See discussions, stats, and author profiles for this publication at
-§. Mamlakatning harbiy-iqtisodiy xavfsizligini ta‘minlash
Yüklə 13,45 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
19.3-§. Mamlakatning harbiy-iqtisodiy xavfsizligini ta‘minlash
Mamlakatda iqtisodiy xavfsizlik sof iqtisodiy metodlar orqali va shu bilan birga, noiqtisodiy tavsifdagi: siyosiy, harbiy, ilmiy- texnik va boshqa usullar orqali ta‘minlanishi mumkin. Iqtisodiy xavfsizlikni ta‘minlashda, ya‘ni davlatning mudofaa qobiliyatini mustahkamlash bilan bog‗liq qismi harbiy-iqtisodiy xavfsizlikni ta‘minlash sifatida qaraladi. Harbiy-iqtisodiy xavfsizlikni 587 ta‘minlashni kengaytirilgan va tor ma‘nodagi talqini mavjud. Harbiy-iqtisodiy xavfsizlikni ta‘minlashni kengaytirilgan talqini bu – davlatni tinchlik davrida hayotiy muhim manfaatlarini ishonchli himoya kafolatlarini beradigan harbiy va milliy xavfsizlikni iqtisodiy asoslari o‗rtasida optimal samarali nisbatni ta‘minlashga hamda iqtisodiy va harbiy agressiya sharoitida xalq xo‗jaligini barqaror faoliyat ko‗rsatishini ta‘minlanishiga aytiladi. Harbiy-iqtisodiy xavfsizlikni ta‘minlashning tor ma‘nodagi talqini bu – mamlakat mudofaa xo‗jaligi kompleksining shunday rivojlanish holati darajasiki (xalq xo‗jaligining ba‘zaviy va mudofaa tarmoqlari) unda harbiy-iqtisodiy qarama-qarshilik sharoitida uning mustaqil va barqaror faoliyat olib borishini kafolatlaydi hamda mamlakatni yetarli darajada mudofaa ta‘minotining harbiy-iqtisodiy talablarini qondiradi. Davlatning harbiy-iqtisodiy xavfsizlikni ta‘minlash bir-biriga bog‗liq bo‗lgan ikki: himoyalanganlik va hujumkorlik jihatini o‗zida mujassamlashi lozim. Harbiy-iqtisodiy xavfsizlikni ta‘minlashning himoyalanganlik jihati nisbatan importni xalq xo‗jaligining (birinchi navbatda, mudofaa) tarmoqlarida mahalliy ishlab chiqarish vositalari bilan almashtirishni va shu bilan birga, xorijiy ta‘minotga qaramlik darajasini pasaytirish bilan bog‗liq. Harbiy-iqtisodiy xavfsizlikni ta‘minlashning hujumkorlik jihati bu mamlakatni eksport salohiyatini sifat jihatdan oshirish va rivojlantirish asosida, mamlakat hisobidan ishlab chiqarish va uni ta‘minlashga boshqa davlatlarning alohida tarmoqlarining iqtisodiy qaramligini kuchaytirish bilan bog‗liq. Boshqa davlatlar bilan o‗zaro teng iqtisodiy hamkorlikni ta‘minlash, tashqi iqtisodiy aloqalarda ularni mamlakatga bosim o‗tkazishda o‗ziga xos ta‘sir vositasi sifatida foydalanish bo‗yicha harakatlarini to‗xtatuvchi omil sifatida xizmat qiladi. Himoyalanganlik va 588 hujumkorlik o‗rtasida optimal samarali to‗g‗ri nisbatni saqlash, davlatning harbiy-iqtisodiy xavfsizligini ta‘minlash strategiyasini shakllantirishning asosiy sifat jihatlari bo‗lib hisoblanadi. Harbiy-iqtisodiy xavfsizlikni ta‘minlash davlatning tashqi va ichki siyosatining muhim yo‗nalishlaridan biri bo‗lib hisoblanadi. Umumiy milliy xavfsizlikni ta‘minlash muammosining eng muhim qismi bo‗lib harbiy xavfsizlikni