Samarqand davlat universiteti pedagogika fakulteti pedagogika kafedrasi

Bosqichlar	Ta’limning	Majburiyligi
				davomiyligi
			Boshlang’ich	6 yil	Ha
			Maktab
			O’rta maktab	3 yil	Ha
			Yuqori maktab	3 yil	Yo’q
			(Kasbiy ta’lim)	2 yil	Yo’q
			Kollej
			(Oliy	4 yil	Yo’q
			ta’lim)tUniversitet

Maktabgacha ta’lim muassasasi.
Koreys bog’chalari ta’lim tizimining bir qismi hisoblanmaydi. Bolalar xususiy muassasalarda qabul qilinadi. Ular asosan koreys tilida, biroq ingliz tilida faoliyat yuritadigan bog’chalar ham anchagina. Bog’chalarga bolalar 3 yoshdan 5 yoshgacha qabul qilinadi. Ko’pchilik bolalar maktabga tayyorgarlik ko’rishmaydi va shunchaki o’z tengqurlari bilan bog’chalarga qatnab yuraverishadi. Bog’chaning asosiy vazifasi bolalarni har tomonlama rivojlanishi uchun sharoit yaratish. Bog’chalarda asosan musiqa, rasm, hisoblash darslari o’tiladi. Koreys bog’chalari bolalarda mustaqillikni shakllantirishga katta etibor beriladi. Bolalar yoshi orasidagi farq 3 yoshgacha bo’lishi mumkin.
Boshlang'ich maktab
Koreyada boshlang'ich ta'lim uchun o'quv yilida 1 martga qadar 6 yoshdan yuqori bo'lgan bolalar qabul qilinadi. Lekin 5 yoshli bolalar ham o'qishga kirishga xuquqli bo'lib, buning uchun maktab mas'ul shaxsining ruxsatnomasini olishi lozim bo'ladi. Ular 13 (12) yoshgacha boshlang’ich maktablarda ta’lim oladilar. O'quv yili esa 1 mart Koreya respublikasida davlat bayrami munosabati bilan 2 martdan boshlanadi. 6 yil davom etadigan boshlang'ich ta'lim majburiy etib belgilangan. Boshlang'ich ta'limda 1 yil ikki semestrga bo'lingan holda olib boriladi. Boshlang’ich ta’limda o’qitiladigan fanlar qatoriga:

• 
  Koreys tili
  
• 
  Matematika
  
• 
  Aniq fanlar
  
• 
  Jamiyat haqidagi fanlar
  
• 
  Chet tili
  
• 
  Tasviriy san’at
  
• 
  Musiqa kiradi.
  

O'rta ta'lim
O'rta ta'lim Koreya respublikasida 3 yil davom etadi. Ko’pchilik o’quvchilar o’rta maktabga 12 yoshda kelishadi va 15 yoshgacha shu yerda ta’lim olishadi. O'rta ta'lim ham majburiy bo'lib, bir o'quv yili 1 martdan keyingi yil mart oyiga qadar davom etadi. Darslar 45 daqiqadan etib belgilangan bo'lib, bir yilda 1222 soatni tashkil etadi. O'rta ta'lim maktablarida davlat tili, axloq, ijtimoiy fan, matematika, jismoniy tarbiya, musiqa, san'at, chet tili kabi 10 ga yaqin fanlar o'qitiladi. Shuningdek, o'rta maktabda o'quvchi uchun tanlov fanlar mavjud. Bular qatoriga axborot, chet tili (ko'pincha nemis, fransuz, ispan, xitoy, yapon, rus, arab tillari) kabilarni kiritish mumkin. O’rta maktabda o’quvchilar qattiq nazorat qilinadi o’quvchilarning formasi, soch turmagi va maktabdan tashqari faoliyatlari ham nazorat qilinadi. Boshlang’ich maktabdagi kabi o’rta maktabda ham o’quvchilar asosan bir sinfda o’tirishadi, ammo fanlar turli o’qituvchilar tomonidan olib boriladi. O’quvchilar har kuni 6 ta o’quv predmeti bo’yicha dars o’tishadi.
Yuqori maktab
Yuqori maktabning 1- kursiga o’quvchilar 17 yoshdan qabul qilinib 19 yoshgacha tahsil oladilar.
Yuqori maktablar bir necha turlarga bo'linadi: davlat yuqori maktablari (Koreya Ta'lim va Texnika fanlari vazirligi, Madaniyat, Jismoniy tarbiya va sayyohlik vazirligi boshqaradi),Umumiy yuqori maktablar (Har bir viloyatdagi yuqori tashkilotlar tomonidan boshqariladi), xususiy yuqori maktablar. Shuningdek, yuqori maktablar o'qitish fanlariga ko'ra ham bir qancha turlarga bo'linadi: umumiy maktablar, ixtisoslashtirilgan maktablar (qishloq xo'jaligi,sanoat,dengiz xo'jaligi,axborot),maxsus maktablar (litsey shaklidagi maktab),texnika maktablari,chet tili maktabi,jismoniy tarbiya maktabi,san'at maktablari. Koreya Respublikasida Ta'lim vazirligi maxsus tashkil etgan yuqori maktablar ham bor. Bular asosan qishloq xo'jaligi, baliqchilik, sanoat, xalqaro tillarga ixtisoslashgan bo'ladi. Yuqori maktab o’rta maktab kabi majburiy emas biroq 2005 yilgi ma’lumotlarga qaraganda 97% koreys yoshlari yuqori maktabni tamomlaganlar. Bu juda yuqori ko’rsatkichdir.
Oliy ta’lim

