Sağlık Bakanlığı Göztepe Eğitim ve Araştırma Hastanesi
Yüklə 0,52 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
hücreleri gerekir (130).
Th1 ve Th2 hücreler 1,25(OH)2D vitamininin direkt hedefleridir. Sessiz CD4+T hücreler D vitamin reseptörü (VDR) eksprese ederler ancak bu düşük konsantrasyondadır. Aktivasyondan sonra bu konsantrasyon 5 kat artar. 1,25(OH)2D vitamini arıtılmış Th1 hücrelerinin proliferasyonunu, INF-γ, IL-2 ve IL-5 üretimini azaltırken, Th2 hücrelerinden ise IL-4 üretimini arttırır (131). Đn vivo ortamda D vitamininin otoimmun hastalıkları baskılamasındaki rolünün IL-2 (132) ve IL-4 (133) sekresyonuna bağlı olduğu gösterilmiştir.
D vitamininin uyarılmış B lenfositlerdeki etkisi ise, bu hücrelerde immunglobulin salgılanmasını baskılaması şeklindedir (11). Abe ve ark.(134) ile Tanaka ve ark. (135) D vitamininin promiyelositlerin proliferasyonunu baskıladığını ve bu hücrelerin monositlere dönüşmesine neden olduğunu göstermişlerdir.
1993’da S. Yang ve ark, yüksek doz D vitamininin immunsupresif etkisinin olduğunu saptamışlar. D vitaminin bu özelliği, otoimmun hastalıkların kontrolünde yeni kullanım olasılıkları olabileceğini düşündürmektedir. Đnflamatuar basak hastalığının (ĐBH) tedavi ve korunmasında D vitamininin etkileri araştırılmış. ĐL-10 eksik (Knok out mice) farelerde 1,25(OH)2D3 eksikliğinde semptomların ve hastalığın şiddetin artmasına neden olmuş. ĐBH klinik bulguların 6-8 haftada geliştiği, ancak D vitamini ile yüksek Ca diyeti alanlarda ĐBH’nın gelişmesinin engellendiği gösterilmiş (100). Deney çalışmalarının yanında, insanlarda da birçok otoimmun hastalıkta D vitaminin yeri ve kullanım alanı araştırılmıştır. Đnsanlarda diyette D vitamin eksikliği otoimmun hastalıkların insidansını ve şiddetini artırdığı bilinmektedir. Multiple Skleroz, Sjögren sendromu, romatoid
31 artrit, tiroidit ve Crohn hastalığının düşük vitamin D değerleri ile ilişkili olduğu bilinen bir gerçektir (100, 136,137).
b11) Hashimoto tiroiditi: D vitamini kalsiyum homeostazı, hücre proliferasyonu ve otoimmunitede rol almaktadır. 1,25(OH)2 D vitamini, D vitaminin en aktif formu olup hayvan modellerinde otoimmun tiroidit gelişmesini etkili bir şekilde önlediği (138) ve endokrin hücrelerde HLA class II ekspresyonunu inhibe ettiği gösterilmiştir (139). Almanlarda yapılan bir çalışmada intron 6 da lokalize vit D 1α-hidroksilaz geninin C/T polimorfizminin Hashimoto tiroiditi ile ilişkili olduğu görüldü (140).Yine Tayvanlı Çinlilerde yapılan çalışmada exon 2’deki C/C homozigot VDR- Fok I gen polimorfizmi olanlarda Hashimoto tiroiditi gelişme riskinin daha yüksek olduğu bulunmuştur (9).
32 MATERYAL VE METOD Bu çalışma 01.01.2008- 01.06.2008 tarihleri arasında Đstanbul Göztepe Eğitim ve Araştırma Hastanesi Endokrinoloji ve Đç Hastalıkları Polikliniklerinde izlenen ve çalışmaya katılmayı kabul eden hastalarda gerçekleştirildi. Çalışmaya 70 Hashimoto tiroiditli hasta ve yaş- cinsiyet uyumlu 50 sağlıklı kişi olmak üzere 120 kişi alındı.
