Sayman Aruz YÜZ İL İNQİlab
Yüklə 0,52 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
təbliğ etmək, millətə xəyanət. Bir sözlə, “müanid”!
1 ) Nə deyim, hardan başlayım? Bədənim əsirdi. Razi- yəsə möhkəm və sakit oturmuşdu. Sanki yerimizi də- yişmişdilər. Kaş elə dəyişərdilər də! Mən Raziyəyə iş- gəncə verib, söz ala bilməyəcəkdim, bunu hiss eləyir- dim! 1 “müanid”! - dinə qarşı çıxan 19 – Kimə işləyirsən? – Nə? – Dedim, kimə işləyirsən? – Heç kimə. Özümə. Dik cavab verirdi. – Özündən başqa? – Əlimnən gəlsə, millətimə! – Pah! Sən millətə işdiyrsənsə, biz kimə işdiyirik? – Nə bilim? Ərbablara! Heç inanılan deyildi. O sakit Raziyə belə dilli-di- lavər olmuşdu! Onun belənçik olmağı xoşuma gəlirdi. – Deməli, hərə bir ərbaba qulluğ eliyir da, hə? Onda sənin ərbabın kimdi? – Mənim ərbabım yoxdu! – Adam adı de...kimə işliyirsən? – Sənə kim lazımdı? – Mənə həqiqət lazımdı! Səni bu yola çəkənin adı lazımdı. – Hansı həqiqət? Mənim kimilərin həqiqəti? Yoxsa ərbablarıyın istədiyi həqiqət? Bir söz deyə bilmədim! – Sən uşaqlıqda da belə hazırcavab idin? Diluzun- luq eləmə görüm! – Məndən nə istiyirsiz axı? Ailəm nigarandı. Mən- dən xəbərsizdilər. Dostların qoymadı zəng eliyəm ola- ra. Diluzunluq eləmirəm... özün də bilirsən mənim günahım yoxdu... Səsi titrədi bir az. – Yaxcı, yaxçı! Zırıldama görüm! Bülbül kimi da- nışacaqsan... Hələ bir az döz.... Bizim səbrimiz çoxdu... 20 İndi xanım Feyziyə diyərəm, gələr səni başa salar ney- niyibsən... Evlisən? – Yox! Sevindim! – Niyə? – Nə bilim! – Necə nə bilim? Evlənsəydin, qeyri-qanuni işlər görməzdin. Elə bilirsən həyat da “Qonaq bacı”dı? – Nəəə!? Nə qonaq bacısı? Nədən danışırsız? O kəlmə ağzımdan qaçdı. Acığım tuturdu özümə. İçimdə nəsə bir dəyişiklik baş verirdi. Hiss elədim, əgər uşaqlığa qayıtsaydıq, heç vaxt Raziyədən ayrılmazdım. Bütün bu uzun illər həmişə yadımda olub. Onunla ke- çirtdiyim günlər mənim həyatımın ən gözəl günləriydi. Bağlı-bağçalı həyətimizin bir qırağına kiçik bir xalça salıb, özümüzə ev qurardıq. O günlərin ən pis xatırələri də mənimçün şirindi. Amma indiki qonaq bacının, heç də o qonaq bacıya bənzərliyi yoxdu. Ayrılıq, itirmək qədər acı deyil. Xəyanət, söyülüb-döyülmək kimi tez unudulmur! – Heç nə? Deyirəm yəni elə bilirsən qonaq bacı oynuyursan? Bura gələn oyuna yox, ölümə gəlir... Çalış həmkarlıq eliyəsən... Həm sən rahat olarsan, həm də mən! – Siz niyə? – Sən elə bilirsən sizləri buralara gətirəndə mən kef eliyirəm? Xahiş eliyirəm, həmkarlıq elə. Onlar mənim kimi davranmayacaqlar ha sənnən! Nə istəyirlər elə... – Məndən nə istəyirlər? 