Sana Mavzu. Lipidlar almashinuvi. Uog’larni to’qimalarda parchalanishi. Glisirining oksidlanishi
Yüklə 0,53 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Yog‘ kislotalarining oksidlanishi
|
Odam qoni lipoproteidlari tarkibi (%) Lipoprot einlar Oqsi llar Triatsilglits erinlar Xoleste rin Fosfolip idlar Zichligi g/ml Efirlar Erki n xilomikro nlar ZJPL (pre ) ZPL ( ) ZYL ( ) 2 10 25 45 85 50 7 5 4 15 40 20 2 7 7 5 7 18 21 25 0,95 0,95- 1,0 1,0- 1,06 1,06- 1,21 – Qon tomiridagi triglitseridlar almashinuvida ishtirok etadi.ZYL miqdori ortishi quyidagi holatlarda bo‘ladi: ayollarda yuqori bo‘ladi; estrogenlar ta’sirida oshadi; jismoniy harakatchanlikda; alkogol iste’mol qilinganda. ZYL miqdori kamayishi quyidagi holatlarda bo‘ladi:erkaklarda past bo‘ladi; progesteron ta’sirida; semizlikda; uglevodlar ko‘p miqdorda bo‘lgan taomlar iste’mol qilganda; qandli diabetda; chekish natijasida. • Yog‘ kislotalarining oksidlanishi Yog‘kislotalarining β-oksidlanishi to‘g‘risidagi nazariya 1904- yilda F.Knoop tomonidan yaratildi. Yog‘kislotalari mitoxondriyada oksidlanadi. Bu jarayon yog‘kislotasi molekulasidagi β uglerod atomi oldidagi bog‘ning uzilishi va undan ikki uglerodli fragmentning atsetilKoA holida ajralib chiqishi bilan namoyon bo‘lgani uchun β-oksidlanish nomini olgan. • Yog‘kislotasi sitoplazmadan mitoxondriyaga karnitin vositasida tashib o‘tiladi. Dastlab yog‘kislotasi koenzim-A ishtirokida ATF energiyasi evaziga faollashib atsil-KoAga aylanadi. Karnitin atsil-KoA bilan hosil qilgan kompleksi mitoxondriya ichiga oson o‘tadi va u yerda yana atsil-KoA hamda karnitinga parchalanadi. Atsil-KoA mitoxondriyada dastlab atsil-KoA degidrogenaza (kofermenti FAD) ta’sirida oksidlanib yenoil-KoA hosil bo‘ladi; yenoil- KoA-gidrataza ta’sirida yenoil-KoA suv bilan birikib β- oksiatsil-KoA hosil qiladi. Uning β-oksiatsil-KoA degidrogenaza (kofermenti NAD) ta’sirida degidrogenlanishi natijasida β-ketoatsil-KoA hosil bo‘ladi. Tiolaza ta’sirida β- ketoatsil-KoA atsil-KoA va atsetil-KoAga parchalanadi. Hosil bo‘lgan atsil-KoA dastlabki atsil KoAdan ikkita uglerodi kamligi bilan farq qiladi va u yana qaytadan bir necha marta β- oksidlanishi orqali atsetil-KoAga parchalanadi: • Tarkibida n-ta atom uglerod tutuvchi yog‘ kislota (n1) marta β- oksidlanib n-ta atsetil-KoA hosil bo‘ladi. β-oksidlanishning har bir siklida hosil bo‘lgan FADH2 va NADH2 hisobiga 5 molekula ATF sintezlanadi. Ana shu asosda har bir molekula yog‘ kislotaning β- oksidlanishi jarayonida hosil bo‘ladigan ATF sonini hisoblash mumkin. Masalan, palmitat kislota 7 marta β-oksidlanishi natijasida 5x7=35 ta ATF va 8 molekula atsetil-KoA hosil bo‘ladi. Ularning Krebs halqasida to‘liq parchalanishidan 8x12=96 ATF sintezlanadi. Shunday qilib, bir molekula palmitat kislota to‘liq parchalanganda 35+96=131 molekula ATF sintezlanadi. Yog‘ kislota faollanishi uchun sarflangan 1 mol ATF hisobga olinsa, organizm uchun 130 molekula ATF hosil bo‘ladi |