Yangi dars bayoni: Tarkibida bitta π bog’ saqlagan ochiq zanjirli uglevodorodlarni etilen qatori uglevodorodlari deyiladi. Bu qatorga kirgan har bir uglevodorod molekulasini tarkibida tegishli to’yingan uglevodorod tarkibidan ikkita vodorod atomiga kam bo’ladi. Alkenlarning umumiy formulasi CnH2n bo’lib, ularning birinchi vakili etilen hisoblanadi. Etilenning bir valentli radikali (CH2=CH-) vinil radikali deb ataladi. Nomenklaturasi.Alkenlarni sistematik nomenklatura muvogq nomlashda tegishli alkan nomidagi “-an” qo‘shimchasini “-en” yoki “–ilen “ qo‘shimchasiga almashtiriladi.
Alkenlarni galogenli hosilalarini nomlashAlkenlarni galogenli hosilalarini nomlash, alkenni nomlash kabi bo`lib, faqat galogenlarni nomi, galogen bog`langan asosiy zanjirdagi uglerod atomini raqami ko`rsatilgan holda alifbo tartibida yon zanjirdagi uglerod radikallari bilan bir qatorda aytib o`tiladi. Mavzuga oid masala va mashqlar. 1. Quyida berilgan formulalar orasidan alkenlarga tegishli bo’lganini toping. a) C2H2 b) C6H6 c) C3H8 d) C5H10 2. C4H8 formulaga mos keluvchi alkenlarni xalqaro va ratsional nomenklatura bo’yicha nomlang. 3. Quyidagi moddalarni formulalarini yozing va ularni ratsional nomenklatura bo’yicha nomlang. a) penten-2; b) 2-metilbuten-2; c) 2,2-dimetilgepten-3 4. Alkenlarning umumiy formulasidan kelib chiqqan holda, molekulyar massasi 84 g ga teng bo’lgan modda tarkibidagi uglerod atomlarining sonini toping. 5. Quyidagi berilgan moddalarning struktur formulasini yozing: a) 1-brom-3-metilpenten-1; b) 2-etil-3-yodpenten-1; c) 3,4-dimetil-5-xlorgeksen-1 6. Buten molekulasi tarkibidagi σ va π bog’lar nisbatini toping.
IV. O‘rganilgan mavzuni mustahkamlash: 1.Savol-javob va mavzuning asosiy mazmunini takrorlash orqali amalga oshiriladi. 2..Guruhlarda ishlash yakunlarini chiqarish. V. Dars yakunlarini chiqarish: O‘qituvchi o‘quvchilar bajargan yozma va og‘zaki javoblar uchun qo’yilgan baholarni e’lon qiladi va yuzaga kelgan savollarga javob qaytaradi. VI. Uyga vazifa:O’rganilgan mavzu savollariga javoblar tayyorlash. O`quv – tarbiyaviy ishlar bo`yicha direktor o`rinbosarining imzosi: ________________