21 – Pərvəndəndə yazdıqları bütün günahları kamera qabağında etiraf eləməyi... – Sora? – Sorasın daa mən bilmirəm! Sadəcə, mən istə- mirəm bir qadının işkəncə olmasını görəm. And iç- mişəm! – Elə bilirsiz sora məni buraxacaqlar? Mən uşaq deyiləm... Otuz yeddi yaşım var... Olar məni öldürə- cəklər... – Allah kərimdi... Öldürməzlər... Hələ işgəncədən canıyı qurtar... Mən sənə görə deyirəm.. Yerindən bir az tərpənib dedi: – Hansı günahı etiraf eləməliyəm? Pərvəndəni açdım üzündən oxudum: – Ümumi təhlükəsizliyə qarşı çıxmaq, ərazi bütöv- lüyə qarşı çıxmaq, nizamın əleyhinə olan qruplarla əla- qədə olmaq, pantürkizmi təbliğ etmək. Millətə xəya- nət... Burda belə yazıblar... – Amma mən xain deyiləm! Mən fəqət öz dilimdə yazıb oxumaq istəmişəm... Milli haqlarımı istəmişəm... Bunun harası xəyanətdi, hansı qanunda günahdı? Val- lah, Quranda da millətlərin haqlarından bəhs olunub. Günah olsaydı, Allah onu azad və lazım bilməzdi! – Azadlıq indi oturduğun yerdə yoxdu, Raziyə xa- nım! Azadlıq burdan eşikdədi... Küçələrdə... Mən Qu- randan danışmadım, nizamın əleyhinə çıxmağından danışdım! – Azad insan burda da azaddı, olmayansa, elə o siz dediyiniz küçələrdə də azad deyil. Azadlığı qandalnan ölçməzlər! Milləti dilindən öldürərlər... cismindən yox! 22 Tısbağanı ya beli üstə çevir, ya öldür, fərq eləməz... hər ikisində də ölür. Ağzımı əyə-əyə dedim: – Bəs nəynən ölçəllər? – Sizin ərbablarıyızın bizim əlimizdən aldığı həqi- qətnən... milli kimliknən... Bilirdim nədən danışır. Çox rast gəlmişdim Raziyə kiminlərinə. Amma, doğrusu, bura qədər mənə “milli kimlik” deyilən şey lazım olmamışdı. – Sənin hesabınnan heç mən də azad deyiləm ki.. həəə? Halbuki, sən əliqandallı, üzübağlı oturmusan, mən- sə rahat öz mizimin arxasında oturmuşam və azadam! – Heç inanmıram! – Nəyə? Yenə bir az yerində tərpənib, səsini yavaşıdıb dedi: – Sizin azadlığınıza! – İnanmırsan, həəə? Eybi yox, inanarsan... inanar- san... Burada çox şeyləri adama inandırarlar. Hələ üstə- lik iman da gətirərsən. Millətçi gəlib, milçək gedənlər çox olub, ay Raziyə! Yerimdə otura bilmirdim. Çox gərgin idim. Get- dikcə itə dönürdüm. Ayağa qalxdım. O bilmirdi onu nə gözləyir, amma mən bilirdim. Necə olur olsun, bu eti- rafı ondan çıxaracaqlar. Allah lənət eləsin mənə. Vax- tında adam olsaydım, nə bilim, bir mühəndisdən, hə- kimdən-zaddan olmuşdum və indi bu zibillikdə quylan- mamışdım. Heç bilmirəm nə oldu, burdan baş çıxart- dım. Dindar bir ailədə böyümüşdüm. Xannənəm Xo- meynidən ötrü ölərdi. Cümə günləri onların evlərində olsaydıq, bizi cümə namazına televiziyadan baxmağa çağırıb deyərdi : 23 – Bala, gəlin oturun, qulaq asın, görün “ağa” nə deyir! Axı siz niyə belə dinsiz olduz? Namaz niyə qıl- mırsız? Sora da dizini döyüb mərsiyə deyib ağlayardı! Mən ki, heç vaxt bilmədim hansı mərsiyəni və niyə dilinin altında mızıldayardı. Axı tam savadsız və təhsil gör- məmiş bir qadın idi. Biz uşaqlar da məcbur oturub onu dinliyərdik. O da oturub Xomeyninin namazdan qabaq söhbətlərinə diqqətlə qulaq asardı. Özüm də bilirdim, həmişəki kimi əclafliq eləyirəm. Kaş kim olduğumu