ŞAHİN ƏHMƏdov

 
Şək.5.7.
Regionun təbii mühitinin vəziyyətinin tənzimləmə 
sisteminin strukturu. 

---

151 
FƏSİL 6. 
ƏTRAF MÜHİTİN ƏSAS
KOMPONENTLƏRİNİN EKOLOJİ 
MONİTORİNQ METODLARI. 
6.1. Atmosferin monitorinqi.
Atmosferin öyrənilməsinin ilk cəhdləri M.V.Lomonosov 
tərəfindən edilmişdir. Rusiyada ilk hava xidməti 1872-ci ildə 
meydana gəlmişdir. Çoxlu sayda eksperimentlərlə atmosfer 
çirklənməsilə 
meteoroloji 
parametrlər 
arasındakı 
əlaqə 
təsdiqlənmişdir. 
Meteorologiya
– yer atmosferi, onun quruluşu, 
xüsusiyyətləri və onda baş verən proseslər haqqında elmdir. 
Atmosferin xüsusiyyətlərinə və onda baş verən proseslərə səth 
örtüyünün ( quru və dəniz ) xüsusiyyətləri və onun təsiri ilə 
əlaqədar baxılır. Meteorologiyanın əsas vəzifəsi havanın 
müxtəlif müddətlərə proqnozlaşdırılmasıdır. 
Meteoroloji 
stansiya
– 
atmosferin 
vəziyyətinin 
müntəzəm müşahidəsinin əsas komponentidir. Aşağıdakıları 
yerinə yetirir: 
-
havanın temperaturunun, vəziyyətinin və rütubətinin 
ölçülməsi; 
-
küləyin sürət və istiqaməti; 
-
buludluğa, yağıntıların səviyyəsinə, görünməyə, 
günəş radiasiyasına nəzarət. 
Yerüstü və gəmilərdə, açıq dənizdə buylarda yerləşdirilən 
dreyfedici stansiyalar fərqləndirilir. 
Məlumatların 
alınmasının 
yerüstü 
altsistemi 
65 
hidrometeoroloji və ətraf mühitin monitorinqi üzrə mərkəzdən, 
21 
hidrometeoroloji 
mərkəzdən, 
21 
hidrometeoroloji 
rəsədxanadan, 16 hidrometeobürodan, 18 aviameteoroloji 
mərkəzdən, 343 aviameteostansiyadan, 22 ətraf mühitin 
çirklənməsinin 
monitorinq 
mərkəzindən, 
1606 
hidrometeoroloji 
stansiyalardan, 
ÇMM 
( 
çirklənmənin 
müşahidə məntəqəsi) də daxil olmaqla 4142 məntəqədən, 140 

---

152 
aeroloji stansiyadan, Antarktidada işləyən 5 stansiyadan, 17 
ionosfer-maqnit və 30 ozonometrik stansiyadan ibarətdir. 1450 
stansiya və məntəqədə radiometrik ölşmələr aparılır. Atmosfer 
havasının çirklənməsi 299 şəhərdə 687 stansiyada təyin edilir.