Yangi dars bayoni: Molekulasida uchbog‘ saqlagan to‘yinmagan uglevodorodlarga alkinlar deyiladi. Alkinlar asetilen qatori uglevodorodlari deb ham ataladi. Alkinlar CnH2n-2 umumiy formulaga ega bo‘lib, ularning birinchi vakili asetilen C2H2 hisoblanadi.Nomenklaturasi. Asetilen qatoridagi uglevodorodlar ratsional nomenklaturaga muvofiq nomlanganda radikal nomiga asetilen so‘zi qo‘shib aytiladi. Sistematik nomenklaturaga muvofiq alkinlarning nomi ularga mos keladigan to‘yingan uglevodorodlar nomidan olinib “an” o‘rniga “in” qo‘shimchasi ishlatiladi.Alkinlarda uchbog‘ asosiy zanjirda bo‘ladi va raqamlash aynan uch bog‘ yaqin tomondan boshlanadi. Izomeriyasi. Asetilen qatori uglevodorodlarida zanjirni tarmoqlanishi va uchbog‘ni joylashuvi bilan bog‘liq izomeriya kuzatiladi. Masalan, umumiy formulasi C4H6 bo‘lgan ikkita alkinni yozishimiz mumkin.
Ishlatilishi. Asetilen organik sintez mahsulotlarini olishda dastlabki homashyo sifatida keng qo‘llaniladi. Asetilen kislorodda yondirilganda temperatura 30000C gacha ko‘tariladi. Bu holatdan metallarni payvandlash va kesishda foydalaniladi. IV. O‘rganilgan mavzuni mustahkamlash: 1.Savol-javob va mavzuning asosiy mazmunini takrorlash orqali amalga oshiriladi. 2..Guruhlarda ishlash yakunlarini chiqarish. V. Dars yakunlarini chiqarish: O‘qituvchi o‘quvchilar bajargan yozma va og‘zaki javoblar uchun qo’yilgan baholarni e’lon qiladi va yuzaga kelgan savollarga javob qaytaradi. VI. Uyga vazifa:O’rganilgan mavzu savollariga javoblar tayyorlash. O`quv – tarbiyaviy ishlar bo`yicha direktor o`rinbosarining imzosi: ________________
Sana “ ”_____________________201___-yil. Mavzu: AROMATIK UGLEVODORODLAR. OLINISHI VA XOSSALARI
