Ituzumdoshlar (Solanaceae Juss.) — Пасленовые
— oilasi ikki urugʻpallali
o’simliklarga
mansub,
hayotiy
shakliga
ko’ra
oʻt, butalar, lianalar va
kichik daraxtlardan iborat. Barglari yonbargchasiz,
poyada
ketma-ket
joylashgan, gullari ikki
jinsli.
Mevasi
—
rezavor
yoki koʻsakcha.
Ituzumdoshlarning 90 turkumi, 2900 turi boʻlib, ular yer sharining tropik
mintaqalarda, xususan, Janubiy va Markaziy Amerikada keng tarqalgan.
Sistematikasi
Bo‘lim.
Magnoliyatoifa (gulli, yopiq urug‘li) o ‘simlikIar (Magnoliophyta yoki
Angyospermae)
Ajdod (sinf).
Magnoliyasimonlar (ikki urug‘pallalilar)
(Magnoliopsida yoki
Dicotyledones) - Магнолиевые или
Двудольные
Ajdodcha (sinfchA..
Yalpizkabilar
(Lamiidae)
- Яснотковые (Губоцветные
)
Qabila. Ituzumnamolar (Solanales) - Паслёновые
Oila.
Ituzumdoshlar (Solanaceae Juss.) -Пасленовые
Turkum. Belladonna (
Atropa L) - Красавка
128
Tur.
Belladonna, Halokatli ituzum (Atropa belladonnA. —
Ituzumdoshlar
oilasiga
mansub koʻp yillik zaharli oʻt. Boʻyi 0.5 — 1,5 (2) m. Barglari ellipssimon, oʻtkir
uchli, poyada ketma-ket juft-juft boʻlib joylashgan. Har juftdagi bitta barg katta
buladi. Gullari barg qoʻltigʻiga oʻrnashgan. Mevasi toʻq-binafsha rang , koʻp
urugʻli hoʻl meva. Yovvoyi holda Qrim, Kavkaz, Gʻarbiy Ukrainaning
oʻrmonlarida, oʻtloklarda, suv va yoʻl yoqalarida oʻsadi.
Dorivorlik xususiyati
: Bargidan tayyorlangan preparatlar (nastoykalar), atropin
alkaloidi og’riqni qoldiradiruvchi, ko’z gavharini kengaytiruvchi va spazmga
qarshi dori sifatida, ishlatiladi. Bargi astma kasalligida chekiladigan astmatol
poroshogi tarkibiga kiradi. Belladonnaning Kavkazda oʻsadngan yana bir turi (A.
caucasicA. ham shu maqsadda tibbiyotda ishlatiladi
Nazorat savollari
1.
Ro’yandoshlar oilasi vakillari qayerlarda o’sadi ?
2.
Ro’yan turkumiga kiruvchi nechta turi tibbiyotda qo’llaniladi ?
3.
Ro’yandan tibbiyotda qanday maqsadda foydalaniladi ?
4.
Zaytundoshlar oilasining sistematikasi ?
5.
Pechakdoshlar oilasining nomenklaturasi haqida ma’lumot bering ?
6.
Arxaro’t turkumiga kiruvchi tur haqida ma’lumot bering ?
7.
Ituzumdoshlar oilasi haqida umumiy ma’lumot bering ?
|