A- Çalışmaya alınma kriterleri: • 18-50 yaş arası erkek veya menopoz öncesi kadın, • Hashimoto tiroiditi tanısı konulup en az bir kez kontrole gelen, • Araştırmayı kabul ettiğine dair yazılı onayı bulunan hastalar,
B- Çalışmaya alınmama kriterleri: • 50 yaş üstü olgular, • Menopozda olan kadınlar, • Böbrek ve karaciğer yetmezliği olanlar, • Diabetes mellitus veya bozulmuş açlık glukozu olanlar, • Kemik metabolizma bozukluğu(osteoporoz veya osteopeni) olanlar veya bununla ilgili ilaç kullananlar, • Primer hiperparatiroidisi olanlar, • Kronik inflamatuar hastalığı olanlar, • Hormon replasman tedavisi ve anti epileptik ilaç alanlar,
Hashimoto tiroiditi tanısı; anti TPO (Tiroid peroksidaz), anti Tg ( Tiroglobulin) düzeyi veya tiroid biyopsi sonucuna göre konuldu (28). D vitamini düzeyi < 20ng/ml= Eksiklik, 21- 31 ng/ml= Yetersizlik, >32ng/ml= Normal olarak kabul edildi. Çalışma için Hastane Yerel Etik Komitesinden onay alındı ( Tarih: 21.02.08 ve No: 44/E). Çalışmaya alınan hastaların demografik verileri kayıt edildi, ayrıntılı fizik muayeneleri yapıldı. Temel laboratuar bulguları hastaların dosyasından veya sağlık belgelerinden kayıt edildi (EK1). Hastalar çalışmaya dahil edilmeden çalışmayla ilgili bilgilendirilerek yazılı onayları alındı (EK2).
33 Antropometrik ölçümler: : Hastalar en az 10 dakika istirahat ettikten sonra, tansiyonları supin pozisyonda, iki koldan uygun manşonlu, civalı tansiyon aletiyle aynı kişi tarafından Korotkoff faz I ve faz V sesleri baz alınarak ölçüldü. Đki ölçüm arasında en az 3 dakika olacak şekilde sistolik ve diyastolik kan basınçları kaydedildi. Vücut ağırlığı, bel çevresi, kalça çevresi ve boy oda giysileri ile açken ve ayakta standart ölçüm aletleri kullanılarak aynı kişi tarafından ölçüldü. Bel çevresi, arkus kostarium ile spina iliaka anterior superior arasındaki en dar çap, kalça çevresi ise arkada gluteus maksimusların ve önde simfizis pubisin üzerinden geçen en geniş çap olarak kabul edilerek ölçüldü. Beden kütle indeksi (BKĐ) Quetlet indeksi kullanılarak hastanın kilosunun, boyunun karesine bölünerek (ağırlık/boy²- kg/m²) hesaplandı.
Biyokimyasal ölçümler: Araştırmaya katılan tüm hastalara randevu verilerek, randevuya 12 saat açlık sonrası sabah gelmeleri söylendi. Glukoz, kreatinin, LDL, HDL, total kolesterol, trigliserid, AST, ALT, TSH, kalsiyum, fosfor, albümin, Anti Tg ve Anti TPO değerleri hastanın dosyasından kaydedildi. PTH ve 25-hidroksi D vitamini için antekübital venden kan alınarak, kuru düz tüplere boşaltıldı. Kuru düz tüplere alınan kan örnekleri pıhtılaşma süresi beklendikten sonra 3000 devir/dakika santrifüj edilerek serumlara ayrıldı. Örnekler önceden belirlenmiş laboratuara gönderilene kadar -20 derecede muhafaza edildi.
PTH ve 25-hidroksi D vitamini; Elecsys 2010 cihazında, ECLIA( Elektrokemilüminesans immünolojik test) yöntemi ile çalışıldı.
