lig ig a (asfiksiya, uzoq m uddatli suvsizlik davri, tu g 'ru q jarayonining kuchsizligi, chala tu g'ilgan lik , katta hom ila va b.) e'tib o r qaratishim iz lozim. A gar hom ilador ayol qizam iq bilan hom iladorlik birinchi oylarida og’risa, yarm idan k o 'p to 'g 'ilg a n chaqaloqlarda yurak nuqsoni kuzatiladi. T u g'ru q n in g patologik kechishi keyinchalik bolalarda neyrovegetativ kardiovaskulyar buzilishlarga (kardialgiya, tom irli distoniyalar, aritm iyalar) olib kelishi m um kin. B olaning chaqaloqlik davrining kechish va 1 yoshgacha bolaning rivojlanish xususiyatlarini (jism oniy va asab-rahiy rivojlanish dm am ikasini, o 'tk azg an kasalliklarini, nevrologik o 'zgarish larini) aniqlash m uhim dir. O vqatlantirishda qiyinchiliklar, tana vaznidan, b o 'y uzunligidan va m otorikadan orqada qolish, k o 'p in ch a bolaning yurak tarafidan o'zgarish borligini ko'rsatadi. K eyinchalik bolaning rivojlanish tahlili q o 'yid agilarni o 'z ichiga oladi: y allig'lan ish kasalliklarini chastotasini aniqlash, yuldosh kasalliklar borligini va surunkah infektsiya o 'c h o g 'la rin i aniqlash, oilada psixologik holatni (to 'liq b o 'lm ag an oila, ota-onaning zararli odatlari, n o to 'g 'ri tarbiya berish va b.) va oiladan tashqari (m aktabda konfliktli vaziyatlar va b.) o 'rg an ish kerak.
Y u ra k -q o n to m ir tizim in in g asosiy k a s a llik la ri sim p to m la ri. X a n sira s h (dispnoe, dyspnoe) - yurak etishm ovchiligi belgisi b o 'lib , o 'p k a d a qom iing dim lanishiga olib keladi, o ’pka to 'q im asi elastikligi pasayadi va nafas yuzasi kam ayadi. X ansirash ham chap, ham o 'n g qorincha etishm ovchiligi tufayli b o 'lish i m um kin. C hap qorincha etishm ovchiligida xansirash o 'p k a venalaridan chap bo linachaga qon oqim ining qiyinlashashi tufayli (m itral klapan nuqsonlari, karditlar, kardiom iopatiyalar, qonstriktiv perikardit) nam oyon b o 'lad i. O 'n g qorincha etishm ovchiligi tufayli xansirash o 'tk ir va surunkali o 'p k a li yurakda, o 'p k a arteriyasi trom boem boliyasida, o 'p k a gipertenziyasida shakllanadi. X ansirash nafas olishini tezligi, litm i va chuqurligining buzilishi natijasida yuzaga keladi, ham da xavo etishm aslik su b 'e k tiv xissiyotiga 8
ega bo'ladi. K o'pincha bolalarda xansirash jism oniy zo'riqishda yoki undan keyin paydo bo'lib, ekspirator yoki aralash (inspirator-ekspirator) xarakterga ega. H ar doim tinch holatda kuzatiladigan xansirash qon aylanish tizim ining dekom pensatsiya belgisi hisoblanadi. Bunday xansirashning bir turi - ortopnoe - majburiy o'tirg an holat bo'lib, unda bem or yaqqol xansirashda nafas olishini engillashtiradi. Q onda kislorod miqdori kam ayishining yaqqol belgisi xansirash-tsianotik xuruj - bolalarda tug'm a yurak nuqsonlarida xansirash va ko'karishning avj olishi kuzatiladi. X urujning ruyobga kelishi o 'n g qorincha chiquvchi qism ining spazmi bilan bog'liq bo’lib, natijada venoz qonning hammasi aortaga qo'yiladi va markaziy nerv tizim ining gipoksiyasini chaqiradi. X urujlar k o 'pincha 2-5 yoshlik bolalarda Fallo tetradasida, kamroq - boshqa tu g 'm a yurak nuqsonlari, o'pka arteriyasi stenozi bilan birgalikda bo'Isa kuzatiladi. Avj oldiruvchi faktorlarga jism oniy harakat, kichik xirurgik m anipulyatsiyalar (adenotonzilektom iya, tishlarning sanatsiyasi), psixoemotsional zo'riqish kiradi. Xuruj vaqtida bem or bola m ajburiy holatni egallaydi: tizzasiga o'tiradi yoki oyog'ini qorniga
bukib yotgan holda bo'ladi. Klinik ko’rinishi buyicha xurujlar xilma xil bo'ladi. Qisqa muddatli xurujlarda xushdan ketish kuzatilm aydi, davom iy xuruj kom atoz holat bilan birgalikda bo'ladi, miya qon aylanishi bo'zilishi rivojlanadi. Xuruj vaqtida to'satdan xolsizlik, ko'zga ko'rinarli shillik qavatlarning va teri qoplam larining ko'karishi, taxikardiya, tez va chuqur tiafas olish, o 'p k a arteriyasi stenozi sh ovq ininingyo'qolishi, qon bosimining tushishi paydo bo'ladi. Y u ra k so h asid a o g 'riq (kardialgiya) k o 'p
uchraydigan sim ptom larga kirib, yurak kasalliklari, hamda k o 'p qator ckstrakardin! jarayonlar bilan bog'liq bo'ladi. Bolada yurak sohasida o g'riq bo'lishi, sog 'liq holaliga x a v f to 'g 'd irish i tufayli shifokorga m urojaatlarning asosiy sababidir. Kardialgiyaning sensitiv xususiyatlarini hisobga olib, shifokor ularning kelib chiqishi sababi haqida uylashi mumkin. Buning uchun og'riqni joylashuvi, paydo bo'lish vaqtini, o g 'riq xissiyotini doimiy yoki sporadik bo'lishini, intensivligini, davom iyligini, jism oniy zo'riqish bilan bog'liqligini, ovqat qabul qilishi, psixoemotsional ta'su ro t va boshqa faktorlami aniqlashi lozim. Yurak
pardasi patologiyasida yurakda o g'riq bo'lishi quruq perikarditdan dalolat beradi. O g 'riq intensivligi nie'yori bilinar-bilinm asdan to'satd an kuchli o g 'riq bo'lishigacha, harakat vaqtida, chuqur nafas olishda og'riq kuchayishi mum kin. Nevrozlarda og'riq lar k o'pincha tush suyagining orqasida emas, yurakni o'zida, cho'qqisida, simillovchi yoki sanchuvchi 9
xarakterda b o ’lishi, em otsional k o 'rin ish lar bilan birgalikda b o 'lish i, shu qatorda harakatli bezovtalikda kuzatiladi. Y u ta l yurak-qon tom ir tizimi kasalliklarida kichik qon aylanish doirasida yaqqol nam oyon b o 'lg an dim lanish b o ’lganida kuzatiladi va k o 'p in ch a xansirash bilan birga keladi. T unda b o 'ladigan yutal chap qorincha etishm ovchiligi dim lanish turining boshlan g 'ich bosqichida erta sim ptom laridan biri b o 'lish i m um kin, B a'zan, yutal boshqaruvchi sim ptom bo 'lib , xansirash k o 'z g a k o'rinm asligi m um kin. N afas yullari y allig 'lan ish id a kuzatiladigan yutalga nisbatan, yurak kasalliklarida yutal k o 'p in c h a quruq, h ar zam on kam m iqdorda b alg 'a m ajralishi m um kin. Y utalda k o 'p m iqdorda ko'p ik sim o n b alg 'a m b o 'lish i o 'tk ir o 'p k a shishi va yurak astm a xurujidan dalolat beradi. Yurak patologiyasida yutal kengaygan chap b o'lm achani adashgan nerv tolalari qo 'zg 'alisliid a, o 'p k a arteriyasi kengayganligida yoki aorta
