Scientific progress volume ǀ issue ǀ 2021 issn: 2181-1601 Uzbekistan

SCIENTIFIC PROGRESS
 
VOLUME 2 ǀ ISSUE 1 ǀ 2021 
ISSN: 2181-1601
Uzbekistan
 
www.scientificprogress.uz
  
Page 1500
Jismoniy 
mashqlar 
va 
sportga 
oid 
maxsus 
bilimlar 
berish,
Jismoniy mashq deb, jismoniy tarbiya qonuniyatlari talablariga javob beruvchi, ongli 
ravishda bajariladigan ixtiyoriy harakat faoliyatlarining turli turkumi tushuniladi. 
Bunday harakat faoliyatlari gimnastika, o’yinlar, sport, turizm mashqlari sifatida tarixan 
tizimlashtirildi, to’plandi va usluban to’ldirildi. Ularga gigienik bilim va ko’nikmalarni 
singdirish. Bu vazifa o’quvchi va talabalaga jismoniy mashg’ulotlarning foydasi 
xaqidagi, gigenik qoidalarga, dasturda ko’zda tutilgan barcha jismoniy mashqlarni 
to’g’ri bajarish qoidalariga rioya qilish xaqidagi zarur bilimlarni berishdan iborat. 
Bularning hammasi sog’liqni mustaxkamlashga, ularning gigiena qoidalarini bilishlari 
va ularga amal qilishlariga bevosita daxldor bo’lib, bunga maktab, oila, jamoatchilik 
hamda bolalarning o’zlarining birgalikdagi harakat bilan erishiladi. Jismoniy 
mashqlarga va sport mashqlariga jismoniy tarbiya darslari, kun tartibidagi tadbirlar
hamda to’garak mashg’ulotlarida o’rgatiladi. Uning natijasida jismoniy rivojlanish 
ta’minlanadi. Shuningdek, o’quvchi va talabalarda sportga qiziqishlar shakllantirilib,
sport turlariga jalb etiladi. 
Sog’liqnimustaxkamlash, o’quvchilarni to’g’ri jismoniy rivojlantirishga va 
chiniqtirishga yordam berish. Tabiat omillari suv, quyosh, havo ta’sirida o’quvchilarni 
sog’ligini mustaxkamlash, chiniqtirish hamda organizmni kasalliklarga chidamliligini 
orttirish. Jismoniy tarbiya mashg’ulotlarini imkoni boricha toza xavoda o’tkazish yoki 
sport zallarini toza havo bilan ta’minlanishini tashkil etish. O’quvchi va talabalarni 
suv muolajalari, suzish va cho’milish mashg’ulotlarini olib borish hamda quyoshga 
toblanish tadbirlarini boshqarish. Bu tadbirlarni sayrlar, ekskurstiyalar va turizm 
mashg’ulotlarida amalga oshiriladi. Bu vazifa ta’lim muassasasidagi barcha jismoniy 
madaniyat va sport ishlarining eng muhimi xisoblanadi. U xar bir o’qituvchining, 
pedagoglar jamoasining diqqat markazida bo’lish kerak. Shuning uchun o’quvchi va 
talabalarning jismoniy jixatdan normal rivojlanishi kerak. 
Harakat, malakalari va ko’nikmalarini shakllantirish va takomillashtirish, yangi 
harakat turlariga va harakat faoliyatiga o’rgatish. O’quvchi va talabalarning jismoniy 
madaniyat dasturi mazmuni shunday tuzilganki, o’quvchilar jismoniy madaniyat 
darslarida, uyda, jismoniy madaniyat to’garaklarida va sport to’garaklarida muntazam 
shug’ullanib, yurish, yugurish, uloqtirish, tirmashish, muvozanat saqlash kabi hayotiy 
zarur harakat ko’nikmalarini sistemali tarzda egallay boradilar. Sanab o’tilgan barcha 
tadbirlar xar tomonlama jismoniy rivojlanishiga, ularni mexnatga tayyorlashga yordam 
beradi. O’quvchi va talabalarda harakat malaka va ko’nikmalarini shakllantirishda
ularni jinsi, yoshi va jismoniy tayyorgarligi hamda shaxsiy qobiliyatiga qarab 
yondashish zarur. Jismoniy fazilatlarni takomillashtirish. Tezkorlik, kuch, epchillik
va chidamlilik hamda egiluvchanlik xar bir kishi uchun zarur bo’lgan sifatlardir.
Ular o’quvchi va talabalarda harakat ko’nikmalarining shakllanishi bilan uzviy 
bog’liqdir. Jismoniy mashqlarni qisqa yoki uzoq vaqt davomida turli sur’atda, turli 

---