Tushuntirish - hikoyadan farq qiladi - o‘quv materiallarini faktlarni tahlil qilish va xulosalar ifoda etib isbotlash asosida aniq bayon etish hisoblanadi.
Amaliy ishlarni bajarish bo‘yicha qisqacha, aniq ko‘rsatmalar o‘tkazish ham tushuntirish hisoblanadi.
Maktab ma’ruzasi faqatgina katta sinflarda (kollejlarda) qo‘llaniladi. Shunda ham o‘qituvchi butun dars davomida materialni aytib berish bilan shug‘ullanmaydi: dars paytida u o‘quvchilardan so‘raydi, topshiriq beradi va uy vazifasini tushuntiradi.
Har qanday usuldan foydalanishda ham o‘qituvchi o‘quvchilar nutq madaniyatiga katta e’tibor beradi. Ayniqsa, so‘zli usullarda uning rivojlanishini ko‘zda tutish juda muhim. O‘quvchilarga beriladigan savollar asta – sekin murakkablashtiriladi. O‘quvchilar avvaliga qisqacha, keyin esa keng javob berib, mustaqil ravishda taqqoslaydilar, xulosa chiqaradilar, mulohazalarni bayon etadilar. Keyinchalik o‘quvchilar ilmiy mavzularda qisqacha xabarlar va hisobotlar bilan ishtirok etishga o‘rgatiladilar.
Ko‘rgazmali usullar. Ko‘rgazmali usullarni umumiy yaqqollik, pedagogik tamoyil bilan aralashtirish kerak emas. Darsni ko‘rgazmali usullar bilan o‘tkazganda ko‘rgazmali qurollarga yordamchi emas, balki asosiy o‘rin beriladi.
Amaliy usullar. Psixologiya fanida qo‘llaniladigan ilmiy tadqiqotlar usuli bevosita ta’sir ko‘rsatadi. Ma’lumki, ilmiy psixologik tadqiqotlarda qo‘llaniladigan ko‘plab usullar ichida, eng ko‘p qo‘llaniladigani aynan kuzatish va tajriba hisoblanadi, ya’ni narsa va hodisalar inson psixikasini bevosita laboratoriya va tabiiy sharoitlarda o‘rganish bilan bog‘liq usul hisoblanadi.
Kuzatish – bu hodisalar berilishiga aralashmay turib, psixik jarayonlarni tabiiy sharoitlarda maqsadga muvofiq bevosita his etib qabul qilishdan iborat.
O‘quvchilar kuzatishni ko‘chada, uyda va darsda shu bilan birga kuzatishni o‘quvchilar bevosita o‘qituvchi rahbarligi ostida, mustaqil, og‘zaki yoki yozma topshiriqlar bo‘yicha olib borishlari mumkin.
Psixologik fan sohasida ilmiy tadqiqot vazifalarining va maktabda psixologiya o‘qitishning turlicha bo‘lishiga qaramasdan (psixika va ongning yangi faktlari va qonuniyatlarini ochish) maktabda (kollej, litseyda) psixologiyadan dars o‘tish usullari o‘quvchilarni ilmiy tadqiqot metodikasi boshlanishi bilan tanishtirishi yaqqol ko‘rinib turadi. Shuningdek, kuzatishlar ularni amalga oshirish muddati bilan ikki guruhga ajratiladi.