ta‘minlash hisoblanadi. Harbiy xavfsizlik bu davlatning mamlakatni harbiy tahdidlardan himoya qila oladigan holati tushuniladi. Harbiy xavfsizlikka mamlakatning shunday mudofaa qobiliyati va davlatlararo munosabatlar darajasiga aytiladiki, unda urush bo‗lish xavfi minimumga tushiriladi. Biror-bir davlatda boshqa bir davlatga nisbatan harbiy harakatlarni boshlashga undovchi motivlar hamda o‗zi uchun noqulay sharoitdan chiqish maqsadida keskin darajada harbiy qurollanish dasturlarini qabul qilishga majburlovchi shart- sharoitlar bo‗lmaydi. Harbiy xavfsizlik muammosi to‗g‗ridan- to‗g‗ri harbiy tahdidlarni bartaraf etish bilan bog‗liq. Harbiy xavfsizlikning o‗ziga xos xususiyati shundan iboratki, harbiy kuch ishlatish vositalari orqali milliy xavfsizlik manfaatlari himoya qilinadi. Harbiy xavfsizlik ichki va tashqi jihatlarga ega. Harbiy xavfsizlikning tashqi jihati bu millatni xorijdan kelayotgan harbiy kuchlarni to‗xtatish yoki unga nisbatan aks ta‘sir eta olish qobiliyatini ifoda etadi. Bugungi zamon urushi iqtisodiy xavfsizligini ta‘minlashning umumiy tizimida, iqtisodiyotni barqarorligini ta‘minlash davlatning iqtisodiy faoliyatining muhim yo‗nalishi sifatida baholanadi. Davlatning iqtisodiyotni barqarorligini ta‘minlashdagi faoliyatining muhim yo‗llari sifatida sanoat ishlab chiqarishni mamlakat mintaqalari bo‗yicha to‗g‗ri joylashtirish; mintaqalar bo‗yicha muhim sanoat mahsulotlarini ishlab chiqarishni tashkil 589 etish yoki bir-biriga bog‗liq va profili bo‗yicha yaqin korxonalarda sanoat mahsulotlarini ishlab chiqarishni tashkil etish; kooperatsiyadan samarali foydalanish; mintaqalarning sanoat korxonalarini kompleks rivojlantirish; mamlakat mintaqalari bo‗yicha moddiy zaxiralar yaratish va ularni samarali joylashtirish; moddiy zaxiralarni ishonchli saqlashni ta‘minlash; fuqaro mudofaasi bo‗yicha tadbirlarni o‗tkazish va nisbatan ta‘sirchan va o‗zaro bog‗liq bo‗lgan iqtisodiyotning muhim elektroenergetika, neft-gaz, ximiya, mashinasozlik, transport hamda aloqa va shu bilan birga oziq-ovqat sanoati) tarmoqlarini barqaror rivojlanishini ta‘minlash; jamiyatning asosiy ishlab chiqaruvchi kuchi sifatida aholini himoya qilish (aholini evokuatsiya qilish va xavfsiz joylarga ko‗chirish); urush davrida talofat ko‗rgan sanoat korxonalarini tiklash; urush sharoitida iqtisodiyotni ishonchli va samarali boshqarishni ta‘minlash. Xulosa sifatida iqtisodiy xavfsiz sifatida aholisi yuqori turmush darajasiga ega bo‗lgan va mamlakat miqyosida va jahon arenasida yuqori ijtimoiy-siyosiy barqarorlikni ta‘minlay olgan; davlatning ichki va tashqi dunyodagi har qanday o‗zgarishlarga qaramay o‗z manfaatlarini barqaror amalga oshira olish imkoniyati; jahonning boshqa davlatlari iqtisodiyotiga nisbatan mustaqilligi; davlatning iqtisodiy boshqaruv qarorlarini qabul qilishda mustaqilligi; iqtisodiy ziddiyatlarni hal etishda yuqori madaniyatga ega bo‗lgan mamlakatga aytiladi. Yüklə 13,45 Mb. Dostları ilə paylaş:
|