ona deyə biləydim. Kaş ona yardım eləyə biləydim. Kaş o burda olmazdı. Kaş mənim işim bu olmazdı. Nə bilim! Bir çox “kaşlar” ürəyimdən ke- çirdi. Kaş bu “kaşlar” olmayaydı. “Ümid çarəsizlərin çörəyidir” deyən düz deyib. Mənim indi o ümid çörə- yinə çox ehtiyacım varııydı. Ürəyimdə böyük bir boş- luq yaranmışdı. Zindanda olmamaq güclü olmaq demək deyil. Mən guya “azad” idim, amma ölmək zəif və ça- rəsiz yaşamaqdan daha yaxşıdı. Güclü olmaqla hansısa bir gücə güvənib danışmağın da çox fərqi var. Fikir- lərimi ürəyimin alovundan törənən bir vulkan alt-üst etmişdi. Heç vaxt bu qədər özümü kimsəsiz hiss eləmə- mişdim. Kimsəsizlik dost və ya ailənin olmamağıyla ölçülmür, başa düşülmədiyin zamanlar özünü tənha hiss eləyirsən. İnsanlar dağlar kimidirlər, bir-birinin ya- nında yaşayırlar, amma hərəsi öz tənhalığını və yükünü çiynində çəkir, hərəsinin öz dünyası var. Nəfəsim çıxmırdı. Dünya böyda bir nisgilim var idi. Damla-damla tənhalaşdırırdı məni, damcı-damcı əridirdi... Ahh Raziyə, Raziyə! Axı sən burada ney- nirsən!? 24 xşam gec işdən çıxdım. Hardasa saat səkkiz tamam olardı. Evə getməyim gəlmirdi, ona görə də yolüstü kafeyə gedərək bir çay içib, sulu qəlyan çəkib, fikrimi dağıtmaq qərarına gəldim. “Savalan” kafesi şəhərin ən məşhur kafesiydi. Təzədəm çayları və Xunsar 1 qəlyanlarının tərəfdarı çox idi. Gecənin yarısı da getsəydin müştərilərin çoxluğu səni təəccübləndirə bilərdi. O gün də ora qələbəlik idi. Səssizcə girib bir küncdə oturdum. İnsanlardan utanırdım. Onlarla həm- söhbət olmaqdan qaçırdım. Atam sağ olsaydı, qoymaz- dı müstəntiq olam. Atasızlıq adamı min yola çəkər. Kaş atam sağ olaydı. – Salam. Xoş gəlibsən! Qəhvəçi Məmmədin səsiydi. – Sağ ol, ağa Məmməd. Məmməd bir istəkan çay qabağıma qoyub dedi: – Qəlyan verim? Çayı qabağıma çəkib dedim: 1 Xunsar - bir növ tənbəki adıdır A 25 – Hə, Məmməd ağa. Xunsar olsun. Məmməd qəlyanı gətirməyə getdi. Qəndqabıdan bir qənd götürüb, ağzıma qoyub, istəkanı əlimə aldım. Çayın gözəl ətri gəlirdi. Gözümü yumub bir qurtum iç- dim. Beynimdə fikirlər inqilab eləyirdi. Çıxış yolu ax- tarırdım. Düz bilmədiyin yolu getməsən yaxşıdı, çünki, heç bir yolu geriyə qayıtmaq olmur. Zaman heç vaxt geriyə işləmir. Vaxtında düz bir fikir və qərara gəlmə- lisən. Yoxsa elə tez gec olur ki, etiraz eləməyə belə imkanın olmur. – Bu gün bir xanım yoxa çıxıb. Deyirlər, Ettelaat tutub, aparıb, amma mən deyirəm bəlkə kürdlər qaçır- dıblar. Xəbərin var sənin? Məmməd idi. Qəlyanı mizin üstünə qoya-qoya da- nışırdı. Qəlyanın şlanqını əlimə alıb qəlyanın arxasında gizləndim. – Yox, ağa Məmmməd. Xəbərim yoxdu. Kimin qı- zıydı? Barmağıyla üzünü qaşıya-qaşıya dedi: – Qız ki, demək olmaz... qırxa yaxın yaşı olardı... Qəhrəman Vəlipurun qızıdı. Evləri Top Meydanı tərəf- dədi. Yazıxlar səhərdən min dəfə ölüb-diriliblər. Yeri- göyü