S o g liq n I s a q L a s h V a z ir L ig I s a m a r q a n d d a V l a t t I b b I y o t I n s t I t u t I qon aylanish tizimin
Yüklə 1,47 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Rasm 6, Bolalarda yurak auskul 'tatsiyasi
A. Y urakdan chiqayotgan tovushlam i eshitishda bem orning nafas shovqinlari halaqit berishini inobatga olgan holda k atta yoshli bolalarda yurakni eshitish nafas olm aganida olib boriladi, buning uchun ular chuqur nafas olib, so 'n g nafas chiqarishlari kerak. B. B irinchi navbatda yurak tonlari baholanadi, ularning nisbati barcha nuqtalarda tekshiriladi, keyin boshqa shovqinlar bor y o 'q lig ig a e'tib o r qaratiladi. B irinchi ton uyqu arteriyasidagi puls zarbasiga y o k i ch o'q qi turtkisiga to 'g 'r i keladi. B undan tashqari birinchi va ikkinchi ton orasidagi tanffus, ikkinchi v a birinchisining orasiga qaraganda qisqa bo'ladi. 23
V. Shovqinni eshitganda uning qo'yidag i xislatlariga e'tib o r qaratish lozim i: tem br, kuchi, yurakning qaysi fazasiga to 'g ’ri kelishiga (sistolik yoki diastolik), sistola yoki diastolaning qaysi qism im egallaydi, tonlar bilan bog'liqligi, tana holatining o'zgarishi yoki zo 'riq ish d a o'zgarishi. G. B archa tovushli xodisalam i grafik k o'rinishda berish m a q o 'lro k d ir. K o 'k rak yoshidagi bolalarda, ayniqsa chaqaloqlarda yurak ton lan biroz sustrok, 1,5-2 yoshda ular aniqliroq v a keyinki bolalik davrlarida kattalarga nisbatan doim o yuqori bo'ladi. Bir yoshgacha bo'lg an bolalarda yurak asosida birinchi ton ikkinchiga nisbatan balandrok, chunki ularda qon bosim i past va qon tom irlar bushligi keng b o 'lad i; 12- 18 oyligida yurak asosida birinchi va ikkinchi ton tenglashadi, 2.5-3 yoshidan boshlab xuddi kattalam ikidek. Y a'n i ikkinchi ton ustunroq b o 'ltsh i kuzatiladi. Yurak chuqqisida barcha bolalik davrlarida birinchi ton ikkinchi tonga nisbatan balandroq, faqatgina xayotining birinchi kunlarida bir xil bo'ladi. A u s k u l’ta tsiy a n u q ta la r i va esh itish ta rtib i 1-yurak ch o 'q q isi sohasi (m itral klapandan chiqayotgan tovushlar eshitiladi) 2-tush suyagining o 'n g chetidan 2-qovurg' a oraltg 'i (aortadan chiqayotgan tovushlar eshitiladi) 3- tush suyagining chap chetidan 2 -q o v u rg 'a o ra lig 'i (o 'p k a arteriya klapanlaridan chiqayotgan tovushlar eshitiladi) 4-tush suyagining pastki uchligi xanjarsim on o 'sim tadan biroz o 'n g d a (uchtabaqali klapan proektsiyasi) 5-S.P.Botkin nuqtasi - tush suyagining chap qirrasiga 3-4 q o v u rg 'a birikkan jo y id a yoki uchinchi q o v u rg 'a o ra lig 'id a (bu erda yurakning barcha sohasi, ham da buyinning o 'n g va chap qon tom irlari yaxshi eshitiladi). A u sk u rtatsiy an in g bu
tartibi yurak
klapanlarining jarohatlanish darajasi bilan
bo g'liq. Yuragi
kasal b o 'lg an bem orni auskultatsiya qilganim iz- da shifokor faqatgina shu 5 ta nuqta bilan
cheklanm asdan, stetoskopni butun yurak sohasiga q o'yishi, keyinchalik uni q o 'ltik osti,
um rov osti,
chov usti
sohalariga, ham da
orqaga Реем 7. Юракни миитиш н у ^ а л а р и (Мвзурим A.BV2002) s i l j i t i l a d i . 24 B em or bolada yurak auskultatsiyasi natijasida xosil b o 'lg a n ton
v a shovqinlam i xususiyatlari baxolanadi. Y urak-qon tom ir tizim i shikastlangan bolalarda b a 'z i tonlar kuchayishi yoki sustlashishi kuzatiladi. Shunday qilib, y urak chuqqisida birinchi tonning kuchayishi (aktsent) chap bo'lm acha-qorinch a teshigining torayishida (bunda sklerozga uchragan ikki tabaqali klapan qism ida kuchayadi), ham da paroksizm al taxikardiyada eshitiladi, Y u ra k n in g I v a II to n la rin in g k u ch a y ish i. Asosiy ekstrakardial faktorlar: k o 'k rak qafasining nozikligi, isitm a, kam qonlik, asabiy zuriqish. tireotoksikoz, yurak faoliyatini kuchaytiruvchi dori m oddalarni iste'm o l qilish, orqa m ediastenum o'sm alari. Kardial faktorlarga jism oniy zuriqishda, kardiosklerozda yurak faoliyatining kuchayishi kiradi.