Đstatistiksel Yöntem: Bu çalışmada istatistiksel analizler SPSS 15.0 paket programı ile yapılmıştır. Verilerin değerlendirilmesinde tanımlayıcı istatistiksel metotların (ortalama, standart sapma) yanı sıra ikili grupların karşılaştırmasında bağımsız t testi, ikiden fazla grubun karşılaştırmasında Oneway ANOVA testi ve değişkenlerin birbirleri ile ilişkilerini belirlemede Pearson
korelasyon testi
kullanılmıştır. Sonuçlar, anlamlılık p<0,05
düzeyinde değerlendirilmiştir
34 BULGULAR Çalışmaya 70 Hashimoto tiroiditi( 35=hipotiroidi, 35=ötiroidi) ve 50 kontrol grubu olmak üzere toplam 120 kişi alındı. Gruplar arası yaş (p=0,557) ve cinsiyet (p=0,075) dağılımı benzerdi ( Tablo 4). Tablo 4 : Gruplar arası yaş ve cinsiyet dağılımı
Hashimoto tiroiditi
Hipotiroidi
Ötiroidi Kontrol p değeri
CĐNSĐYET
0,075 Kadın (n) 30 35
46
Erkek (n) 5 0 4 YAŞ (yıl) 37,6 35,8
35,8 0,557
Tablo 5: Grupların demografik özellikleri
Hashimoto tiroiditi
Hipotiroidi (n)
Ötiroidi(n) Kontrol(n)
p değeri DĐSLĐPĐDEMĐ ÖYKÜSÜ
0,386 Var 7 4
Yok 28 31
45
KAH ÖYKÜSÜ
0,500 Var 0 0
Yok 35 35
49
SĐGARA
0,858 Đçmemiş 24 23
36
Bırakmış 2 3 3 Đçiyor 9 9
ALKOL
0,211 Kullanmıyor 30 34
48
Ayda birden az 1 0 0 Ayda bir-iki kez 2 0
Haftada bir-iki kez 2 1
EGZERSĐZ
0,453 Yapmıyor 30 27
40
Haftada birden az 2 0 1 Haftada 1-3 kez 2 6
Haftada dörtten fazla 1 2
ANTĐHĐPERTANSĐF ĐLAÇ KULLANIMI
0,496
Kullanıyor 2 5 5
Kullanmıyor 33 30
45
ANTĐLĐPĐDEMĐK ĐLAÇ KULLANIMI
0,253 Kullanıyor 1 2
Kullanmıyor 34 33
50
35 Grupların dislipidemi ve KAH (Koroner arter hastalığı) öyküsü, sigara, alkol, antihipertansif ve antihiperlipidemik ilaç kullanımı ve egzersiz yapma sıklığı benzerdi ( p>0.05)(Tablo 5). Tablo 6: Gruplar arası antropometrik ölçümlerin karşılaştırılması
Hashimoto tiroiditi
Hipotiroidi (n ±SD )
Ötiroidi(n ±SD )
Kontrol(n ±SD
)
p değeri SĐSTOLĐK (mmHg) KB 111,85±13,24 115,42±16,55 112,68±14,11 0,555
DĐYASTOLĐK (mmHg) KB 76±9,21
74,28±8,46 74,6±8,62 0,681 NABIZ (dk -1 ) 79,62±5,66 80,57±3,44 80,12±4,78 0,707 BOY (cm) 161,88±7,59 159,94±5,0 160±7,28 0,379
BEL ÇEVRESĐ (cm) 93,57±11,76 91,68±11,47 89,54±11,68 0,288 KĐLO (kg) 74,25±15,98 73,14±14,60 73,1±13,40 0,926
KALÇA ÇEVRESĐ (cm) 108,94±10,05 109,57±10,58 108,24±9,06 0,825 BKĐ (kg/m 2 ) 28,23±5,30 28,65±5,93 29,08±5,93 0,794
p>0.05) (Tablo 6). Tablo 7: Gruplar arası biyokimya parametrelerinin karşılaştırılması
Hashimoto tiroiditi
Hipotiroidi (n ±SD
)
Ötiroidi(n ±SD )
Kontrol(n ±SD
)
p değeri Kreatinin (mg/dl) 0,84±0,14 0,79±0,09 0,80±0,14 0,244
Açlık kan şekeri (mg/dl) 92,97±5,24 90,77±6,07 92,08±6,49 0,310 Trigliserid (mg/dl) 116,51±61,11 113,11±78,64 101,96±45,12 0,512
Total kolesterol(mg/dl) 193,6±31,88 194,77±30,04 188,08±36,88 0,612 HDL(mg/dl) 46,25±9,46 55,8±12,59 52,58±11,15 0,0017
LDL(mg/dl) 125,85±25,33 127,11±23,64 119,7±28,12 0,368 Non-HDL(mg/dl) 147,34±30,66 138,97±25,68 135,50±34,14 0,219
AST (U/l) 21,05±5,29 19,85±4,52 19,94±5,52 0,543 ALT (U/l) 19,88±6,65 17,02±5,32 19,54±6,04 0,092
Düzeltilmiş Ca (mg/dl) 9,35±0,55 9,37±0,30 9,47±0,36 0,358 P (mg/dl) 3,44±0,44 3,59±0,51 3,61±0,52 0,250
Albümin (gr/dl) 4,46±0,25 4,44±0,28 4,44±0,32 0,933 FT4 (ng/ml) 1,03±0,33 1,16±0,33 1,16±0,19 0,076
TSH (uIU/ml) 25,21±31,41 2,39±0,94 1,74±0,94 <0.001 Anti TPO (IU/ml) 476,58±686,84 214,81±160,78 8,03±4,05
Anti TG(IU/ml) 988,31±1365,36 287,87±276,75 15,88±11,54
PTH (pg/ml) 53,59±16,43 48,98±17,52 39,15±1,48
25-OH D vitamini (ng/ml) 10,96±6,63 11,73±7,22 9,75±7,47 0,443
Grupların trigliserid, total kolesterol, LDL kolesterol, düzeltilmiş kalsiyum, fosfor ve albümin değerleri benzerdi ( p> 0.05)(Tablo 7).