axtarıblar... Deyirlər, qızın birinci dəfəsi deyil yo- xa çıxır. Allah axırın xeyir eləsin! Sanki heç nədən xəbərim yoxdu, dedim: – İnşallah tapılar, Məmməd ağa. Nigaran olmu- yun... Məmməd ağa gedə-gedə dedi: – Tapılsın da... nə deyirəm ki! Gündə mini itir, biri tapılır. Bəlkə o bir nəfər bu qız oldu! 26 Məmməd çox xoşbəxt adam idi. Sadə və səmimi bir həyat sürürdü. Ona paxıllığım gəlirdi. Arzu elədim, kaş onun yeridə olardım. Öz şəhərdaşlarının içində otu- rub tülkücəsinə özünü pak göstərmək xoşbəxtlik sayıla bilərmi? O gün yeddi baş qəlyan çəkdim. Qəlyanın suyu mənim rəngim kimi sapsarı olmuşdu. Ayağa durub pu- lu mizin üstünə qoydum. Qapıya tərəf getdim, Qapıdan çıxanda Məmməd dedi: – Darıxma ha... tapılar... hər itiməyin bir tapılması da olur. Gülümsəyib sallana-sallana evə tərəf getdim. Uşaqlıqda bu küçələrdən keçəndə elə bilərdim bulud- ların üzərində yeriyirəm. O qədər özümü yüngül və xoşbəxt sayırdım ki, elə bilirdim istədiyim zaman göyə uça bilərəm, elə bilirdim istəsəm lap uzaqlara tullana bilərəm. Oxuya-oxuya, atıla-atıla buralardan keçərdim. Amma indi elə bil toprağın altında yeriyirəm. Özümü o qədər ağır və yorğun hiss eləyirəm ki, hər addımıma sanki bir ilimin enerjisi sərf olunur. Həvəssiz, ümidsiz və sevgisiz yaşayıram. Elə bilirəm indi küçələr ağız açıb məni udacaq. Küçələrdən qorxuram. Divarlardan qorxuram, hər şeydən qorxuram... Çox qorxaq olmu- şam! 27 ələ on yaşıma çatmamışdım. Atam köhnə sol- çulardan idi. Onun dediyinə görə, adamı uşaqlıqdan əziyyət çəkib, işləməyə öyrətməlidilər. Ona görə də uşaqlıqdan atamın mağazasında işləyirdim. Boş vaxtlarımı şəhərin ən gur meydanı – “Jandarmeri” meydanında kitab satmaqla məşğul olardım. “Jandarmeri” meydanının yuxarı hissəsini, yəni Xana 1 şəhərinə gedən küçələri kürdlər vaxtilə işğal eləmişdilər. Atam mənə kiçik bir qırmızı rəngli əl-arabası düzəltmişdi. Arabanın qabaq hissəsində yazılmışdı: “Səyyar kitabxana”. Hər gün arabanı min müsibətlə sürərək özümü “Jandarmeri” meydanına çatdırıb, kitabları yerə düzərdim. Uşaqlığı- ma baxmayaraq kitabları yaxşı tanıyırdım. Şəhərin ən gizli və siyasi kitabları demək olar ki, məndən alınardı. Onları kiçik bir qutuya yığıb üstündə oturardım. İstə- yən olanda cəld durub kitabı götürər və yenidən qutu- 1 Xana -Sulduza yaxın bir şəhərin adıdır H 28 nun ağzını bağlayıb üstündə oturardım. Öz müştərilə- rimi tanıyırdım. Qıraq adama kitab satmazdim. Ya özü tanış, ya da tanış adam göndərmiş müştəri olmalıydı. Yoxsa risk eliyib o kitabları satmazdım. Həmin dövrdə mənim satdığım kitbları kimin əlində tutsaydılar özünü də, ailəsini də məhv eləyərdilər. – Marksın “Kapital”ı var? Bu, Həjirin səsiydi. O zaman 16 -17 yaşı olardı. Kürd idi. Bunu ləhcəsindən və geyindiyi paltarlardan da çox rahat bilmək olardı. Hər cürə müştərim var idi. Müxtəlif səviyyələrdə olan oxucular