Y u ra k n in g I va II to n la rin in g su stla sh ish i. Har xil sabablar tufayli yuzaga kelishi m um kin. A sosiy ekstrakardial sabablarga sem izlik, k o 'k rak qafasining rivojlangan m uskulaturasi, oldingi k o 'k rak qafasining usm alari, o 'p k a em fizem asi, chap taraflam a ekssudativ plevrit kiradi. Kardial sabablarga xushdan ketish, kollaps, qon aylanishi buzilishi, m iokard infarkti, m iokardit, ekssudativ perikardit kiradi. I to n n in g k u ch a y ish i. C hap atrioventrikulyar teshik stenozi (tapillovchi birinchi ton - m axsus belgi), ekstrasistoliya, I to n n in g su stla sh ish i. M itral klapan etishm ovchiligida, aortal klapan etishm ovchiligida, uch tabaqali klapan etishm ovchiligida, o ’pka arteriyasi klapani etishm ovchiligida. “ B a r x a t to n i” (sin. D m itrie n k o sim p to m i). Birlam chi revm okardit belgisi: kasallikning 2-3, kam roq 5-6 xaftasida 1 tonning yum shoq barxatga o'xshashi. T em br bo’yicha baraban tayoqchasi bilan tarang tortilgan barxatga urilganda chiqqan tovushga o ’xshaydi. I I to n n in g k u ch a y ish i. Arterial gipertenziya, o 'p k a arteriyasi gipertenziyasi (ikkinchi tonning m etalik aktsenti), m agstral qon tom irlam ing transpozitsiyasi, ochiq arterial nay, aorta koarktatsiyasi, uch b o 'lm ach ali yurak. II to n n in g a k tse n ti. A orta
va o 'p k a arteriyasini qiyosiy
auskultatsiyasida II ton balandligining ortishi. II to n n in g su stla sh ish i. A orta klapan etishm ovchiligi, o 'p k a arteriyasi klapani etishm ovchiligi, og ir aortal stenoz. C hap atrioventrikulyar teshik stenozi, o 'n g qorincha etishm ovchiligida. B irin c h i to n n in g ik k ila n ish i. Y urak toni xuddi ikkita qisqa tez ketm a- ket keluvchi tovushdan iborat b o 'lib , birgalikda shu tonni tashkil etadi. 25 Yurakning barcha qorinchalam ing asinxron qisqarishi holatlarida (aritm iya, o'tkazuvchanlikni bo'zilishida), katta va kichik qon aylanish doiralarida bosim ni farqlanishida, arterial yoki o 'p k a gipertenziyasida kuzatiladi. Ik k in c h i to n n in g ik k ila n isb i. S o g 'lo m bolalarda fiziologik ikkilanishi, arterial gipertenziyalarda, m itral klapan nuqsonlarida kuzatiladi. H a y d o v ch i ton. Yurak sistolasining boshlanishida I tondan keyin qupol yuqori chastotali tovush eshitiladi. U yarim oysim on klapanlar stenozida yoki aorta va o 'p k a arteriyasi dilatatsiyasi holatlarida paydo b o'lad i. Aortal haydovchi ton yaxshiroq chap qorincha chuqqisida va o 'n g d a ikkinchi q o v u rg 'a o ra lig 'id a eshitiladi. O 'p k a arteriyasining haydovchi toni k o 'p ro q tush suyagining yuqoro qirrasida nafas chiqarish vaqtida yaxshi eshitiladi. S isto lik c h e rtish . Q on haydashi bilan b o g 'liq b o 'lm ag an (haydovchi tonlar) va b o 'lm ach a b o 'sh lig 'ig a tabaqalam ing m aksim al buqilishi vaqtida xordalarning tortilishi yoki atrioventrikulyar tabaqalarni to 'satd an shishi natijasida paydo bo'ladi. C hertishlar m ezosistola yoki kechki sistola vaqtida kuzatiladi. Asosan m itral va uz tabakali klapan prolapsida, b o 'lm ach alar yoki qorinchalar aro to 'siq larn in g kichikroq anevrizm alarida eshitiladi. O t d u p u r i ritm i sim p to m i. A uskultativ fenom en bo 'lib , unda yurakning ekstratoni bo'ladi. Bu sim ptom o ’zining nom ini tovushi tez chopayotgan otni dupuriga o'xshashligidan keltirib chiqargan. Ekstraton paydo b o 'lish vaqtiga qarab ot dupuri ritm i diastolik, m ezodiastolik, bo'lm acha, presistolik, protodiastolik va sistolikka farqlanadi. Yüklə 1,47 Mb. Dostları ilə paylaş:
|