Samarqand davlat universiteti pedagogika fakulteti pedagogika kafedrasi

Amaliy ishlar metodi – umumiy o’rta ta’lim maktablarida texnika va mehnat malakalari bilan qurollantirish maqsadida amaliy ishlar olib boriladi. Fizika, ximiya, biologiya, chizmachilik fanlari o’quvchilarga texnika ta’limini berishda muhim rol o’ynaydi. Texnik ta’limi o’quvchilardan bevosita ishlab chiqarishning dastlabki mehnat ko’nikmalari bilan qurollanishni ham talab qiladi. Shuning uchun ham umumiy o’rta ta’lim maktablarining V-IX sinflarida o’quv ustaxonasi va tajriba yer uchastkasida bir qancha amaliy tajriba ishlari olib boriladi. Masalan: yog’och va materiallar bilan ishlash.
Yuqori sinflarda maktab yer uchastkasida amaliy tajriba olib boriladi. Amaliy mashg’ulotlarni olib borishda shu mashg’ulotlarning xarakteriga qarab xilma-xil metod va usullar qo’llaniladi. Amaliy ishlar oxirida o’qituvchi o’quvchilar ishini tekshiradi, baholaydi, amaliy ishlarga yakun yasaydi.
Tajriba yer uchastkasida amaliy mashg’ulotlar. O’quvchilarning amaliy tajriba mashg’ulotlari maktab jonli burchagi va tajriba yer uchastkasida olib boriladi. Amaliy ishlar o’quv fanlari, fizika, ximiya, biologiya, tabiatni o’rganish darslarida ilmiy bilimlar asosida olib boriladi. Maktab yer uchastkasidagi ishlarni asosan o’quvchilar jamoalari amalga oshiradi. Maktab yer uchastkasida asosan ish turi ekin maydonlarini haydash, ekish, o’g’itlash, sug’orish kabilar hamda otaliq tashkilotlari ish uchastkalarida, parrandachilik, sut-tovar fermalarida ham o’tkazishlari mumkin.
«Tarbiyachi o’z shogirdlarining mustaqil ishlashiga ko’proq imkoniyat yaratib bermog’i lozim. O’quvchini tayyor xulosalar bilan qurollantirishdan ko’ra uning o’ziga to’g’ri xulosalar chiqarishni o’rgatmog’i lozim», - deb ta’kidlagan K.D.Ushinskiy. Shveysariya pedagogi I.G.Pestolojka: «Mening o’quvchilarim yangilikni mendan olmaydi: ular bu yangilikni o’zlari kashf etadilar. Mening asosiy vazifam-ularni o’zlarini namoyish etishga, mustaqil g’oyalarini rivojlantirishga yordam berishdan iborat» degan.
Muammoli o’qitish. Maktabda ta’limning muammoli o’qitishsiz tasavuur etish mushkul. Uning asosiy maqsadi o’quvchilarni mustaqil fikrlashga o’rgatish orqali bilish qobiliyatlarini rivojlantirishdan iborat. Har qaysi fanni o’qitishda muammoli ta’lim shu fanning o’ziga xos xususiyat va mazmunidan kelib chiqib tashkil etiladi. Muammoli ta’limda muammoli vaziyatni yuzaga keltirish, o’quvchilarni mazkur vaziyatni qidirib topishga, ixtiro qilishga o’rgatishni vazifa qilib oladi. Albatta, o’qituvchi yo’naltiruvchi shaxs hisoblanadi. Bunda o’quvchilarning o’zlari mavjud bo’lgan bilimlarga tayanib ish tutadi. Eng muhimi o’quvchilarni mantiqiy fikrlashga va ularni amalda qo’llashga o’rgatadi
Muammoli izlanish turidagi metodlar o`quvchilarning tafakkuriga, binobarin, ularning ijodiy faoliyatiga yo`nalgan ta`lim metodidir. Bu metodlar asosida o`quv-tarbiya ishlari tashkil etilganda o`qituvchi va o`quvchilarning o`zaro ta`siri quyidagicha umumiy ko`rinishga ega bo`ladi.