36 Tablo 8: Gruplar arası HDL kolesterol değerinin karşılaştırılması Sayı
Ortalama± SD
p değeri Klinik hipotiroidi 15 43,4±10,05 0,002 Subklinik hipotiroidi 20 48,40±8,62 Ötiroid
35 55,8±12,59
Kontrol
50 52,58±11,15
Total 120 51,67±11,66
Hipotiroidi grubu= 43,4mg/dl, Subklinik hipotiroidi grubu=48,4 Ötiroidi grubu=55,8mg/dl, Kontrol grubu= 52,28mg/dl) (p=0.002) (Tablo 7, tablo 8).
6,88 14,03
11,73 9,75
0 5 10 15 Klinik hipotiroidi Subklinik hipotiroidi Ötiroidi Kontrol grubu 25(OH)D Vitamini düzeyleri (Ortalama)
Subklinik hipotiroidi grubu= 14,03ng/ml, Ötiroidi grubu= 11,73ng/ml, Kontrol grubu= 9,75ng/ml) ve ortalama D vitamini düzeyi klinik hipotiroidi grubunda anlamlı olarak daha düşüktü (p=0,015) ( Grafik 1).
37 Grafik 2: 25(OH) D vitamini düzeyine göre gruplar arası karşılaştırma 15 0 0 17 3 0 32 3 0 47 2 1 0 5 10 15 20 25 30 35 40 45 50 Klinik hipotiroidi Subklinik hipotiroidi Ötiroid
Kontrol D vitamini eksikliği (<20) D vitamini yetersizliği (21-31) D vitamini eksikliği yok (32 ve üstü) D vitamini düzeyine göre gruplar arası karşılaştırma (n)
Gruplar arasında D vitamini düzeyleri benzerdi (p=0,564) (Grafik 2).
Tablo 9: Bel çevresi ile 25(OH) D vitamini düzeyinin karşılaştırılması 25-OH D vitamini Bel çevresi (cm)
R -0,316 P 0,007 25-OH D vitamini düzeyi bel çevresi ile negatif olarak koreleydi ve anlamlı bulundu (p=0.007)(Tablo 9).
Tablo 10: BKĐ ile 25(OH) D vitamini düzeyinin karşılaştırılması
25-OH D vitamini BKI (kg/m 2 )
R -0,311
P 0,008
25-OH D vitamini düzeyi BKĐ ile negatif olarak koreleydi ve anlamlı bulundu( p=0.035)( Tablo 10).
38 Tablo 11: PTH düzeyinin gruplar arası karşılaştırılması
Sayı
PTH (n±SD) p değeri Klinik hipotiroidi 15
50,62±16,43 <0,001 Subklinik hipotiroidi 20 55,82±16,49 Ötiroid 35
48,98±17,52 Kontrol
50 39,15±10,51 Total 120
46,23±15,80
PTH düzeyinde gruplar arasında anlamlı olarak fark bulundu ( Klinik hipotiroidi grubu= 50,62pg/ml, Subklinik hipotiroidi grubu=55,82pg/ml, Ötiroidi grubu= 48,98pg/ml, Kontrol grubunda= 39,15pg/ml)(p< 0.001)(Tablo 11).
39 TARTIŞMA
Bu çalışmada Hashimoto tiroiditi olgularında D vitamini düzeyi düşük ve paratiroid hormon düzeyi normal olarak ölçüldü. Ancak kontrol grubuna göre anlamlı olarak fark bulunmadı.
