Sanoat korxonalarida resurslar salohiyatini iqtisodiy baholash asoslari

 
1-rasm. Korxonaning resurslar salohiyati
Manba:
 
o‘rganilgan ma’lumotlar asosida muallif tomonidan tizimlashtirilgan. 
Resurs salohiyatini aniqlashning yakuniy bos-
qichida korxonaning mahsulot va xizmatlar ishlab 
chiqarish qobiliyatini rivojlantirish jarayoniga qayta 
tiklash va toʻplash jarayoni qoʻsxiladi. Gap korxona-
ning isteʼmol qilingan resurslarni qoplash, xodim-
larning mehnat qobiliyatini koʻpaytirish qobiliyati, 
shu jumladan, xodimlarning sogʻligʻi, dam olish 
uchun sharoit yaratish, shuningdek, imkoniyatlar 
mavjudligi haqida bormoqda. Daromad, investitsiya 
faoliyati, kasbiy faoliyat orqali resurs salohiyatini 
oshirish, rivojlantirish va qayta tayyorlash mumkin. 
Ushbu bosqichda resurs salohiyati harakatining na-
tijasi korxonalarning sifat va miqdoriy yangilangan 
resurslari (xodimlar, moddiy, ekologik, axborot) hi-
soblanadi. Darhaqiqat, korxonalarning resurs salo-
hiyati mahsulot va xizmatlarni ishlab chiqarish salo-
hiyatini shakllantirish, ulardan foydalanish va oʻz-
gartirish jarayoni sifatida barcha tanlangan bos-
qichlarda bir vaqtning oʻzida amalga oshiriladi, bu 
ularning organik birligini va bir sifatdan ikkinchi-
siga uzluksiz oʻtishini anglatadi. 
Iyerarxiyaning istalgan darajasida korxona 
resurslaridan haqiqiy foydalanishni tahlil qilish 
ularni turlari boʻyicha toʻldirishning quyidagi eng 
keng tarqalgan usuli asosida amalga oshirilishi 
kerak: 
Iqtisodiy tovarlarni ishlab chiqaruvchilar oʻr-
tasida bozorda raqobatning zamonaviy sharoitida 
ularning resurslar salohiyatini baholash muhim 
ahamiyat kasb etadi. Korxonaning resurs salohiyati 
murakkab, koʻp qirrali, koʻp darajali toifadir, shu-
ning uchun uning ishlash qonuniyatlari (shaklla-
nishi, ishlatilishi va rivojlanishi) faqat keng qamrov-
li tizimli tadqiqotlar asosida ochib berilishi mumkin. 
Ushbu holat korxonaning resurs salohiyatining 
terminologik bazasini aniqlashtirish, uni baholash 
va samarali ishlashga yondashuvlarni asoslash 
zarurligini belgilaydi. Bugungi kunda korxonaning 
resurs salohiyatining aniq taʼrifi yoʻq. Turli olimlar 
va mualliflar ushbu konsepsiyani boshqacha talqin 
qilishadi. Biroq ularning barchasi umumiy maʼnoda 
birlashtirilgan boʻlib, uning ostida korxonaning 
uzoq muddatli istiqbolda iqtisodiy rivojlanishini 
belgilaydigan turli xil resurslar toʻplami mavjud.
Korxonaning resurs salohiyati – ijtimoiy ish-
lab chiqarishning obyektiv xususiyatlaridan biri, 
yaʼni nafaqat resurslarning salohiyat imkoniyatlari, 
balki korxonaning tovar va xizmatlarni ishlab chiqa-
rish, taqsimlash, koʻpaytirish jarayonlarini amalga 
oshirish va daromad olish qobiliyatining umumiy-
ligi. Ishlab chiqarish jarayonining turli bosqichlari-
da ishlab chiqarish jarayonining alohida bosqichlari 
ketma-ketligiga asoslangan resurs salohiyatining