anevrizm asida reflektor xarakterga ega b o 'lish i m um kin. Q o n tu fla sh bolalarda yurakni o g 'ir jaroh atlanish ida kam kuzatiladigan belgi hisoblanib, prognostik jih atd an yom on sifat bo'ladi. O 'p k a gipertenziyasi yaqqol nam oyon b o 'lganda, kichik qon aylanish tizim ining yaqqol dim lanishida, o 'p k a arteriyasi shoxchalarining trom bozida qon tuflash yiizaga kelishi m um kin. X u s h d a n k etish - vaqtinchalik es-xushini yo 'q o tish , to 'satd an paydo b o 'lg an tranzitor va diffuz m iya ishem iyasi bilan b og 'liq. X ushdan ketish sabablari k o 'p b o 'lish i m um km : asab tizim i kasalliklari, yurak-qon tom ir tizim i kasalliklari, m etabolik buzilishlar va b. B olalarda taxm inan 10% holatlarda, tez tibbiy yordam ga m uhtoj b o 'lg a n holatlar vazom otor nostabillik bilan b o g 'liq - tom irlar tonusining buzilishi, bosh m iyaning noadekvat perfuziyasiga olib keladi. V azodepressor xushdan ketishning m axsus kom ponentlariga: xushdan ketish, yiqilish, ushlab qololm aslik; to 'satd an boshlanish, qisqa m uddatlilik kiradi. B olalar kardiologiyasi am aliyotida eng
k o 'p tarqalgan vazodeprossor xushdan ketishlar: vazovagal; ortostatik; sinokarotid - siydik chiqarish, axlat qilish, yutal jaray o n id a kuzatiladigan xushdan ketishlar uchraydi. V azodepressor xushdan ketishni differentsial tashxislanishi isteriya bilan olib boriladi. Isteriyada xushdan ketishlar lat yeyishlar bilan kechm aydi v a odam lar orasida ro 'y beradi. Isterik xushdan ketish 1 soatgacha davom etishi m um kin, puls v a qon bosim i m e'y o rd a qoladi. O rtostatik yoki vazodepressor xushdan ketishlardan farqli ularoq, isteriyada bem orning um um iy ahvoli
yotgan holatda
ham 10
yaxshilanm aydi. Isteriya bilan o g'rigan bem orga xushdan ketishini tasvirlab berganida esa u bezovtalik va qo'rquvni his etmaydi. Kardial xushdan ketishlar yurak kasalligining xavfli belgisi hisoblanadi va qorinchalar taxikardiyasida yoki asistoliyada kuzatiladi. U lar Q T intervalining uzayish sindromida, o 'n g qorinchaning aritm ogen displaziyasida, idiopatik qorinchalar taxikardiyasida, ko'ndalang atrioventrikulyar blokadada nam oyon bo'ladi. Xushdan ketishlar ko'p incha jism oniy (yugurish, velosipedni xaydash, cho'm ilish) yoki psixoemotsional (m aktabda doska oldida javob berish, jiringlash, q o 'rq ish ) zo'riqishda, y a'n i sim patik aktivlikning oshishi vaqtida rivojlanadi. B a'zi bir bem orlarda xuruj oqshom to 'satdan o 'y g 'o n g a n d a kuzatiladi. Har bir bem or uchun ruyobga chiqartiruvchi faktor shunchalik bir xil bo'ladiki, keyinchalik u o 'x shash holatlardan iloji boricha nariroq b o'lishga harakat qiladi. B a'zi bir holatlarda xuruj oldidan to'satdan bosh og’rig'i, qullam ing sezuvchanligining pasayishi, yuzining paresteziyasi, k o 'z oldini qorong'ilashishi kuzatiladi. Bu belgilam i sinkope oldi holatlar yoki presinkopal holatlar deb baholashim iz mumkin. X urujlar qayta takrorlanganda bem orlar q o'rquv xissini, o'lim dan qo'rq ish xissini xis etadilar. Xurujning o 'zi to'satdan xushdan ketish, arefleksiya bilan kechadi, davom iyligi — bir necha soniyadan 10 daqiqagacha bo'ladi. K loniko-tonik harakterli, hoxlam agan