Hashimoto tiroiditi genetik ve çevresel faktörlerin birbirleri ile etkileşimi sonucu ortaya çıkmaktadır (33). Genetik faktörlerin rolü Hashimoto tiroiditinin en çok araştırılan yönlerinden birisidir. D vitamini de bu faktörlerden birisidir.
1,25(OH)2 D vitamini, D vitaminin en aktif formu olup hayvan modellerinde otoimmun tiroidit gelişmesini etkili bir şekilde önlediği gösterilmiştir ( 138).
Lin ve arkadaşları, Tayvan’da yaptıkları çalışmada 109 Hashimoto tiroiditli hastada VDR polimorfizminin rolünü araştırmış. Bu çalışmanın sonucunda exon 2’de lokalize VDR- Fok I polimorfizminin C/C homozigot formunun taşıyan Çinlilerde Hashimoto tiroiditi gelişme riskinin daha yüksek olduğunu tespit ettiler (9).
Stefanic ve arkadaşları, 145 Hırvat Hashimoto tiroiditli hastada yaptıkları çalışmada VDR gen 3’bölgesini içine alan haplotip varyantları ve allel dengesizliğinin patogenezde rolü olabileceğini gösterdiler (141).
Yoshiyuki ve arkadaşları, VDR gen polimorfizminin tip1 diabetes melllitus ve multipl skleroz gibi otoimmun hastalıklar, osteoporoz ve primer hiperparatiroidizimdeki rolünden yola çıkarak VDR gen polimorfizminin Hashimoto tiroiditine olan yatkınlığını araştırmış. 130 Hashimoto tiroiditli kadın hastada yaptıkları bu çalışmada VDR Fok I polimorfizminin Hashimoto tiroiditi ile ilişkili olduğunun tespit etmişlerdir (142).
Hashimoto tiroiditinde D vitamininin rolü olduğunun bu çalışmalarda tespitinden yola çıkarak biz bu çalışmada Hashimoto tiroiditinde D vitamini düzeyini araştırdık. Çalışmamız bu yönde yapılmış ilk çalışma olma özelliğini de taşımaktadır.
40 Hashimoto tiroiditi grubunda ortalama D vitamini düzeyi 11,34ng/ml iken kontrol grubunda 9,75ng/ml olup gruplar arasında anlamlı fark bulunmadı (p=0,238) ve her iki grubun D vitamini düzeyi eksiklik düzeyindeydi. Katılımcıların çok büyük bir kısmında D vitamini eksikliğinin olması, D vitamini eksikliğinin ülkemizde hala ciddiye alınması gereken bir halk sağlığı problemi olduğunu da göstermektedir.
D vitamini düzeyini etkileyen birçok kişisel ve çevresel faktör vardır. Bunlardan en önemlilerden birisi mevsimdir. D vitamini düzeyi yaz sonu en yüksek seviyelerde bulunurken, kış sonu en düşük seviyelerdedir (83). Katılımcıların büyük kısmının kış mevsiminde alınmış olması çalışmamızın en önemli kısıtlayıcı yönüydü ve D vitamini düzeyinin neden bu kadar düşük olduğu sebeplerinden biri olabilir. Bu nedenle çalışmanın yaz mevsiminde ve daha büyük bir katılımcı sayısıyla yapılması sonuçların daha farklı çıkmasına neden olabilir.
D vitamini düzeyini etkileyen kişisel faktörlerden birisi de giyim tarzıdır. Giysiler, UV ışınları ile cilt arasında önemli bir bariyer teşkil etmektedir. Özellikle Arap ülkelerinde yapılan yayınlarda, güneşin bol olmasına karşın, geleneksel giysilerin güneşten yeterince yararlanmayı engelleyerek D vitamini eksikliğine neden olduğu bildirilmektedir (87). Bizim çalışmamıza katılanların büyük bir kısmının kapalı olması D vitamini düzeyinin bu kadar düşük olmasının başka bir nedeni olabilir.
Ana gruplar arasında D vitamini düzeyi açısından fark olmamasına rağmen subgrup analizlerinde subklinik ve klinik hipotiroidi arasında anlamlı fark bulundu (P=0,001).D Yüklə 0,52 Mb. Dostları ilə paylaş:
|