Патофизиология фани, услублари

Masalan:

Avitaminozlar

Profilaktikasi



Qanday?Rasional ovqatlanish


Qanday ? Qanday ?Sog’lom turmush tarzi

Qanday ? Qanday?

Qanday?

Qanday ? Qanday?Gastritni davolash

Qanday ? Qanday? Ichak mikroflorasini

Disbakteriozni davolash tiklash

“B. BO. BX” usulini o’tkazish tartibi:

1.Buning uchun biz B. BO. BX usuli asosida bilimlarni sinash uchun tarqatma materiallar tarqatamiz. Talabalar shu tarqatma materiallarga o’zlari bilgan, bilishni hohlagan fikrlarini bayon qilib ,, +” belgisini qo’yib chiqishadi:

Masalan:

№	Tushunchalar	B	BO	BX
1	Immunitet
2	Timus
3	Anafilaksiya
4	Allergiya
5	Antigen
6	IKS –hujayralar
7	T- limfotsit
8	B - limfotsit
9	Tezkor rektsiyalar

1.Insert –usuli.

Insert – samarali o’qish va fikrlash uchun belgilashning inter faol tuzilishi hisoblanib mustaqilo’qib o’rg anishda yordam beriladi.Uni o’qib“V”; +; -; ?” belgilari orqali o’z fikrlarini ifodalaydi.

Insert jadvali mustaqil o’qish jarayonida olinadigan ma’lumotlarni bir tizimga eltirishga imkoniyat beradi. Oldindan olingan ma’lumotni yangisi bilan o’zaro bog’lash qobiliyatini shakllantirishga imkon beradi. Talabalar jadval tarkibi va uni to’ldirish qoidasi bilan tanishishadi. Shaxsan uni rasmiylashtirishadi

Matnni belgilash tizimi:

(V) – men bilgan narsani tasdiqlaydi.

(+) – yangi ma’lumot.

(-) – men bilgan narsaga zid.

(?) – meni o’ylantirdi . Bu borаda menga qo’shimcha ma’lumot zaruz.

Masalan :

Tushunchalar	V	+	-	?
Antitanalar
B – hujayralar subsistemasi
Immunoglobulinlar
Suppresorlar
Gumoral immunitet
Fagotsitar yetishmovchilik
Cheydyak –Xigasi sindromi.
Fabritsius qopchasi
Antigenlar
Peyer tugunlari
Kumbs reaksiyasi
Kvinke shishi

Konseptual jadval

Konseptual jadval talabalarga o’rganilayotgan tushuncha, qarash, mavzulari ikki va undan ortiq jihat bo’yicha taqqoslash imkonini beradi. Talabalarda tizimli mushohada qilish, ma’lumotlarni tarkiblashtirish va tizimlashtirish ko’nikmasini rivojlantiradi. Taqqoslanadigan narsa aniqlanadi,taqqoslash amalga oshiriladigan tavsiflar ajratiladi. Jadvalning vertikali bo’yicha taqqoslash talab etiladigan narsalar joylashtiriladi. Gorizontali bo’yicha taqqoslashni amalga oshirishdagi har xil tavsiflar joylashtiriladi.

Masalan:

Konseptual jadval

Kasal- liklar	Belgilar
	Leykotsitoz	Eozinofiliya	Neytrofiliya	Bazofiliya	Limfotsitoz
Yallig’lanish
Bronxial astma
Appenditsit
Allergiya
Gijja kasalliklari
Sil kasalligi
Intoksikatsiyalar

M-N: Miokard infarkti:



Ishemiya



Miokard nima uchun ? nima uchun?

infarkti

nima uchun ?

Gipoksiya

Hujayralar distrofiyasi

nima uchun ? nima uchun?

“Baliq skeleti” sxemasi

Baliq skeleti sxemasi muammoning butun doirasi ifoda etish va uning yechimini topishga imkoniyat beradi

Tizimli ijodiy tahliliy mushohada qilish ko’nikmalarini rivojlantiradi.

Talabalar mini guruhlarga birlashadilar. O’z shemalarini taqqoslaydilar va qo’shimcha ma’lumotlar kiritadilar. Umumiy sxema jamlaydilar

“Suyak” yuqori qismiga muammo ichidagi muammo yoziladi, pastki qismiga esa ushbu muammo ichidagi muammo amalda mavjud ekanligini tasdiqlovchi faktlar yoziladi.