holda siydik ajratish, kam dan-kam - defekatsiya holatiga ega bo'lgan xushdan ketishlar ham bo'lishi mum kin. Sinkope vaqtida bem orga kuchli shikast etgan ham bo'lishi mumkin. T a sh q i k o 'rik . T sian o z yurak-qon tom ir tizimi patologiyasida markaziy va periferik (akrotsianoz) bo'lishi mumkin. Periferik tsianoz odatda doimiy bo'lm aydi va yurak chiqarishining sustligi yoki kapillyar qon tom irlarda sekinlashgan qon aylanishidan daloiat beradi. B olalarda periferik tsianoz ko'p in cha vegetativ nerv tizim ining labilligi, tom irlar disfonktsiyasi va sog'lom erla yoshdagi bolalarda sovuqda ham kuzatiladi. Engil periferik tsianoz k o 'pg in a yurak chiqarishi pasaygan holat bilan kechadigan yurak kasalliklarida uchraydi: karditlarda, kardiom iopatiyalarda, revmatizm, toksiko-allergik holatlarda. Bola yig'lag anida paydo bo'ladigan, o g 'iz atrofida cheklangan ko'karish, odatda gipoksem iya belgisi hisoblanmaydi va asab reflektor q o 'zg 'alish i oshgan bem orlarda kuzatiladi.
Y U TN larida tsianoz
paydo b o 'lish i uchun: o'n g -ch ap (venoarterial) shunt, u yurak ichi va duktal ichi ulanishlarda (m asalan, Fallo tetradasi); tizim li va o'p k ad ag i qon bitta kam erada aralashsa (m asalan bitta qorincha); o 'n g yurakni obstruktiv nuqsonlarida (m itral stenoz, aortal stenoz) chap qorincha etishm ovchiligida o 'p k a d a venoz dim lanish b o 'lish i lozim. T sianoz bolada k o 'p vaqt davom ida kuzatilsa, baraban barm oqlar shakllanadi. K am qonlik yuldosh kasallik b o 'lib kelsa, tsianozni aniqlash kam ayadi (k o'rinm as tsianoz), bunda shilliq va teri qavatlarining rangi oqim tir-kulrang bo'ladi. B ir qator tu g 'm a yurak nuqsonlarida diskret tsianoz kuzatiladi. Preduktal aorta koarktatsiyasida yoki chap qorincha gipoplaziyasida oyoqlarda tsianoz b o 'lib , quljlarda teri qoplam lari m e y o rid a bo'ladi. Tsianozning qulda bo'lishi. oyoqlarda esa kuzatilm asligi m agistral tom irlar transpozitsiyasi, aorta rav og'ining gipoplaziyasi yoki orasi yopiqligi bilan birgalikda kelishida nam oyon b o'lad i. B em orlarda к о 'chib yuruvchi tsianoz kam m iqdorda veno-arterial qon q o 'y ilish bo'lganda, faqat jism oniy zo 'riq ish d a y ok i boshqa ro 'y o b g a chiqaruvchi faktorlarda (sovuq bo'lish i) kuzatiladi. Tsianozning kasallik oxirgi bosqichida paydo b o 'lish i (Bard- C uitillet sim ptom i) E yzenm enger sindrom ida, y a 'n i septal defekt orqali (m asalan, b o 'lm ach alar aro tusiq nuqsoni) veno-arterial qon qo 'y ilish d a uchraydi. S h is h la r yurak kasalliklarida boshida boldir va tovonlarda paydo b o 'lib , qattiq konsistentsiyaga ega, ularning ustidagi teri sovuq b o'ladi. Shish sindrom i jad allash sa - anasarka, shishlar tarqalgan, astsit, yurak xaltasiga, plevraga suv y ig ’ilishi kuzatiladi. Yurak kasalliklarida shishlar k o 'p g in a hollarda xansirash va
qon aylanish tizim i etishm ovchiligida boshqa belgilar bilan birga keladi. Q o n a y la n ish tizim ii o b 'e k tiv tash x islash . F iz ik al te k s h iris h a lg o ritm i (ra s m 1). Yüklə 1,47 Mb. Dostları ilə paylaş:
|