Səlahəddin Xəlilov

Azərbaycanda elm və onun aktual problemləri 
 
 
- 34 -
nini yaratmaq üçün köhnəni öyrənmək lazımdır. Bu 
mənada fundamental tədqiqatlar fundamental təhsil-
lə  sıx  surətdə  bağlıdır.  Mahiyyətlər  arasındakı  bu 
əlaqə,  təbii  ki,  təşkilati  strukturda  da  nəzərə  alın-
malıdır.  İnkişaf  etmiş  ölkələrdə  doğrudan  da  belə-
dir.  Fundamental  tədqiqatla  fundamental  təhsil  va-
hid  müəssisələrdə  –  universitetlərdə  birləşdirilmiş-
dir. Ölkəmizdə isə bu zərurət unudulmuşdur. 
Tətbiqi  tədqiqatlar  gerçəklik  haqqında  deyil, 
gerçəkliyi  dəyişdirməyin  yolları  haqqında  biliklərə 
əsaslanır.  Bu  biliklərin  öyrənilməsi  sonrakı  yaradı-
cılıq  üçün  zəruri  şərtdir.  Və  deməli,  burada  bu  təd-
qiqatla təhsil vəhdətdə olmalıdır. Lakin burada fun-
damental  biliklər  yox,  tətbiqi  biliklər  öyrənildiyin-
dən  hər  bir  tətbiqi  sahəyə  uyğun  gələn  spesifik  ali 
təhsil sahəsi vardır. Məsələn, texnoloji ali məktəblər 
sahə elmləri ilə, ali tibb məktəbləri tibb profilli təd-
qiqat  institutları  ilə  vəhdətdə  olmalıdır  (inteqrasiya 
getməlidir).  
Elmin hər iki qolunun müvafiq ali təhsil sahə-
ləri ilə daxili əlaqəsi inkişaf etmiş ölkələrdə (bəlkə, 
əksinə,  onların  inkişafı  elə  elmlə  təhsilin  düzgün 
inteqrasiyasının nəticəsidir) nəzərə alınsa da, SSRİ-
də  nəzərə  alınmamış,  elm  təhsil  sistemindən  ayrı 
düşmüşdür. Yüzlərlə yüksək ixtisaslı alim biliklərini 
gənc  kadrlara  öyrədə  bilməmiş,  yüzlərlə  professor 
əsasən  tədrislə  məşğul  olduğundan  elmi  yaradıcılıq 
potensialını reallaşdıra bilməmişdir.  

---