Samarqand iqtisodiyot va servis instituti r. S. Amriddinova, N. E. Ibadullayev, G. R. Tursunova, O. I. Tuxliyev

Elektr tokidan zararlanganda birinchi tibbiy yordam 
 
Elektr tokidan jabrlanganga gid quyidagicha yordam berishi kerak: 

jabrlanuvchinixavfsizlikqoidalarigarioyaqilganholdaelektrmanbaita’sirid
anqutqarish 
14.4-rasm.
 Teri kuyishining darajasi 
 
 

---

288 
(toko‘tkazuvchiqismlardanvao‘tkazgichlardanjabrlanuvchiniqutqarayotgandaelektr
tokio‘tkazmaydiganquruqkiyimyokiquruqvositalarniqo‘llash); 

birdaqiqadavomidajabrlanuvchining 
umumiyholatinibaholash 
(hushinianiqlash, terivashilliqqavatlarinirangini, nafasolishini, pulsini, ko‘z 
qorachiqlariningyorug‘likkareaksiyasinianiqlash); 

jabrlanuvchi 
hushini 
yo‘qotgandauniyotqizib, 
kiyimlariniyechishtozahavodannafasolishinita’minlashvaburunganovshadilspirtiga
namlanganpaxtaniyaqinlashtirish, umumiyisitish; 

zarur 
bo‘lganda (o‘qtin-o‘qtinnafasyokitalvasalinafasolishkuzatilsa) 
sun’iynafasberish; 

hayotiymuhima’zolardatiriklikbelgilariyokio‘limbelgilarpaydobo‘lgunch
ajonlantirishchora-tadbirlarinio‘tkazish; 

jabrlanuvchida 
qusishsodirbo‘lsauningboshiniyonboshgaqaratib, 
og‘izbo‘shlig‘inimassalardantozalash; 

jabrlanuvchigajonlantirishtadbirlariko‘rsatilgandankeyinungato‘liqosudal
ikni ta’minlashvatibbiyotxodiminichaqirish; 

jabrlanuvchini zambilda yotgan holatda transportirovka qilish lozim. 
 
Suyaklarshikastlanishida- chiqqanda, singanda valatyeganda 
 
14.5-rasm.
 Jabrlanuvchini elektr manbai ta’siridan qutqarish 

---

289 
birinchitibbiyyordam 
Suyaklarningshikastlanishi 
-
butashqiomilta’siridaorganizmningkuchta’siridashikastlanishioqibatidasalomatlikni
yo‘qolishibilankechadiganjarayondir. 
Og‘irshikastlanisholganjabrlanuvchinishifokorkelgungaqadaro‘zjoyidansiljit
maslikkerak, bundanxavflijoydanolibchiqishholatlariistisnodir. 
Sinishda suyak butunligining buzilishi kuzatiladi. Suyak singanida 
quyidagiholatlar xarakterlidir: 

keskin og‘riqlar (holatnio‘zgartirishgaharakatqilinganda kuchayadi); 

suyakning deformatsiyasi (suyak siniqlarini siljishi natijasida); 

singansohaningshishi. 
Suyak sinishining ochiq (teri qoplamalarining butunligi buziladi) va yopiq 
(teri qoplamalarining butunligi buzilmaydi) ko‘rinishlarimavjud. 
Suyaklarsingandavachiqqandagid 
birinchitibbiyyordamko‘rsatayotidaquyidagilarnibajarishishart: 

jabrlanuvchigaog‘riqqoldiruvchidoriberish; 

ochiqsinishlardaqonketishinito‘xtatish, 
jarohatgaishlovberish, 
boylamqo‘yish; 

qo‘lostidamavjudbo‘lganvositalaryordamida (faner, doska, tayoqlar) 
yokistandartshinalaryordamidaimmobilizatsiyanita’minlash; 

elkayokibilakchiqqanda 
jarohatolganqo‘lgafiziologikbukilganholatniberib 
(tirsakbo‘g‘inida 
90
0 
bukibboylash) 
paxtayokibintniqo‘yib, 
qo‘lniboylovmaterialiyordamidabo‘yingailish; 

boldir 
suyaklari 
sinishida 
tizzavaoyoq-
kaftbo‘g‘inlarinifiksatsiyalashvazambildatransportirovka qilish; 

umrovsuyagilat 
yeyishivasinishidaqo‘ltiqostisohasiga 
(shikastlangansohaga) 

---

290 
paxtalivalikniqo‘yibtanagato‘g‘riburchakostidabukilganholatdaqo‘lnibintbilano‘ras
h; 

umurtqapog‘onasishikastlanganda, 
jabrlanuvchiniko‘tarmayturiborqasigakengtekisdoska, 
faneravah.k. 
qo‘yibyokijabrlanuvchiningtanasiniegmaganholdayuzibilanyergayotqizibqo‘yib, 
transportirovkasinifaqatzambildaamalgaoshirish; 


qovurg‘alarsingandajabrlanuvchi 
nafasinichiqarganvaqtdasochiqbilanqovurg‘alarni mahkambog‘labqo‘yishkerak; 

og‘riqnikamaytirishmaqsadidashikastlangansohagamuzqo‘yish 
(muzlirezinalimoslamalar, sovuqsuvligrelkalarvah.k). 
Suyaklar latyegandayokisinganda ularnio‘zjoyigaqo‘yishgaharakat qilish 
ta’qiqlanadi. 
Boshjarohatlanganidaboshog‘rig‘i, hushniyo‘qotish, ko‘ngilaynishi, qusish, 
quloqlardanqonketishlarikuzatiladi. Bundayholatdaquyidagilarnibajarishlozim: 

jabrlanuvchini yotqizibqo‘yish; 

boshnihar ikki tomondan yumshoq valiklar bilan mahkamlab qo‘yish va 
zich bog‘lash; 
YopiqOchiqIchki 
14.6-rasm.