www.scientificprogress.uz
Page 211
muhabbatnoma bilan Ho’qand viloyatiga irsol qildi
6
, 1260/1844 yili jumodilavval
oyining 19 ida, juma kuni Ho’qandga ketgan elchilar, ya'ni Bobobek va
Yaxshimurodbek mazkur viloyatning hukmroni Sheralixonning qoShFon elchisi
Qorabosh dodxoh va yuborgan peshkashlarin kelturub, dargohi olam panoh...
peshgohiga yetkurdilar. Rajab oyining 17 ida panjshanba kuni Buxoroga ketgan elchi
Rahmonberdi oxundg’a Buxoro voliysi Amir Nasrullaning qo’ShFon elchisi Fathulla
xoja sudur kelib, amirning yuborgan tuhafot va savgotin mavqufi arzga yetkurdi.
Sha'bon oyining salohida, juma kuni Eron mamolikining podshohi Muhammadshohning
elchisi Shahsuvorxonga ruxsat berib viloyatiga qaytardi. Ramazon oyining 6 sida
chahorshanba kuni Ho’qand elchisi Qorabosh dodxohg’a... Yusufbekni elchi yo’sunliq
qo’shub Ho’qand viloyatiga irsol qildi
7
.
Ogahiy o’z asarida diplomatik munosabatlar haqida gapirsa-da, kelgan elchilarning
nima maqsadda kelganlari va yuborilganligi haqida gapirmaydi degan edik. Lekin
asarning ba'zi yerlarida bu elchilarning nima masala yuzasidan suhbatlashganlari haqida
aniq ma'lumotlar ham beriladi. Masalan: 1261/1845 yili Buxorodan kelgan
Qo’chqorbek miroxirga Xivadan Rahmatulla Qorako’zni qo’shib Buxoroga elchi qilib
yuborilgan edi. Xiva xoni Buxoro amiriga quyidagi nomani yuborgan: Amir
Nasrullaning muddaosi agar musolaxa qilib borishmoq va kelishmoq bo’lsa, bizning
xohishimiz uldur va agar g’arazi savosh va talosh bo’lsa muxoriba maydoniga
chiqsunkim, biz ham ul amrga muhayyo va amodadurmiz. Bu ikki ishning qaysisini
ixtiyor qilsa, ul ishga bel boglasunkim, ikkisi ham bizning maqsadimizdur. Bu so’z
bila elchilarni Buxoro viloyatiga irsol qildi
8
.
Shuningdek, bu masala yuzasidan Ogahiyning Jomi ulvoqioti sultoniy
asaridagi ma'lumotlardan ba'zilarini olib ko’raylik. Muhammad Aminxon o’zining
xorazmshohlig avrangiga julusi izhori uchun atrof va javonibdagi viloyatlarga elchilar
irsol qildi. Ul jumladin Eshmurod rais bila... Olloberdi sofini 1262/18451846 yili
rabi' ul avval oyining tortida yakshanba kuni Buxoro viloyatining podshohi... Amir
Nasrulloga... irsol qildi
9
. Buxoro podshohi Amir Nasrulloning... qo’shib yuborgan
ikki elchisi kelib ostonbo’slig sharafin topdi. Mazkur bo’lg’on oyning 23 ida, shanba
kuni hamul elchilariga... Bikish xalifani saforat rasmi bila qoshib, Buxoroga irsol
qildilar. Jumodil avval oyining 13 ida, juma kuni... Abdulhalim... Ho’qand viloyatidan
kelgan elchiga saforat tariqasi bila hamroh bo’lib, mazkur viloyatga bormish erdi,
hamul viloyat hokimining qo’shib yuborgan elchisi kelib, yakjihatlik izhori uchun
topshurgon muhabbatnomasin... yetkurdi.
Jumodiy as-soniyning avositida Mashhad hokimi Olloyorxonkim... Eron mulkining
podshohi Muhammad shoh tarafidan nayobatan jami' Xuroson viloyatining hokimi
6
Шу асар. Инв. № 5364/II. 403 а - варақ.
7
Шу асар. Инв. № 5364/ІІ. 403 - варақ.
8
Шу асар. Инв. № 5364/І. 405 а- варақ.
9
Шу асар. Инв. № 5364/II. 414 б - варақ.
SCIENTIFIC PROGRESS
VOLUME 3 ǀ ISSUE 2 ǀ 2022
ISSN: 2181-1601
Uzbekistan
Dostları ilə paylaş: |