Masalan: Aritmiyalar

Sinusli tahikardiya Sinusli bradikardiya Ekstrasistoliya

Aritmiya


3. “Stol o’rtasida ruchka” o’yini:

Har bir talaba bitta qog’ozga javoblar variantini yozib olib uni qo’shnisiga uzatadi va o’zini ruchkasini stol o’rtasiga so’radi. O’qituvchi guruh ishini va u yerda har bir talabani qatnashishini nazorat qilib turadi. Javoblarni tahlil qilib chiqqach daftarga to’g’ri javobni yozishni taklif etadi.

Ish o’yini uchun savollar:

1.Ateroskleroz etiopatogenezi.

2.Aritmiya kassifikasiyasi

3.Stenokardiyaning simptomlari

4.Miokard infarktining profilaktikasi
GLOSSARIY (Lug’at).
.Anuriya- siydikning butunlay to’xtab qolishi.

.Appaziya- ma’lum bir to’qima yoki organning tug’ulishidan bo’lmasligi.

.Apnoe- bir necha marta chuqur nafas olingandan so’ng nafas pasayib uning bir necha sekundga yo’qolishi yoki mutlaq to’xtab qolishi.

.Apnevmiya- bir yoki ikkala o’pkaning tug’ma bo’lmasligi.

.Aponevroz- serbar muskullarning suyaklar va boshqa to’qimalar bilan tutashtiradigan burchagi to’qima qavati.

.Atlant- birinchi bo’yin umurtqasi.

.Asistoliya- sistolaning bo’lmasligi.

.Atelektaz- o’pka biror qismining havosiz qolib bujmayishi.

.Autopsiya- murdani yorib tekshirish.

.Axalaziya- me’dani kirish va o’n ikki barmoq ichakka o’tish qismining siqilishi, torayishi.

.Bazofiliya- hujayra, to’qima va gistologik tuzilmalarning ishqoriy bo’yoqlar bilan bo’yalish xususiyati.

.Ballistiokardiogramma- ballistikardiograff yordamida yozib olingan tasvir.

.Balneologiya- turli mineral suvlar va shifobaxsh balchiqlarning bemorlarga ta’sirini o’rganuvchi fan.

. Barbiturati- barbitur kislota unumlari hisoblanib, ularning ba’zilari uxlatuvchi, tinchlantiruvchi behush qiluvchi va tutqanoqqa qarshi modda sifatida qo’llaniladi.

. Biodinamika- tirik organizmlardagi hayotiy harakatlar.

. Biodoza- biologik doza, nur bilan davolashda ultrabinafsha nurlarning kuchini belgilash uchun ishlatiladigan shartli o’lchov birligi.

. Biodozimetr- biodozani o’lchash uchun ishlatiladigan asbob.

. Biokatalizator- fermentlar, tirik organizimlardagi himoyaviy jarayonlarni boshqaradigan fermentlar, vitaminlar va gormonlarni anglatuvchi umumiy tushuncha.

. Biopsiya- miroskopik tekshirish maqsadida tirik odam va hayvonlarning to’qima yoki bir qismini kesib olish.

. Biostimulyator- biologik yo’l bilan kelib chiqadigan stimulyatorlar.

. Blastogenez- organizmlarning vujudga kelishi, o’sishi, taraqqiy etishi, rivojlanishi.

. Bradikardiya- yurak urishining sekinlashuvi.

. Braxitsefaliya- kalta boshlik, bosh shaklining ko’ndalangiga qaraganda uzunasiga kaltaroq bo’lishi.

. Bronxoektaz- patologik kengaygan bronx.

. Bronxospazm- bronxning qisqarishi, siqilishi.

. Gastralgiya- organik o’zgarish bo’lmay turib, qorinda qattiq og’riq paydo bo’lishi.

. Gastrograf- me’da harakatini yozib oladigan asbob.

. Vagotoniya- parasimpatik qismiga spetsifik ta’sir ko’rsatishi.

. Vaskulyarizatsiya-birorta organ bilan tomirlar orqali ta’minlash.

. Vazodilatatsiya- qon tomirlarning kengayishi.

. Vazodilatator- tomirlarni kengaytiruvchi moddalar va nervlar, masalan nitratlar papaverin va boshqalar.

. Vazokonstriktor- tomirlarni toraytiruvchi vositalar, ta’sirlar.

. Vazoparez- tomirlar devorini harakatlantiruvchi muskul nervlarning qisman falajlanishi, natijada tomirlar kengayib, tonusi pasayadi.

. Vazosektsiya- qon tomiri devorini kesib unga qon yoki dori qo’yish.