			Muassasa	Beriladigan ma’lumot
			Kollej	Kasbiy ma’lumot
			Universitet	Oliy ma’lumot
			Magistratura	Magistr (2 yil)

Koreyaning eng mashxur Universitetlari:
Seul Milliy Universiteti, Korea Advanced Institude of Science and Technology, Pusan milliy Universiteti, shuningdek xususiy universitetlardan: Koreys Universiteti, Pohang Universituti, Yonsei Universiteti, Sogang Universiteti, Hanyang Universiteti, Sungkyunkwan Universiteti va Ewha Womans Universiteti.
Mavzu yuzasidan topshiriq
Yaponiyaning oliy ta`lim tizimidagi sizga ma`qul bo’lgan jihatlarnigapirib berishga tayyorlaning.
Nazorat savollari:
1. Yaponiya ta’lim tizimi va uning tarkibini izohlang.
2. Boshlang‘ich, o‘rta ta’lim jarayonini tashkil qilish qanday amalga
oshiriladi?
3. O‘rta maxsus va hunar-texnika ta’limining mazmunini yoritib bering.
Adabiyotlar:
1.J.G‘. Yo‘ldoshev “Xorijda ta’lim” T., 1995y.
2.B.F. Vulfson “Sravnitelnaya pedagogika” M., 2003 y.
3.N.X. Takanaev «Chet ellar pedagogikasi tarixi”-T, 1959 y.
4.M.A. Sokolova va boshqalar «Qiyosiy pedagogika”-T, 1983 y.
5. “The word book enceclopedia”, 1994 y. 1-jild.
6. “The word book enceclopedia”, 2-jild.
7. “The word book enceclopedia”, 3-jild.


10-mavzu. AQSH va Yevropa mamlakatlarida ta’lim–tarbiya m asalalarining olib borilishi va qiyosiy tahlil.
Reja:

1. 
   O‘zbekiston va AQSH ta’lim tizimining qiyosiy tahlili.
   
2. 
   Yevropa davlatlarida ta’lim-tarbiya jarayonlarining o‘ziga xos xususiyatlari.
   
3. 
   Pedagogika fani taraqqiyotidagi o‘ziga xosliklar: umumiylik va tafovut.
   

Iqtisodiy va boshqa jihatlardan mustaqil bo‘lishni xohlagan davlat uchun ta’lim hal qiluvchi o‘rin tutadi. Fikrimizcha, ushbu maqsadga erishish uchun O‘zbekistonning oldida hali uzoq safar turibdi. Mamlakatda yaqin o‘tmishda sodir bo‘lgan siyosiy o‘zgarishlar natijasida hukumat ta’lim tizimining muhimligini tushunib yetdi. Shunga qaramay, buni isbot qilish bu sohada uchun biroz ilgari surilish bo‘ldi xolos. Ilgari siljishning yo‘qligi bugungi kun o‘rganuvchilar avlodining talab-ehtiyojlaridan tushunmaslik va bexabarlik natijasidan kelib chiqadi. Maktab va universitetlar ma’muriyatlari yechilishi lozim bo‘lgan ustuvor masalalarni ta’limning asosiy maqsadidan uzoqlashtirib yuborishgan. Natijada o‘qituvchining roli, obro‘si tushib ketdi, va buning oqibatlari yaqqol ko‘rinib turibdi.
Ta’lim tizimimizni takomillashtirish yo‘llarining boshqa mamlakat ta’lim tizimida biz topgan usullaridan biri boshqa tizimni olib kirib, joriy qilishdan iborat bo‘ldi. Biroq chet mamlakat ta’lim tizimida mavjud asosiy kamchiliklarini tahlil qila olmaslik yoki ko‘ra bilmaslik bizning asosiy muammomizdir. Ta’limni joriy qilib, biz yana o‘sha muammo takrorlaymiz va maqsadlarimizga erisha olmaymiz.
AQShda ta’lim tizimda mavjud bir qator muammolar tufayli nazarda kutilgandagiday samarador emas. Ta’lim siyosati va qaror qabul qilish ishlarida siyosiy va ijtimoiy farqlar muammolarining singib ketganligi tufayli o‘quvchi-talabalarga xilma-xillik bilan qanday murojaat qilish, o‘rganish yoki ziddiyatlarni qanday yengib o‘tishning to‘g‘ri, foydali usullari taklif qilinmaydi. Buning ustiga, ijtimoiy-siyosiy masalalar atrofida o‘tkazilayotgan keng qamrovli bahslarning orasida, maktablarda firibgarlik masalasi va hatto baholash tizimidagi nomutanosibliklar va ehtimoliy adolatsizlik masalalari kabi hal qilinmayotgan ko‘proq aniq, qat’iy muammolar mavjud.
Ko‘p hollarda maktablarda mavjud muammolar Amerika ta’lim tizimining kelajagi haqida qabul qilinishi kerak bo‘lgan muhim qarorlarni qabul qilishga xohish, imkoniyatning yo‘qligi bilan bog‘liqday tuyuladi. Haqiqiy va joriy vaqtda jiddiy ahamiyatga va qimmatga ega bo‘lgan masalalarga e’tibor qaratishning o‘rniga, ichki nizolar va qarorlarning yo‘qligi bilan vaqt behuda sarflanmoqda. Bahs-munozarlarda vaqtni bekor o‘tkazishning o‘rniga umumiy ma’noda tizimga ta’sir qiluvchi va bilimli yoshlarni tayyorlash kabi natija beruvchi kattaroq masalalarni hal qilish va boshqa mavzular haqida bahs-munozaralar Amerikada ta’lim sifati yaxshilangandan keyingi vaqtlargacha saqlab qo‘yilishi lozim.
Amerika ta’lim tizimi muammolari va zaif tomonlari:
Har bir shtatda o‘z o‘quv dasturlari va standartlari mavjud va bu ko‘p hollarda talabalar orasida standartlarning bir-biridan farq qilishiga olib keladi Bu kattaroq muammo tug‘diruvchi masala, chunki Amerikada umumiy yagona ta’lim tizimi mavjud emas;
Ba’zi talabalar “maktabdan — qamoqqa” tizimi domiga tushib ketadi. Afsuski, katta shaharlarda yuqori sinflar maktablariga qatnagan qora tanli yigitlarning yarmidan ko‘pi diplom ola olmaydi;
Maktabda bandlik bilan o‘tkazadigan vaqt ularning xitoylik tengdoshlarinikidan achinarli tarzda kam;