mənə müraciət edirdilər. Dini kitabların alıcılarından tutmuş siyası və kriminal kitabların alıcısına qədər. Uşaqlıq günlərim İran inqilabı dövründə olduğu üçün, müştərilərimin ço- xu dini kitabları almağa üstünlük verirdilər. Çünki sol- çuların hamısını ya güllələmişdilər, ya zindandaydılar, ya da müharibə bölgəsinə göndərmişdilər. Yadıma gəlir ki, hardasa 20-25 yaşında bir oğlan gəlib həmişə Xomeyninin şəkilini məndən istəyərdi. Mən demək olar ki, məhz onun üçün gedib, İmamın şəkilini tapıb gə- tirib, satışa qoyardım. Hətta İmam ölən günü həmin oğ- lanı küçənin ortasında atası ölübmüş kimi zar-zar ağla- yan gördüm. Az qalırdı özünü öldürsün. Biz ona gülüb, doluyardıq. Amma bizim bu işimiz heç nəyi dəyişmir- di. Həmişə özümdən soruşardım: “Axı niyə türk oxucu- ları İmamın 1 şəkilini və risaləsini 2 almağa gəlirlər, amma bunlar qadağan olunmuş kitabların alıcısıdılar?” Həjir qabaqlar bizim məhəllədə yaşayırdı, ona görə də ona etibar eliyə bilirdim. 1 İmamın - İran inqilabının rəhbəri 2 risaləsini - müctəhidlərin şəriətlə bağlı kitabları 29 – Var. – Neçəyədi? – Yüz əlli tümən. – Əlli tümənim çatmır! – Canın sağ olsun. Sora gətirərsən! Ən siyasi kitabları alardı. Yaşının azlığına baxma- yaraq, bu kitabları çox rahatlıqla oxuyub başa düşə bilirdi. Kürd millətçisiydi. Kürdüstanın müxtariyyətini arzu eləyirdi. Atası “Peşmərgə” deyilən bir qrupun üz- vü olduğu üçün tutuqlanıb asılmışdı. Özünü atasının yolunun davamçısı bilirdi. Mən onda bu işləri anlaya- caq qədər böyük deyildim. Hələ bu şeyləri yaxşı başa düşmürdüm. Mənə atasından və arzularından danışmış- dı. Mən ona – “Müharibəylə nəyəsə çatmaq olmaz.” – sözünü deyəndə, o cavab verərdi: – Müharibə azadlığa aparıb çatdırmasa da, azad insan yarada bilər! Bu sözün mənasını atamdan soruşmuşdum. Atamın fikrincə: “Müharibə hansısa bir yerə aparıb-çatdıra bi- lər, amma hər hansı bir azadlığın yolu müharibədən ke- çirsə, o yolun sonu elə diktaturaya gəlib çıxacaq. Yəni kimlərsə də səndən qurtulmaq üçün səninlə müharibə aparacaqlar. Güclü olmaqla haqlı olmağın fərqi çoxdur!” Doğrusu, atamı haqlı bilirdim. Nəsə ürəyim “Həjir düz eləmir” deyirdi. Məncə, nə qədər ki, əlindəki ağac- la iti döyməmisən, o ağacın nə qədər təhlükəli oldu- ğunu bilmədiyi üçün səndən qorxacaq. Amma döyən- dən sonra ağacın nə qədər ağrıdacağını bilib səndən qorxmayacaq! İnsan itdən yox, onun bilib başa düşmə- yindən qorxmalıdır! Cahil özünə ziyan vurur, ağıllı düşməninə! Müharibədən zəhləm gedirdi. Nəyisə itir- 30 məklə nəyəsə çatmağı qəbul eləmirdim. Müharibə “ölüm” və “itirmək” deməkdi. Ayrılıq ölüm deyil, am- ma ölüm həm ölümdür, həm də ayrılıq. Saat heç səhər beş olmazdı. Həyətimizin qapısı çox şiddətlə döyülürdü. Hamımız yuxudan diksinib həyətə qaçdıq. Qapını mən açdım və çox təəccübləndim. Həjirin anasıydı. Çox gərgin görünürdü. Bütün