Salom Do’stlar

10. 3. Axborotlarga nisbatan xavf-xatarlar tasnifi

Ilmiy va amaliy tekshirishlar xulosalarini umumlashtirish natijasida axborot- larga nisbatan xavf xatarlarni quyidagicha tasniflash mumkin.

Xavfsizlik siyosatining eng asosiy vazifalaridan biri himoya tizimida potentsial xavfli joylarni qidirib topish va ularni bartaraf etish hisoblanadi.

Tekshirishlar shuni ko‘rsatadiki, tarmoqdagi eng katta xavflar bu ruxsatsiz kirishga mo‘ljallangan maxsus dasturlar, kompyuter viruslari va dasturning ichiga joylashtirilgan maxsus kodlar bo‘lib, ular kompyuter tarmoqlarining barcha ob’- ektlari uchun katta xavf tug‘diradi.

10.4. Tarmoq xavfsizligini nazorat qilish vositalari

Zamonaviy axborot kommunikatsiyalar texnologiyalarining yutuqlari hi- moya uslublarining bir qator zaruriy instrumental vositalarini yaratish imkonini berdi.
Axborotlarni himoyalovchi instrumental vositalar deganda dasturlash, dasturiy apparatli va apparatli vositalar tushuniladi. Ularning funksional to‘ldiri- lishi xavfsizlik xizmatlari oldiga qo‘yilgan axborotlarni himoyalash masalalarini echishda samaralidir. Hozirgi kunda tarmoq xavfsizligini nazorat qilish texnik vositalarining juda keng spektri ishlab chiqarilgan.
Kompyuter tarmoqlarida himoyani ta’minlash usullari.Kompyuter tarmoq- larida axborotni himoyalash deb foydalanuvchilarni ruxsatsiz tarmoq, elementlari va zaxiralariga egalik qilishni man etishdagi texnik, dasturiy va kriptografik usul va vositalar, hamda tashkiliy tadbirlarga aytiladi.

Bevosita telekommunikatsiya kanallarida axborot xavfsizligini ta’minlash usul va vositalarini quyidagicha tasniflash mumkin:

Yuqorida keltirilgan usullarni quyidagicha ta’riflash qabul qilingan.

To’sqinlik apparatlarga, ma’lumot tashuvchilarga va boshqalarga kirishga fizikaviy usullar bilan qarshilik ko‘rsatish.
Egalikni boshqarish tizim zaxiralari bilan ishlashni tartibga solish usulidir.
Ushbu usul quyidagi funksiyalardan iborat:

• 
  tizimning har bir ob’ektini, elementini identifikatsiyalash, masalan, foyda- lanuvchilarni;
  
• 
  identifikatsiya bo’yicha ob’ektni yoki sub’ektni haqiqiy, asl ekanligini aniqlash;
  
• 
  vakolatlarni tekshirish, ya’ni tanlangan ish tartibi buyicha (reglament) hafta kunini, kunlik soatni, talab qilinadigan zaxiralarni qo‘llash mumkinligini tek- shirish;
  
• 
  qabul qilingan reglament buyicha ishlash sharoitlarini yaratish va ish- lashga ruxsat berish;
  
• 
  himoyalangan zaxiralarga kilingan murojaatlarni qayd qilish;
  
• 
  ruxsatsiz harakatlarga javob berish, masalan, signal berish, o’chirib qo’yish, so’rovnomani bajarishdan vos kechish va boshqalar.