. Venepunktsiya- igna bilan teri orqali qontomirini teshish.

. Venostaz- ma’lum sharoitlarda vena tomirlarida qonning yurishmasligi, to’xtab qolishi.

. Ventrikulometriya- miya qorinchalarining hajmini o’lchash.

. Veziko- qovuq “siydik” pufagiga tegishli,

. Vezikula- teri toshmalarining birlamchi morfologik elementlaridan biri, ichida suyuqlik (ekssudat) bo’lgan kichkina pufakchalar

. Virulentnost- muayyan yuqumli agentning kasallik darajasi.

. Gastroduodenostomiya-oshqozonning o’n ikki barmoq ichakka o’tish qismi torayib qolganda oshqozon bilan o’n ikki barmoq o’rtasida suniy yo’l ochib tutashtirib qo’yish uchun qilinadigan operatsiya.

. Gemiparez- muskullarning bir tomonlama chala falajlanishi.

. Gemiplegiya- tana yarmidagi muskullarning falaj bo’lishi.

. Gemopoez- qon ishlab chiqaruvchi organ tomonidan qon tanachalarining yaratilishi.

. Gemorragia- qon oqishi, qonash.

. Gemosiderin-gemoglobinning parchalanishidan hosil bo’ladigan modda.

. Gidrotsefaliya- miya qorinchalarida orqa miya suyuqligining ko’payishi bilan ta’riflanadigan kasallik.

. Giperlogiya- sergaplik, ko’pgapirish, ezmalik. Asosan ruhiy kasallarga xos.

. Giperkeratoz- teri tashqi qavatining qazg’oqlanib po’st tashlashi.

. Giperpatiya-sezgirlikning normadan ortib ketishi.

. Giperfagiya- ochko’zlik, badnafslik.

. Giperuremiya- qonda siydikchil miqdorining ortib ketishi ( % mg dan ko’p b/shi), buyrak kasalliklarida, yomon sifatli o’smalarda, kamqonlikda va boshqa kasalliklarda.

. Girudin- zulukning og’iz bezlarida ishlanadigan modda. Qonning ivish xususiyatini kamaytiradi.

. Girsutizm- ayollarda ortiqcha jun o’sishi.

. Goniotomiya- ko’zning rangdor mug’uz pardalaridagi chandiqlarni kesish operatsiyasi.

. Dekompensatsiya- tiklanish qobilyatining yo’qolishi.

. Dementsiya-aqlning, zehnning pasayishi.

. Depressiya- ruhiy tushkunlik, harakatning susayishi.

.Dermatoskleroz- terining qalinlashib, zichlashib qolishi, elastikligi yo’qolishi.

. Diareya- ich ketishi, ketma-ket ich ketishi.

. Diafanoskop- burun, ko’z, oshqozon kabi organlari ichini yoritib ko’ruvchi asbob.

. Inkapsullatsiya- o’lgan to’qima yoki organizmga yot narsalar atrofida biriktiruvchi to’qima o’sib, o’rab olishi.

. Intubatsiya- og’iz, bo’g’iz orqali nafas olish yo’llariga yasalgan naycha kirgizib nafas olishni tiklash, narkoz berish.

. Iridodializ-ko’z rangdor pardasining ko’chishi.

. Iridoplegiya- ko’z qorachig’ini kengaytiruvchi muskulning falajlanishi.

. Yodopsin- ko’z to’r pardasi qadahchalari ko’ruv pigmentlarining umumiy nomi.

. Kaverna- a’zolardagi bo’shliq, kovak to’qimaning o’lishi va nekrotik moddani chiqib ketishidan hosil bo’ladi.

. Kampimetr- oftalmologiyada ko’rish maydonini o’lchaydigan asbob.

. Kardiospazm-yurakning spazmi, torayib qolishi.

. Kifoskolioz-umurtqa pog’onasining oldinga va yonga qarab egilib qolishi.

. Koarktatsiya- qon tomirining tug’ma qisilishi.

. Konvergensiya- o’xshashlik, yaqinlik.

. Krikostomiya- uzuksimon tog’ay orqali kekirdakni qirqish va nafas olish yo’llariga havo kirishini ta’minlash.

. Limfopoez-limfa hosil bo’lishi.

. Melanuriya- pigmentlarning siydik bilan ajralib chiqishi.

. Menopauza- ayollarda hayz ko’rishning to’xtashi.

. Menorragiya- hayz qonining o’z vaqtida kelib uzoq vaqtga cho’zilib ketishi.