bədəni əsirdi. Tələsdiyindən çadrasını başayaq örtmüşdü. Dedi: – Babıt limala? Karım həyə? 1 Səsində qorxu və kədərin qarışığı olan bir hiss var idi. Atamı istəyirdi. – Hə... burdadı... indi gələr... ataaa! Atam evə girən pillələrin üstündən dedi: – Gəldiiim. Kimdi? – Həjirin anası. – Kim? Atam sanki bu sözü eşidəndə bir az şok oldu. Gecənin bu vaxtı, Həjirin anası! Sürətlə özünü qapıya yetirdi. – Salam əleyküm. Bə qapıda niyə? Buyurun içə- riyə. Nə olub gecənin bu vaxtı buraya gəlibsiz? Atam əliylə şalvarını düzəldə-düzəldə danışırdı. O qədər tələsmişdi ki, şalvarının kəmərini bağlamağa vaxtı olmamışdı. Həjirin anası özünəməxsus ləhcəsiylə dedi: – Həjiri tutublar... qorxdim evimizi axtaralar... ona görə kitablari buraya gətirdim... 1 Babıt limala? Karım həyə? - kürdcə bu mənanı verir: “Atan evdədi? Ona sözüm var.” 31 Qadın başıyla bir az o tərəfdə yerə qoyduğu qutuya işarə eləyib sızıldıya-sızıldıya davam elədi: – Ərimi də bucürnəsi şeylərə görə öldürüblər... bu kitablari sənin oğlundan alib... özi buni dedi. Atam bir kitablara baxdı, bir mənə. – Yaxşı narahat olmayın... çəkilin o yana... icazə verin... Gedib qutunu götürüb içəriyə gətirdi. Qoydu həyət qapısının arxasına. Sonra da Həjirin anasından soruşdu: – İndi nə olacaq? Haçan tutublar? Qadın gözünün yaşını astaca sildi. Çalışırdı ki, səsi titrəməsin. – Axşamüstü mənə xəbərin verdilər. Xiyabandan tutub apariblar. Siz onun atasının başına gələni bilirsiz. Qorxuram onu da asalar... Davam eləyə bilmədi. Ürəyinin döyüntüsünü sinə- sinin üstündən hiss eləmək olurdu. Meyid kimi ağar- mışdı. Atam onun bu vəziyyətini görüb mənə dedi ki, su gətirim. Tələsik qaçıb bir istəkan su gətiridim. Qadın suyu içib durub getdi. Biz qaldıq, bir də bir qutu yasaq kitab. Həmin gecə o kitabları həyətimizdəki kiçik bağ- çada quyladıq. Mən sonralar da həmin bağçaya müqəd- dəs yer kimi baxırdım. Elə bilirdim orada nəsə olacaq, nəsə qeyri-adi bir şey göyərəcək. Atam həmişə deyərdi: – “Kitabın quylandığı yerdən inqilab göyərər!” Mən ondan inqilabın nə olduğunu soruşanda cavab verərdi: – “ Oğlum, inqilab millətin dirçəlişə doğru üsyanının kor-koranə formasıdı. Həmişə də millətin könlüncə ol- mur. Yüz il inqilab etdik, üsyan etdik, amma xalqın inqilabını xalqdan alıb onun öz başına çaldılar. Bunun 32 səbəblərini sənin kimi uşaqlar böyüyüb araşdırmalı- dılar.” Bir neçə ay sonra bildik ki, Həjir asılacaq. Göz- ləyirdilər onun 18 yaşı tamam olsun və sonra assınlar. Onun cürmü ölkənin bütölüyünə qarşı silahlı mübarizə aparmaq idi. Həjir “müharib” 1 elan olunmuşdu. O, ası- lan günü heç unutmaram. İnsan beynində və ürəyində iz buraxan heç nəyi unuda bilmir. Məktəbdəydik. Mək- təbin bütün uşaqlarını həyətdə bir sıraya yığıb dedilər ki, bir məhbusun məktubunu sizə oxuyacağıq. Guya Həjir tövbənamə yazıb göndərmişdi. Bizlərsə onu