See discussions, stats, and author profiles for this publication at

 
iqtisodiy beqarorlik. Bu, avvalo, inflatsiyada 
namoyon bo‗ladi, ya‘ni pul mablag‗larining qadrsizlanishi tufayli 
davlat va mahalliy davlat organlari xizmatchilarining har qanday 
daromad manbalarini izlashlariga sabab bo‗ladi; 
ikkinchidan,
 
juda yuqori daromadga ega bo‗lganlar 
tabaqasining shakllanishi, ularning erkin mablag‗lari mansabdor 
shaxslarni sotib olish uchun ishlatiladi;
uchinchidan,
 
samarali bozor raqobatining yo‗qligi asossiz 
ravishda juda ko‗p daromad olish imkonini beradi;

---

506 
to‗rtinchidan,
 
davlat mansabdor shaxslari va xizmatchilari 
maoshining kamligi.
Korrupsiya jinoyatchiligining siyosiy sabablari va sharoitlari: 
a) 
aholi 
aksariyat 
qismining 
hokimiyatdan, 
mulkni 
boshqarishdan, qonun ijodkorligi va uni qo‗llash amaliyotidan 
chetda ekanligi; 
b) jinoiy guruhlar vakillarining davlat hokimiyati va 
boshqaruvi organlariga kirib qolganligi; 
d) markaziy va mahalliy organlar xizmatchilari sonining 
asossiz ravishda haddan tashqari ko‗pligi. 
Korrupsiyaviy jinoyatchilikning tashkiliy xususiyatdagi 
sabablari va ularga imkon berayotgan shart-sharoitlar:
1) Korrupsiyaga qarshi kurashga qaratilgan huquqiy 
normalarning ko‗lami amaliyotning nisbatan yangiligi; 
2) Korrupsiyaviy huquqbuzarlikning ma‘muriy va jinoyat 
statistikasining to‗la va obyektiv emasligi;
3) Respublika, viloyatlar miqyosida registrlar, ya‘ni davlat 
xizmati yoki mahalliy davlat organlarida ishlashi taqiqlangan 
shaxslar ro‗yxatini yurituvchi tashkilotlarning yo‗qligi;
4) Korrupsiyaviy jinoyatchilikka qarshi kurashish borasidagi 
mutaxassislarni tayyorlashda o‗quv-metodik ta‘minot darajasining 
pastligi; 
5) Nepotizm qarindosh urug‗, quda-andalarning xizmat 
bo‗yicha bir-birini qo‗llab-quvvatlashi umumiy va adolatni, 
tartibni buzib qarindoshlari va yaqinlariga daromadli va foydali 
mansablarni taqdim etish.
Korrupsiyaning salbiy hodisa sifatida xavfsizlikka tahdid 
solishi hech kimda shubha tug‗dirmaydi, shu sababli davlat 
idoralari va jamoatchilik tashkilotlari unga qarshi kurashib keladi. 
Biroq dunyoning hech bir mamlakatida, hatto har tomonlama 

---

507 
yuksak rivojlangan mamlakatlarda ham korrupsiya tugatilmagan. 
Jamiyat korrupsiyani cheklab turishi, katta xavf tug‗dirmaydigan 
darajaga keltirishi mumkin. Unga qarshi kurashish tadbirlarini 
ishlab chiqish va qo‗llash uchun qaysi soha qay darajada 
korrupsiyalanganini bilish talab qilinadi.
Korrupsiya shunisi bilan xavfliki, u ijtimoiy tengsizlikni 
keltirib chiqaradi, biznes yuritish xarajatlarini oshiradi, demak, 
milliy iqtisodiyotni raqobatbardoshligini pasaytiradi, muayyan 
darajada siyosiy beqarorlikni keltirib chiqaradi. Korrupsiya va 
jinoyatchilikning xavfsizlikka soladigan tahdidlari quyidagilardan 
iborat: 

amalga oshirilayotgan islohotlarga qarshilik ko‗rsatish; 

davlatning konstitutsiyaviy asoslarini yemirish; 

jamiyatning ma‘naviy-axloqiy asoslarini yemirish; 

jamiyat a‘zolarining fuqarolik mavqYIni yo‗qqa chiqarish, 
islohotlar g‗oyasini obro‗sizlantirish; 

pul orqali hokimiyatni qo‗lga olishga intilish; 

nopok yo‗llar bilan boylik orttirish. Bunday kimsalar 
adolatli jazodan qo‗rqib, hamma ishni qilishga, hatto vaziyatni 
beqarorlashtirishga, ommaviy tartibsizliklarni keltirib chiqarishga 
shay turadilar; 

jinoiy 
usullar 
bilan 
boylik 
orttirgan 
kimsalarni 
―demokratiya‖ uchun jafo chekkan kurashchilar deb ko‗rsatish.
Bunday shaxslar avvaliga o‗z xalqini aldab, kapital to‗playdi, 
keyin demokratiya va adolatni ro‗kach qilgan holda siyosiy obro‗ 
orttiradi. Sir emaski, bunday shaxslar o‗z manfaatlari yo‗lida 
respublikadagi vaziyatga ta‘sir ko‗rsatishga urinayotgan tashqi 
kuchlarga xizmat qilishga hamisha tayyor turadilar. Jahon xo‗jalik 
aloqalariga faol integratsiyalashuv, chet el investitsiyalari va 
tadbirkorlarini iqtisodiy o‗zgarishlar jarayoniga tortishga qarshilik 

---

508 
ko‗rsatish. Bu holat chet ellik sheriklarda ishonchsizlik uyg‗otishi 
natijasida mamlakat g‗oyat muhim kapital mablag‗lar manbaidan, 
texnologiyalar va tajribalardan, jahon iqtisodiy tizimining 
sog‗lom, sof qismiga qo‗shilish imkoniyatidan mahrum bo‗ladi.