Samarqand davlat universiteti umumiy psixologiya kafedrasi pedagogika va psixologiya fanlarini o

D.B.Elkonin o’quvchilarning o’quv faoliyatini boshqarishga o’rgatish uchun:
A) topshiriqni echish uchun vositalar tanlash;
B) psixologik topshiriqni echish uchun o’z-o’zini nazorat qilishni amalga oshirish;
V) bilimlarni o’zlashtirish darajasini baholash;
G) o’z-o’zini tekshirish;
D) o’z oldiga maqsad qo’ya olish;
E) simvollar bilan predmetning yoki munosabatlari mavjudligini tushunish kabi jihatlarga e'tibor qilishni uqtirib o’tadi;
Psixologiyaning tadqiqotlari tahlilining ko’rsatishicha, dasturlashtirilgan talim o’qitishni bevosita boshqarish va nazorat qilish imkonini yaratadi. Dasturlashtirish tamoyili bo’yicha talabautilgan mavzuni o’zlashtirmay turib, yangisini egallay olmaydi. Chunki o’quv materiali qat’iy mantiqiy izchilikda malum bulaqlarga taqsimlanib tinglovchining ongiiga uzatiladi. Saboq oluvchi bilimlarning qolgan ulishini qabul qilish uchun u o’tilgan mavzularni egallagan bo’lishi, topshiriqlarni mustaqil echa olishi va savollarga to’g’ri javob bera olishi zarur. Bilimlar talimiy mashinalar, komryuterlar, displeylar yordamida talabalar miyasiga o’zatiladi. Teskari aloqa kanali orqali subekt faoliyatining natijasi, maxsuli yo’zasidan axborot, malumot xabar kelib tushishi nazarda tutiladi.
Bilimlarni o’zlashtirish jarayonini boshqarish muamosi P.Ya.Galperin va N.F.Talizina tomonidan o’rganilgan. Ular aqliy xatti-harakatlarini bosqichma-bosqich shakillantirish nazariyasini ishlab chiqqanlar. Mualiflar aqliy xatti-harakatlarini moddiy holda tashqi nutq yordamida hamda aqliy shaklda, fikrda namoyon bo’lishini izohlab berdilar. Aqliy xati-harakatlarning birinchi bosqichi rasm, chizma, diagrama va shartli belgilar tarzida o’z ifodasini topadi. Aqliy xatti-harakatlarning ikkinchi bosqichi ko’rgazmalardan olgan tasavvurlari to’g’risida o’quvchilarning ovoz chiqarib fikr yuritishidan iboratdir. Uchinchi bosqich esa subekt ongida tasavur, tushuncha, qonuniyat, xossa, xususiyat, opyeratsiya, usul tariqasida namoyon bo’ladi. Ana shu bosqichlarni talabalarga tushuntirish orqali ularni o’z-o’zini boshqarishga o’rgatish mumkin.
Biz quyida «o’quv faoliyatini boshqarishning umumlashgan usullarni egallash» nazariyasiga asoslangan holda o’quv faoliyatini boshqarish amalga oshirish yo’llarini izohlab berishga harakat qilamiz. O’quv faoliyatining o’quvchilar va talabalar tomonidan boshqarish muamosining dolzarbligi,