. Miasteniya- muskullarning kasallikka xos tarzda tez toliqib qolishi.

. Morfogenez- organik tuzilishlarning rivojlanish jarayoni.

. Morfologiya- odam va hayvon tanasidagi organlar va to’qimalar shakli hamda tuzilishini o’rganadigan fan.

. Mutatsiya- hayot sharoiti o’zgarishi natijasida organizmlar belgilari va xususiyatlarining to’satdan o’zgarishi.

. Neyrosifilis- markaziy nerv sistemasining zaxmi.

. Neyrofarmokologiya- farmokologiyaning nerv sistemasiga ta’sir qiluvchi dori vositalarining o’rganadigan qismi.

.Neyroendokrinologiya- endokrinologiyaning hayot jarayonlarini boshqarishda markaziy nerv sistemasi bilan endokrin sistema rivojlanadigan o’zaro aloqalarini o’rganadigan bo’lim.

. Neytrofiliya- periferik qonda neytrofillar sonining ko’payishi.

. Neofobiya- yangilikdan o’rinsiz qo’rqish.

. Ovariotsentez- tuxumdonni teshish. Tuxumdonda suyuqlik yig’ilib qolsa nina bilan teshib suyuqlikchi quritib yuboriladi.

. Ovarioektomiya- tuxumdonni olib tashlash.

. Opistotonus- isterik tutqanoq vaqtida yoki strixnindan zaxarlanganda orqa muskullarining tortishib odamning kamalakka o’xshab egilib qolishi.

. Paramneziya- xotiraning buzilishi.

. Paraplegiya- qo’l yoki oyoqning butunlay falajlanishi.

. Paraspazm- tananing chap va o’ng tomonidagi ayrim gruppa muskullarining bir vaqtda tortishishi.

. Paratrixos- sochning o’z o’rnidan boshqa joyda o’sishi.

. Proktologiya-gastroenterologiya kasalliklarini ularning diagnostika davolash va profilaktikasini o’rganadigan fan.

. Proktotomiya- to’g’ri ichakni operatsiya bilan kesish.

. Psixokinez- ixtiyoriy harakatning boshqa shaxsga bevosita tasir ko’rsatishi yoki ongning jismoniy kuch ishtirokisiz narsalarga ta’siri.

. Psixopatiya- ma’lum bir psixik kasallik bo’lmay ayrim shaxslarda psixikaning buzilib turishi.

. Raxiometr- umurtqa ustunning egilganligini o’lchaydigan asbob.

. Reanimatsiya- organizm so’nayotgan yoki endigina so’ngan, hayot uchun zarur faoliyatini tiklashga qaratilgan davolash tartiblari majmuasi.

. Revaktsinatsiya- qayta emlash.

. Rektoskop- to’g’ri ichakni tekshirish, ko’rish uchun ishlatiladigan asbob.

. Rektostomiya- bitib qolgan to’g’ri ichakning ikki qismini xirurgiya yo’li bilan ochish.

. Rinomikoz- burun bo’shlig’i shilliq pardasining zamburug’ kasalligi.

. Rinonekroz- burun to’qimalari nekrozi.

. Retraksiya- tish qatorlarining g’ayritabiiy tarzda orqaga surilib qolishi.

. Reproduksiya- voyaga yetgan organizmlarning nasl berishi.

. Splenomegaliya- taloqning kattalashuvi.

. Splenopatiya- taloqning ayrim kasalliklari.

. Spongioz- to’qima yallig’langanda yoki undan o’sma yuzaga kelganda hujayralar orasida zardob to’planib, shish paydo bo’lishi.

. Spondilit- umurtqaning yallig’lanishi.

. Staz- ayrim kapillyarlar, mayda arteriya va venalarda qon to’xtab qolishi.

. Supinatsiya- qo’l va oyoq kaftining tashqariga buralishi.

. Talassoterapiya- bemorlarni dengiz havosi, vannalari va sayohatlar bilan davolash.

. Tanotogenez- o’lish jarayonida kuzatiladigan klinik, bioximik va morfologik o’zgarishlar dinamikasi.

. Tanatologiya- o’lim sababini, sharoitlarini va murda o’zgarishlarini tibbiyot nuqtai nazaridan tekshiruvchi fan.

. Taxilaliya- bidirlab tez-tez gapirish odati.

. Talassemiya- gemoglobin tarkibiga kiradigan oqsil-globin sintezining irsiy buzilishi bilan ifodalanadigan gemolitik kamqonlik.

