S o g liq n I s a q L a s h V a z ir L ig I s a m a r q a n d d a V l a t t I b b I y o t I n s t I t u t I qon aylanish tizimin

Sistolik  ot  dupuri  ritmi.

  O 'n g   va  chap  qorinchalam ing  bir  vaqtda 

qisqarm aganida,  G iss  tutam ini  biron  bir  oyokchasida  o'tkazuvchanlikni 

buzilishida  yuzaga  keladi.  Q orinchalarni  nosinxron  qisqargan  vaqtida 

m iokard infarktida kuzatilishi m um kin.

Diastolik ot dupuri ritmi.

  Y urak  m ushagi  tonusining pasayishiga b o g 'liq  

bo 'lib , 

m iokarditlar, 

kardiom iopatiyalarda, 

yurakning 

dim langan 

etishm ovchiligida kuzatiladi.

Protodiastolik  ot  dupuri  ritmi.

  Diastolik  dupum ing  k o 'p   uchraydigan 

turi  bo'lib ,  chap  qorincha  m ushaklarining  sustlashishida  uchinchi 

tonning  kuchayishi  bilan  bog'liq.  Protodiastolik  dupur  o g 'ir  o 'tk ir  va 

surunkali 

m iokarditlarda, 

kardiosklerozlarda, 

m iokardning 

o g 'ir 

intoksikatsiyalarida, 

infarklarda, 

yurak 

klapanlari 

poroklari 

bor 

bem orlarda, 

y u ra k -o 'p k a 

etishm ovchiligining 

o g 'ir 

holatlarida

26

---

kuzatiladi.  Shu  ot  dupuri  ritm i  chap 

dekom pensatsiya bosqichida ham uchraydi.

Y u r a k  s h o v q in h

G o lo sisto lik  (p a n sisto lik )  shovqin.  Ikkita  bushliq orasida yul  bo'lg and a 

kuzatilib,  unda  butun  sistola  vaqtida  bosim ning  katta  farqi  saqlanib 

turadi.  A sosiy sabablari:

•   M itral  klapan  etishm ovchiligi;

•  U ch tabaqali  klapan etishm ovchiligi;

•   Q orinchalar aro tusiq nuqsoni;

•  A orta o' pka fistulasi.

M ezo sisto lik   shov qin.  Bu  shovqin  kutariluvchi  (kreshendo) -  tushuvchi 

(dekreshendo)  rom bsim on  shaklga ega.  Asosiy  sabablari:

•   A ortaning  chiquvchi  qism ining  stenozi;

•  O 'p k a  arteriyasining stenozi.

E r t a   sisto lik   sh o v q in .  Faqat  sistola  boshlanishida  eshitilib,  asosib 

sabablari:

•  Q orinchalararo to' siq nuqsonining kichkina defekti;

•  O 'p k a  

gipertenziyasi 

bilan 

keluvchi 

qorinchalararo 

to 's iq  

nuqsonining katta defekti.

K e c h k i  sisto lik   shovqin.  Qon  haydalganidan  so 'n g   eshitiladigan 

shovqindir va yurak tonlari  bilan  qushilib  kelm aydi.  A sosiy  sabablari:

•  M itral  klapan  prolapsi;

•   A ortaning klapan osti  stenozi.

S tilln in g   v ib r a to r   sh o v q in i  (S till's  m u rm u r).  Y urak  kasallliklari  bilan 

b o g 'liq   b o 'lm ag an  sistolik  shovqin  b o 'lib ,  sistolik  haydash  vaqtida 

o 'p k a   arteriyasi  tabaqalarining  vibratsion  tebranishi  natijasida,  o 'n g  

qorincha  chiquvchi  qism ining  fiziologik  torligi  tufayli,  kam roq  o 'n g  

qoriuchaning  anom al  xordalari  borligida  yuzaga  keladi.  Asosan  26 

yoshd a eshitiladi.

E r ta   d ia sto lik  sh o v q in .  Ikkinchi  tondan  so 'n g   birdaniga paydo  bo'lishi, 

m agistral  qon  tom irlarga  nisbatan  qorinchalarda  bosim ning  pastligida 

kelib  chiqadi.  A sosiy sabablari:

•  A ortal klapan  etishm ovchiligida;

•   O 'p k a  arteriyasi klapan etishm ovchiligida.

O 'r t a   d ia sto lik   shovqin.  Klapan  va  qon  yuli  chiqishining  to 'g 'r i 

kelm asligi  natijasida  qorinchalam ing  erta to 'lish i  vaqtida paydo  bo'ladi. 

A sosiy sabablari:

\

/

/

qorinch; 

trofiyasining

27

---

•  Q orinchalararo  tusiq  nuqsonida  chap  atrioventrikulyar  teshikning 

nisbiy stenozi;

•  Q orinchalararo  tusiq  nuqsonida  o 'n g   atrioventrikulyar  teshikning 

nisbiy  stenozi.

K a re y -K u m b s  sh o v q in i.  O 'rta   diastolik  shovqinning  bir  turi  o ’tkir 

revm atik  isitm ada  mitral  klapan  tabaqalari  chetlarining  yallig 'lanishi 

yoki  m itral  regurgitatsiya  natijasida  chap  b o 'lm ach a d a  ziyod  qonning 

to p la n ish id a n  yuzaga keladi.

F lin t  sh o v q in i  (F lin t  sim p to m i).  O 'rta   diastolik  shovqinning  bir  turi 

aortal  klapan  etishm ovchiligida  aortadan  m itral  klapandan  qonning 

oldingi tabaqasiga tegishi  natijasida shovqin  paydo  bo'ladi. 

S isto lo -d iasto lik   (doim iy)  sh o v q in .  B o 'lim lar  orasida  yuqori  va  past 

bosim da  doim iy  qon  tushishi  natijasida  shovqin  paydo  b o 'lib ,  asosiy 

sabablari:

•   O chiq arterial yul;

•   Tizim li  arteriovenoz oqm asi:

•   A orta koarktatsiyasi;

•  V al’sa l’va sinusini yurakning o 'n g  qism lariga yorilishi.

A rte ria l  q o n  bosim i.

A rterial  qon bosim ni  N .P.K orotkov  usuli  bilan  o 'lch a sh d a bolaning 

yoshiga  yoki  elka  aylanasiga  t o 'g ’ri  keluvchi  m anjetani  ishlatish  kerak. 

M anjeta pnevm okam erasining  aylanasi  va elka aylanasi  (o 'rta  uchligida) 

nisbati  0.47  dan  0.55  g acha  b o 'lish i  kerak.  E lkaga  m anjetani  q o 'y ish d a 

bushroq  quyilish  kerak,  lekin  teriga  tarang  yopishgan  holatda  bo'lib, 

ostiga 

1-2 

barm oq 

sig 'ish i 

kerak; 

m anjetaning 

qirrasi 

tirsak 

chuqurchasidan  2  sm   y uqorida  turislii  kerak.  B ola  o 'tirg an   holatda 

o 'lch an ad i  (rasm   9.).