S. X. Babadjanova, X. M. Bobojonova Dorivor o‘simliklar florasi va sistematikasi

Turkum. Bodom (Amygdalus) – Миндаль
Tur. Oddiy bodom (Миндаль обыкновенный) - 
Amygdalus communis L. 
Bodom Ra’noguldoshlar - 
Rosaceae 
oilasiga mansub bo‘lib, bo‘yi 2-5 m, ba’zan 8 
metrga yetadigan daraxt. Barglari nishtarsimon yoki ensiz ellipssimon, o‘tkir uchli, 
arrasimon qirrali bo‘lib, bandi yordamida poyasi bilan shoxlarida ketma-ket 
o‘mashgan. Oq yoki pushti rangli gullari shoxlarida yakka-yakka holda joylashgan. 

---

98 
Mevasi — cho‘ziq tuxumsimon, ba’zan biroz qiyshiq quruq, eb bo‘lmaydigan 
po‘st bilan qoplangan danakli meva. Bodom erta, mart-aprel oylarida barg 
chiqarmasdan oldin gullaydi, mevasi iyulavgustda pishadi. Achchiq danakli bodom 
yovvoyi holda Markaziy Osiyo, Ozarbayjon va Armaniston tog‘laridagi toshli va 
mayda shag‘alli qiyaliklarda, dengiz sathidan 800-1000 m balandliklarda o‘sadi. 
Achchiq va chuchuk danakli bodom Markaziy Osiyo, Kavkaz va yarim da ko‘p 
o‘stiriladi.
Dorivorlik xususiyati. Xalq tabobatida urug‘i va uning moyi ishlatiladi. Urug‘i 
tarkibida 45-62% moy, 20% oqsil, 2-3% saxaroza, vitamin B, fermentlar va boshqa 
birikmalar, achchiq danakli bodom urug‘ida esa bunga qo‘shimcha 2,2-4%, ba’zan 
8% gacha amygdalin glikozidi bor. Bodom moyi va uning emulsiyasi ich 
yumshatuvchi dori sifatida, farmatsevtikada ba’zi dori moddalar (kamfora, 
gormonlar va boshqalar)ni eritish va surtmalar tayyorlashda qo‘llaniladi. Shirin 
bodom urug‘idan tayyorlangan emulsiya va achchiq bodom urug‘ining 
kunjarasidan tayyorlangan achchiq bodom suvi me’da va ichak og‘riqlarida og‘riq 
qoldiruvchi 
va 
tinchlantiruvchi 
vosita 
sifatida 
ishlatiladi. 
Danak po‘chog‘i qaynatmasi ateroskleroz kasalining oldini olishda samarali v
osita hisoblanadi. 
 
Achchiq bodom urug‘i va uning moyini Abu Ali ibn Sino qon 
tupurish, yo‘tal, astma, o‘pka, buyrak va qovuq kasalliklarini davolashda va 
qovuqdagi toshni tushirish uchun ishlatgan. Xalq tabobatida achchiq bodom moyi 
yo‘tal, ko‘krak og‘rig‘i, astma, quloq og‘rig‘i, o‘pka va mc’da kasalliklarini 
davolashda qo‘llaniladi. Shirin bodom mag‘zini qand bilan birga ezib aralashtirib, 
quvvatsizlangan bemorlarga istc’mol qilishga beriladi hamda uyqusizlikda 
tinchlantiruvchi vosita sifatida yo‘talni qoldirish, astma va bosh og‘rig‘ini davolash 
uchun ishlatiladi. Shirin bodom po‘chog‘i qaynatmasini qizamiq chiqqan bolalarga 
ichiriladi. Shirin va achchiq bodom moyi hamda shirin bodom mag‘zi oziq-ovqat 
sanoatida ishlatiladi.