. Taxifagiya- ba’zi ruhiy kasalliklarda uchraydigan holat, shoshib-pishib ovqatlanish.

. Termoplegiya- issiq urishi, oftob urishi, termik isitma.

. Tetraparez- qo’l oyoqlar yarim falaji.

. Traxoma- ko’z shilliq pardasining yuqumli kasalligi.

. Turgor- hujayralarning po’stlog’i bilan hujayra ichidagi moddaning

bir-birini bosishi natijasida hosil bo’ladigan taranglik.

. Urosepsis- siydik yo’li organlari kasalligi natijasida vujudga kelgan sepsis.

. Urofobiya- noqulay sharoitda siyish extimoli tug’ilishidan qo’rqib turish.

. Faringoplastika- yutqinning plastik operatsiyalari.

. Faringospazm- yutqin muskullarining spazmi.

. Xeylit- lablarning yallig’lanishi.

. Xemoz- ko’z soqqasi shilliq pardasining shishib chiqishi.

. Chirey- soch ildizi xaltachasi va yog’ bezining o’tkir yiringli yallig’lanishi, ko’pincha stafilakokkdan kelib chiqadi.

. Shizofreniya- uzluksiz yoki alohida hurujlar shaklida shaxsning o’zgarishi bilan kechadigan ruhiy kasallik.

REFERAT MAVZULARI

Farmatsiya, klinik farmatsiya va kasbiy ta’lim yo‘nalishi uchun patologiya fanidan mustaqil tayyorlanish uchun mavzular

O‘quv xaf tasi	Mustaqil ish mavzulari		Mustaqil ta’limga oid topshiriq, tavsiyalar	Soat
1	Irsiy kasalliklar.		Internet ma’lumotlari, referat, slaydlar, devoriy ko‘rgazmalar	4
2	Regional mikrosirkulyatsiyaning buzilishi.		Internet ma’lumotlari, referat, slaydlar, devoriy ko‘rgazmalar	4
3	Yallig’lanish mediatorlari.		Internet ma’lumotlari, referat, slaydlar, devoriy ko‘rgazmalar	4
4	Issiq urishi. Gipertermik sindrom.		Internet ma’lumotlari, referat, slaydlar, devoriy ko‘rgazmalar	4
5	Yog’li infiltratsiya va distrofiya.		Internet ma’lumotlari, referat, slaydlar, devoriy ko‘rgazmalar	4
6	Kislota – ishqor buzilishining asosiy ko’rinishlari.		Internet ma’lumotlari, referat, slaydlar, devoriy ko‘rgazmalar	4
7	Immunodefitsit holat OITS.		Internet ma’lumotlari, referat, slaydlar, devoriy ko‘rgazmalar	4
8	O’smalarni paydo qiluvchi sabablar		Internet ma’lumotlari, referat, slaydlar, devoriy ko‘rgazmalar	4
9	Irsiy gemolitik anemiyalar.		Internet ma’lumotlari, referat, slaydlar, devoriy ko‘rgazmalar	4
10	Toj tomirlar arterosklerozi		Internet ma’lumotlari, referat, slaydlar, devoriy ko‘rgazmalar	4
11	Bronxial astma.		Internet ma’lumotlari, referat, slaydlar, devoriy ko‘rgazmalar	4
12	Vabo kasalligi.		Internet ma’lumotlari, referat, slaydlar,	5

Adabiyotlar ro’yxati:
1.I. A. Karimov. “Kadrlar tayyorlash milliy dasturi”. Toshkent-1997yil.

2. B.Xodiyev; L Golish “Mustaqil o’quv faoliyatini tashkil etish usul va vositalari, Toshkent – 2010-yil

3.Абдуллахужаева М.С., Основы патологии человека. Том-1,2. Т., изд–во “Ибн Сино”, 1997г.

4.Abdullaev N.X., Karimov X.E. Patofiziologiya. T., “Ibn Sino” nashriyoti.,1998 y.

5. Abdullaev I.X., Karimov X.E.., Iriskulov B.O‘., Mirtursunova S.Z. Patologik fiziologiya asoslari. T., “Fan” nashriyoti, 2008 y.

6. Karimov X.Y., Saidov.S.A. Patologiya. T., SH.SH. Bobojonova. Patologiya. T., “Tafakkur qanoti”, 2014y.

7.Abdullaev N.X., Patofiziologiya. T., 1998 y.

8.Чертеков К., Умумий патология. Т., 2013 й. 230 бет.