Samarqand iqtisodiyot va servis instituti r. S. Amriddinova, N. E. Ibadullayev, G. R. Tursunova, O. I. Tuxliyev

Issiqlikyokiquyoshurishi
odatdaorganizmninghaddanziyodissibketishinatija
sidakuzatilib, oqibatda miyagaqonkelishiko‘payadi. 
Issiqlabketishga
atrof-muhitdagiharoratningyuqoribo‘lishi, 
havoninghaddanziyodnamligi, 
namo‘tkazmaydigan 
(rezinali, 
brezentli) 
kiyimkiyganligi, 
jismoniyish, 
ichimlikichishme’yorining 
buzilganligisababbo‘lishimumkin. 
Issiqlikvaquyoshurishidaumumiyholsizlik, 
haddan 
ziyod 
isib 
ketish, 
teriqoplamalariningqizarishi, 
ko‘pterlash, 
yurakqisqarishlariningtezlashuvi 
(pulsdaqiqasida 100-120 martauradi), boshaylanishi, boshog‘rig‘i, ko‘ngilaynishi 
(ba’zanqusishlarbilanham), 
tana 
haroratining 
39-
40
0
gachako‘tarilishi,og‘irholatlardakaraxtbo‘lishdantohushinito‘liqyo‘qotishgacha, 
alahsirash, 
mushaklartalvasasi, 
nafasolishvaqonaylanishiningbuzilishiholatlarikuzatiladi.
Issiqlikyokiquyoshurishiholatlaridatibbiyyordamko‘rsatayotgangidquyidagil
arnibajarishilozim: 

jabrlanuvchinizudlikbilansalqinjoygao‘tkazish; 

orqasibilanyotqizib, boshi tagigayostiq qo‘yish; 

kiyimlariniyechishyokibo‘shqo‘yish; 

boshi va ko‘kragini sovuq suv bilan namlash; 

sovuq malhamlarni yoki muzni boshiga (peshonasi,tepasi va 
ensasi),o‘mrov suyagi va tizza sohalariga, qo‘ltiq osti sohalariga (ko‘plab qon 
tomirlari mavjud sohalarga) qo‘yish; 

---

297 

nafas olish va yurak qisqarishlari kuzatilmagan vaqtda jonlantirish 
tadbirlarini to‘la o‘tkazish. 
14.4. Jabrlanuvchinitransportdashifoxonaga 
jo‘natishqoidasi 
 
Gidekskursiyajarayonidajabrlanganinsonnishifoxonagajo‘natishniimkonqada
rtez, xavfsizvaehtiyotkoronatashkil etishishart. 
Shikastlanishturiqo‘l 
ostida 
mavjudvositalardankelibchiqib,jabrlanuvchiningtransportirovkasi turli xil usulda 
amalgaoshirilishi 
mumkin. 
Masalan,ushlabturilganholda, 
qo‘ldako‘tarish, 
transportvositasidatashish. 
Eng 
muhimi, 
jabrlanuvchini 
transportirovka 
qilishjarayonida boshidoimoyuqoridabo‘lishinita’minlash zarur.