See discussions, stats, and author profiles for this publication at
-§. Globallashuv jarayonlarining mamlakatlar iqtisodiy
Yüklə 13,45 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
4.3-§. Globallashuv jarayonlarining mamlakatlar iqtisodiy
xavfsizligiga ta‘siri XX asrning oxirgi choragida jahon hamjamiyatining iqtisodiy, siyosiy va madaniy sohalardagi rivojlanishi globallashuv jarayonlari ta‘sirida amalga oshdi. Globallashuvning iqtisodiy mazmuni va mohiyati birinchi navbatda xo‗jalik taraqqiyotining manbalari, omillari hamda shakllari bilan bog‗liqdir. Bu yerda gap sarmoyalar, texnologiyalar, ishchi kuchi, intellektual hamda moliyaviy resurslar, boshqaruv va boshqalar to‗g‗risida ketmoqda. Ushbu jarayonlar xalqaro savdo va investitsiya hajmlarining o‗sishi, jahon moliya bozorlari va ishchi kuchi bozorlarining misli ko‗rilmagan tarzdagi diversifikatsiyasi, jahon xo‗jalik aloqalarida transmilliy korporatsiyalar rolining oshishi, global raqobatning keskinlashuvida namoyon bo‗lmoqda. 114 Globallashuv iqtisodiy taraqqiyotning industrial bosqichidan postindustrial bosqichiga o‗tish davrining mahsuli bo‗lib hisoblanadi. Demak, globallashuv jahon hamjamiyatining bugungi kundagi taraqqiyoti bosqichini ifodalovchi jarayondir. Jahon banki ma‘lumotlariga ko‗ra, 1995-yildayoq dunyo aholisining 90 foizi globallashuv jarayonlariga tortilgan. ―Globallashuv‖ iborasi birinchi marta 1983-yilda T. Levitt tomonidan qo‗llangan. U ―ko‗pmillatli yirik korporatsiyalar tomonidan ishlab chiqarilgan alohida mahsulotlar bozorlarining qo‗shilib ketish hodisasini‖ globallashuv iborasi bilan ifodalagan 1 . Bugungi zamonaviy dunyo qiyofasini o‗zaro uyg‗unlik va teng huquqlilikning barqarorligini belgilab beruvchi sivilizatsiyalar hamda madaniyatlarning ayri holda mavjud bo‗lishi tarzida tasavvur qila olmaymiz. Bu jarayonda turli madaniyatlar hamda sivilizatsiyalarning global tarzda ta‘sirlashuvi sharoitida o‗ziga xos jihatlarga ega bo‗lgan madaniyatlar hamda sivilizatsiyalarning global ahamiyati ortib boradi. Mana shunday bir sharoitda mahalliy madaniyat va sivilizatsiyalarning o‗ziga xosligini saqlab qolish o‗ta muhim ahamiyat kasb etadi. Keyingi davrlarda ishlab chiqarishning milliy bozorlarga emas, ko‗proq dunyo bozorlariga yo‗naltirilganligi dunyo iqtisodiyoti globallashuvining hozirgi bosqichini 1 Г.Ф.Фейгин. Развитие националнўх економик в условиях глобализации: историко- економический аспект. Ғ Известия Санкт-Петербургского университета.. №2, 2009, s.14 Globallashuv – baynalmilallashuvning eng yangi bosqichi bo‗lib, unda dunyo xo‗jaligi yagona iqtisodiy organizmga aylana boshlaydi. Mamlakatlararo tovar va xizmatlar, kapital va axborot oqimlarining, xalqaro miqyosda mehnat resurslari harakatchanligining keskin o‗sib borishi globallashuvning xarakterli xususiyatlaridan biridir. 115 harakatlantiruvchi kuchi bo‗lib hisoblanadi. Globallashuv jarayonlarining mamlakatlar iqtisodiy xavfsizligiga ta‘siri masalalarini o‗rganishda ―iqtisodiy globallashuv‖ muammosiga ko‗proq ahamiyat berish kerak bo‗ladi. Transmilliy korporatsiyalarning o‗sib borishi, ya‘ni ishlab chiqarishning integratsiyalashuvi, xalqaro miqyoslarda pul ko‗rinishidagi kapitalning turli shakllarda harakat qilishi ―iqtisodiy globallashuv‖ tushunchasiga sifat jihatdan yangi mazmun baxsh etdi. Yüklə 13,45 Mb. Dostları ilə paylaş:
|