eşi- dib dərs almalıydıq. Məktubu məktəbin direktoru biz- lərə oxudu. İndi də qulağımdadı. Həjir səhv elədiyini etiraf etmişdi. Bütün məktub boyu peşmançılıq hissylə dolu cümlələr var idi. Mən Həjiri yaxından tanıyırdım. Bu cümlələr onun deyildi. Yalnız bir neçə cümlə o məktubun içində diqqətimi çəkdi, bildim ki, yalnız bu sözlər onun söz- ləri ola bilər: “Ata, ən yaxın zamanda sənə qovuşacam. Anamın təkliyinə and olsun, əlimdən gələni elədim!” Həjirin o məsum gözləri gözümün önundə canlandı. İnqilabçıdan çox bir sülhsevər filosof kimi danışardı. Yaman kövrəlmişdim. Direktor məktubu oxuya-oxuya ətrafımdakı uşaqların sıxıla-sıxıla ağladıqlarını görür- düm. Demək olar ki, hamı ağlayırdı. “Uşaqlar, mən azadlıq üçün döyüşdüm və indi də zindanda ölüm gü- nümü gözləyirəm. Mən indi bilirəm ki, insan oxuduğu 1 “müharib” - din və Allaha qarşı silahlı mübarizə aparanlara “mü- harib” deyirlər 33 kitablar qədər azad, ideologiyasının böyüklüyü qədər böyükdü. Mən bu gün dar ağacından asılacam, amma kitablar və ideologiyalar həmişə olacaq.” O gün nə qədər ağladığımı bir Allah bilir. Gö- zümdən sel kimi yaş gedirdi. Onun o yaralı və mənalı məktubu hamını ağlatmışdı. Ən dəhşətlisi odur ki, mək- tubu oxuyandan sonra bizi avtobuslara yığıb onun və iki başqa adamın asılma mərasiminə baxmağa apar- dılar. Sulduzun “Serahi” deyilən bir yerində, daha doğ- rusu şəhərdən bir az qıraqda, açıq bir meydanda asıla- caqdılar. Çox adam o edama baxmağa gəlmişdi. Edam mərasimində dəfələrlə olmuşdum. O adamları görəndə özümdə fikirləşirdim ki, “axı niyə insanların ölümünə baxmağa hamı gəlir, amma ehtiyac olanda biri də tapıl- mır!?” Meydanın ortasında üç dar ağacı düzətmişdilər. Elə bil dünən idi. O üç nəfəri gətirəndə bütün camaat vəlvələyə gəldi. Bir çoxları onların asılmağından sevi- nirdi. Axı dolayı yolla baxanda, onlar İranın parçalan- masına deyil, Azərbaycanın ərazisinə iddialı adamlar kimi tanınırdılar. Ona görə də camaat Həjiri və dost- larını hoya basırdı. Həjir sakit görünürdü, amma dostlarının biri demək olar ki, asılmaqdan öncə ölmüşdü. Leşini gətirib dar halqasını boynuna saldılar. İkincisininsə tükləri biz- biz durmuşdu. Məlum idi ki, ölüm qorxusundan ölüm halına düşüb! Üzü mənə tanış gəldi. Bir az da diqqətlə baxdım. Aha! Yadıma düşdü. Bir neçə ay qabaq Sul- duzun kürdlər məhəlləsi deyilən bir yerində dondurma yeməyə getmişdim. Axşam vaxtlarıydı. Bir neçə kürd də “paludə” deyilən bir desert yeyirdi. Fikrim uşaqlıq 34 aləmində gəzirdi. Ancaq o kişilər qabağımdaki mizdə oturmuşdular deyə, gözüm onlara sataşırdı. Kürdlərə məxsus olan və olduqca gen bir paltar geyinmişdilər. Paltarın altındaki silahları hiss olunurdu. Deserti yeyib, pulu vermədən getmək istədilər. Mağaza sahibi onlara etiraz edib – “pulumu verin” – dedi. Onlarsa çox Yüklə 0,52 Mb. Dostları ilə paylaş:
|