S. X. Babadjanova, X. M. Bobojonova Dorivor o‘simliklar florasi va sistematikasi

 
Двудольные
Ajdodcha (sinfcha)- 
Ra’nokabilar (Rosoidae) — Розоцветные 
Qabila. 
Ra’nonamolar (Rosales) - Розоцветные
 
Oila. 
Ra’nodoshlar (Rosaceae Juss.) - Розоцветные
Turkum. 
Na’matak (Rosa L.) - Шиповник
Na’matak - 
Rosa
turkumi. Namatak 1-3 m balandlikdagi tikanli butalardan tashkil 
topgan. Barglari toq, patsimon, murakkab, yonbargchali. Gullari aktinomorf, 2 
jinsli, yirik, oq pushti, sariq rangli, gulqo‘rg‘oni murakkab. Gulkosacha va 
gultojibarglari 5 tadan, changchi va urug‘chilari ko‘p. Mevasi soxta meva. Turkum 
120 ga yaqin turni birlashtiradi. Shulardan O‘zbekistonda 13 turi tabiiy holda 
o‘sadi va bir nechta turlari manzarali o‘simlik sifatida ekiladi. Na’mataklar ichida 
itburun na’matak (
R. canina) 
O‘zbekistonda keng tarqalgan. Barcha turi dorivor 
ahamiyatga ega. 

---

95 
Tur. May na’matagi-
Rosa majialis Herrm. (Rosa cinnamomea L.).
 
bo‘yi 1—1,5 
m ga yetadigan buta. Shoxlari
 
yaltiroq, qo‘ng‘ir-qizil rangli po‘stloq bilan 
qoplangan. Shox-laridagi tikanlari barg bandining asos qismida juft-juft bo‘lib 
joylashgan. Bundan tashqari, to‘g‘ri yoki biroz qayrilgan ti-kanlar shoxlarning 
pastki qismida juda ko‘p bo‘ladi. Bargchalari-ning pastki tomonida yopishgan 
tuklar bor. Bu o‘simlik Moldova, Ukraina, Belorus, Boltiqbo‘yi, Rossiyaning 
Yevropa qis-mining o‘rmon va o‘rmon-cho‘l zonasida, G‘arbiy va Sharqiy Sibirda, 
Qozog‘istonda uchraydi. 
Tikanli na’matak-
Rosa acicularis Lindl.
 
bo‘yi uncha baland bo‘lmagan buta 
bo‘lib, shoxlari qo‘ng‘irrangli po‘stloq hamda ingichka, to‘g‘ri, dag‘al tuklar 
(tikanchalar) bilan qoplangan. Bargining asos qismida 2 ta ingichka tikani bor. 
Bargchasi tuksiz bo‘ladi. Bu o‘simlik Sibirning ninabargli o‘rmonlari, Uzoq Sharq, 
Tyan-shan o‘rmonlarida hamda Belorus, Boltiqbo‘yi, Rossiyaning Yevropa 
qismining shimoliy tumanlarida uchraydi.