Ota-onalar yetarlicha jalb qilinmaydi. Ehtimol, o‘qituvchilarga bog‘liq bo‘lmagan masalalarning eng ayanchlisi shu bo‘lsa kerak. O‘quv jarayonida ota-onalarning qatnasha olmasligi kasbiy karera-o‘sish talablari va maktabga haddan ortiq tobelik, bog‘liqlik yuqori sinf maktablari o‘quvchilarini ham xavf ostiga qo‘yadi;
Maktablarda o‘quvchilar soni haddan ortiq ko‘p. Sinfda bolalar soni qancha kam bo‘lsa, talabalarning individual ta’lim olishi shuncha yaxshi bo‘ladi. Muvaffaqiyatga erishish uchun bolalarga avvalgidan ko‘proq e’tibor talab qilingan vaqtda, sinfda bolalarning juda ko‘pligi o‘qish, ta’lim olishni yanada mushkullashtirib yubormoqda va o‘qituvchilarning samarali ishlashlarini bundanda qiyinlashtirmoqda;
O‘qituvchilar ta’limga yangiliklar kiritishi kuzatilmaydi. Buning sababi oddiy: agar talabalar o‘zgarayotgan bo‘lsa, o‘qituvchilar ham o‘zgarishlari kerak. Amerikada davlat ta’limi tizimiga muayyan talabalar guruhlarining talab-ehtiyojlariga mos keladigan, masofali o‘rganishning zarur rolini tushunadigan, va sinfda o‘zgarishlarni amalga oshirishga yordam berish uchun ovozlarini baralla qo‘yib talab qila oladigan, yaxshi tayyorlangan o‘qituvchilar kerak;
Talabalarning 80 foizi yuqori sinf maktablarini bitirishmoqda biroq ularning yarimidan kamrog‘igina ta’limning bundan keyingi bosqichiga o‘tishga tayyor xolos. Muammoning mazmuni talabalarning orqada olib qolib turish lozim bo‘lgan bir paytda, ularning keyingi sinfga o‘tkazilishi, va undan keyin ushbu sinf darajasiga mos ishlarni bajara olmasdan va sinfdoshlarining bilim darajalaridan orqada qolib ketishlaridan iborat;
Standartlashtirilgan testlar va o‘quv kitoblari mamlakat miqyosida tegishli tarzda me’yorlashtirib, baho qo‘yilganda, davlat o‘quv dasturlari va davlat test-imtihonlari maqsadga muvofiq bo‘la olmaydi;
Bugungi kunda xalq ta’limi natijalarga yo‘naltirilmagan;
Mavjud bahslarga ko‘ra, talabalardan yuqori standartlar talablariga javob berish talab qilinmaydi, va ta’lim jarayoni siyosatdonlar doirasida ta’lim natijalarini tahlil qilishda muhimroq;
Universitetda tahsil olishga intilmaydigan talabalarning ta’lim olishiga ko‘proq e’tibor berish talab qilinadi;
Ba’zan baholash tizimi talabaning haqiqiy kuchli va zaif tomonlari holatiini ko‘rsatib bera olmaydi;
Yuqori sinf maktablarida ta’lim olish narxining tobora oshib borishi universitetlarda tahsil olishni xohlaydigan Amerika talabalarining sonining pasayishiga olib keldi.
Zamonaviy Amerika ta’lim tizimida jiddiy muammolar mavjudligi voqelik. Agar biz zamonaviy ta’lim tizimi bizning ta’lim tizimimizni o‘zgartirishini xohlasak, boshqa mamlakatlarning ta’lim tizimi, o‘zimizning ta’lim tizimimizning xaloskori bo‘ladi deb hisoblashni bas qilishimiz kerak. Biz amalda mavjud tizimlarni to‘laligicha emas, balki eng yaxshi amaliyotlarni tahlil qilib, joriy qilishimiz lozim, chunki chet mamlakatning ta’lim tizimiga jiddiy bog‘liq bo‘lish noto‘g‘ri bo‘lishi mumkin, chunki bizda xodim-kadrlar, inson kapitali, logistik ko‘mak, moliyaviy zahiralar va texnologiyalar kabi sharoitlar ularniki bilan bir xil bo‘lmasligi mumkin.
AQShda universitetga kirish haqida o'ylayapsizmi? Bu holda, Amerika ta'lim tizimining asosiy xususiyatlari haqida bilish sizga katta foyda berishi mumkin. Ushbu maqola siz bilish kerak bo’lgan Amerika universitetlari haqida taxminan 5 faktlarni o'z ichiga oladi