Sayfullayev Shahruza


avtonom ravishda ishlay olmaslik va uning haqiqiy ma'nosini ifodalash uchun doimo asosiy so'zning yonida bo'lish



Yüklə 466,23 Kb.
səhifə3/6
tarix11.10.2023
ölçüsü466,23 Kb.
#153933
1   2   3   4   5   6
Affiks, prefiks, morf, morfema tushunchalari

Demak, prefiksning markaziy o'qi haqiqatdir avtonom ravishda ishlay olmaslik va uning haqiqiy ma'nosini ifodalash uchun doimo asosiy so'zning yonida bo'lish. Shu bilan birga, ba'zi keng tarqalgan prefikslar ekspresiv qiymatida oldinga siljiydi va ba'zi hollarda deyarli a ga ega bo'ladi umumiy muxtoriyat, ya'ni ular ma'noga ega prefikslar, sodir bo'ladi, masalan, "ex" prefiksi bilan: ko'p ayollar er so'zini eslamasdan, "sobiq erlari" ga murojaat qilgan holda "mening sobiq "im haqida gapirishadi. Yoki jumlada: 'Bu mikro miqyosda bo'lar edi', mikro prefiksi o'zini mustaqil sifat kabi tutadi; o'sha hollarda biz "leksiklashtirilgan" prefikslar haqida gapiramiz. Sizga xizmat qilishi mumkin: 100 prefiks va qo'shimchalarga misollar Quyidagi ro'yxat bir nechta prefikslarni birlashtiradi, ularning har birida ularning ma'nosini aniqlab beradi va ishlatilayotgan prefiksga aniq misol keltiradi:

Morf, morfa (yunoncha: morphe — shakl) — til (soʻz)ning eng kichik maʼnoli qismi, morfemankj aloqida bir kurinishi, varianti. Turli soʻz shakllarida ishtirok etuvchi M.lar majmui morfemani tashkil etadi. Mas, uyga, eshikka, yotoqqa soʻz shakllaridagi 3 shakl (ga, ka, ka) bir morfema hisoblanadi. Morfema (yunoncha: morphe — shakl) — oʻziga xos shakl va maʼnoga ega boʻlgan, boshqa maʼnoli qismlarga boʻlinmaydigan, soʻz (leksema) yasash yoki soʻzning shaklini hosil qilish uchun xizmat qiladigan lisoniy birlik. Morfemalar oʻzbek tilida, asosan, affiks (qoʻshimcha) holatida boʻladi. Masalan, -chi (kurashchi), -shunos (siyosatshunos), -q (taroq), ki (tepki), li (aqlli), chan (ishchan), la (tuzla), -illa (taqilla), lar (bolalar), rok, (kattaroq), -mtir (qoramtir) va hokazo. Morfemalar asosiy vazifasiga koʻra, 2 turga boʻlinadi; soʻz yasovchilar; soʻzning shaklini yasovchilar. Suz yasovchi Morfemalar yangi-yangi leksemalar hosil qilish uchun qoʻllanadi va oʻzbek tili lugʻat (leksik) qatlamining boyishida muhim rol oʻynaydi. Soʻz shakli hosil qiluvchi Morfemalar soʻzning qoʻshimcha maʼno ifodalovchi shaklini yasaydi. kiritgan. Lekin Morfemaning I.A.Boduen de Kurtene talqini bilan ushbu, hozirgi talqini oʻrtasida bir qadar farq bor.


Yüklə 466,23 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5   6




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin