Seminar masg`ulot mavzusini tayyorladi: Bo`riboyev Alisher Yunusovich

6-bob. Maktabgacha bo‘lgan yosh davrlari. Bolalarni maktabgacha ta’lim 
tashkilotlariga qabul qilish va ulardan chiqarish 
32-modda. Maktabgacha bo‘lgan yosh va uning davrlari 
Maktabgacha bo‘lgan yosh bola shaxsining jismoniy, psixologik va ijtimoiy jihatdan 
shakllanishining asosiy davridir. 
Maktabgacha bo‘lgan yosh quyidagi davrlarni o‘z ichiga oladi: 
go‘daklik (tug‘ilganidan bir yoshgacha); 
ilk bolalik (bir yoshdan uch yoshgacha); 
maktabgacha bo‘lgan kichik yosh (uch yoshdan to‘rt yoshgacha); 
maktabgacha bo‘lgan o‘rtacha yosh (to‘rt yoshdan besh yoshgacha); 
maktabgacha bo‘lgan katta yosh (besh yoshdan yetti yoshgacha). 
33-modda. Bolalarni maktabgacha ta’lim tashkilotlariga qabul qilish va ulardan chiqarish 
Umumiy turdagi davlat maktabgacha ta’lim tashkilotlariga bolalarni qabul qilish O‘zbekiston 
Respublikasi Vazirlar Mahkamasi tomonidan belgilanadigan tartibda amalga oshiriladi. 
Davlat ko‘p tarmoqli ixtisoslashtirilgan maktabgacha ta’lim tashkilotlariga va qo‘shma turdagi 
davlat maktabgacha ta’lim tashkilotlaridagi rivojlanishida jismoniy yoki ruhiy nuqsonlari bo‘lgan bolalar 
uchun mo‘ljallangan guruhlarga bolalarni qabul qilish Qoraqalpog‘iston Respublikasi Maktabgacha ta’lim 
vazirligi, viloyatlar maktabgacha ta’lim boshqarmalari va Toshkent shahar Maktabgacha ta’lim bosh 
boshqarmasi huzuridagi tibbiy-ruhiy-pedagogik komissiya xulosasi asosida, bolaning qonuniy vakillari 
roziligi bilan amalga oshiriladi. 
Nodavlat maktabgacha ta’lim tashkilotlariga bolalarni qabul qilish va ulardan chiqarish nodavlat 
maktabgacha ta’lim tashkilotining ustaviga muvofiq amalga oshiriladi. 
34-modda. Maktabgacha ta’lim tashkiloti guruhlarini to‘ldirish 
Guruh maktabgacha ta’lim tashkilotining tarkibiy birligidir. 

---

Maktabgacha ta’lim tashkilotidagi guruhlar yoshga doir toifalar yoki yoshga doir bo‘lmagan 
toifalar bo‘yicha to‘ldirilishi mumkin. 
Guruhlar yoshga doir toifalar bo‘yicha to‘ldirilganda quyidagi yosh toifalari belgilanadi: 
ilk rivojlanish guruhi (bir yoshdan uch yoshgacha); 
kichik guruh (uch yoshdan to‘rt yoshgacha); 
o‘rta guruh (to‘rt yoshdan besh yoshgacha); 
katta guruh (besh yoshdan olti yoshgacha); 
maktabga tayyorlov guruhi (olti yoshdan yetti yoshgacha). 
Maktabgacha ta’lim tashkiloti guruhlarini to‘ldirish va bolalarni bir guruhdan boshqasiga 
o‘tkazish har yili o‘quv yili boshlanguniga qadar amalga oshiriladi. 
Umumiy turdagi davlat maktabgacha ta’lim tashkilotlarida guruhlar tegishli ravishda quyidagi 
miqdorda to‘ldiriladi: 
uch yoshdan yetti yoshgacha bo‘lgan bolalar guruhlarida — ko‘pi bilan o‘ttiz nafar bola; 
bolalar qisqa vaqt bo‘ladigan guruhlarda — ko‘pi bilan o‘ttiz nafar bola; 
turli yoshdagilar guruhlarida — ko‘pi bilan yigirma besh nafar bola; 
bolalar kechayu kunduz bo‘ladigan guruhlarda — ko‘pi bilan o‘n nafar bola. 
Agar davlat maktabgacha ta’lim tashkiloti joylashgan yerda davlat maktabgacha ta’lim 
tashkilotiga borishni xohlovchi maktabgacha bo‘lgan yoshdagi bolalar soni yigirma nafardan kam bo‘lsa 
va bu joyda boshqa davlat maktabgacha ta’lim tashkiloti mavjud bo‘lmasa, O‘zbekiston Respublikasi 
Maktabgacha ta’lim vazirligi bilan kelishilgan holda kam sonli bolalardan iborat guruhlarni tashkil 
etishga yo‘l qo‘yiladi. 
O‘zbekiston Respublikasi Maktabgacha ta’lim vazirligi bilan kelishuvga ko‘ra guruhlarni ularni 
to‘ldirishning eng ko‘p miqdori oshirilgan holda tashkil etishga yo‘l qo‘yiladi. 
Nodavlat maktabgacha ta’lim tashkilotlarida guruhlarni to‘ldirish tartibi maktabgacha ta’lim 
tashkilotlarini saqlashga, ularning tuzilishiga va ulardagi ish rejimini tashkil etishga doir sanitariya-
gigiyena talablari hisobga olingan holda ularning muassisi tomonidan belgilanadi. 
Ko‘p tarmoqli ixtisoslashtirilgan maktabgacha ta’lim tashkilotida rivojlanishida jismoniy yoki 
ruhiy nuqsonlari bo‘lgan bolalar uchun guruhlar tegishincha quyidagi miqdorda to‘ldiriladi: 
nutqida og‘ir nuqsonlari bo‘lgan bolalar uchun guruhlarda — ko‘pi bilan o‘n ikki nafar bola; 
kar bolalar uchun guruhlarda — ko‘pi bilan o‘n nafar bola; 
yaxshi eshitmaydigan bolalar uchun guruhlarda — ko‘pi bilan o‘n ikki nafar bola; 
ko‘zi ojiz bolalar uchun guruhlarda — ko‘pi bilan o‘n nafar bola; 
ko‘zi yaxshi ko‘rmaydigan bolalar uchun guruhlarda — ko‘pi bilan o‘n ikki nafar bola; 
tayanch-harakat apparati buzilgan bolalar uchun guruhlarda — ko‘pi bilan o‘n sakkiz nafar bola; 

---

gemiparez, monoparez, plegiya asoratlari bo‘lgan bolalar uchun guruhlarda — ko‘pi bilan o‘n 
ikki nafar bola; 
bolalar tserebral falaji sindromi asoratlari bo‘lgan bolalar uchun guruhlarda — ko‘pi bilan o‘n 
nafar bola; 
yengil darajada aqli zaif bo‘lgan aqliy nuqsonlari bor bolalar uchun guruhlarda — ko‘pi bilan 
o‘n ikki nafar bola, o‘rtamiyona va o‘rtacha darajada aqli zaif bo‘lgan aqliy nuqsonlari bor bolalar uchun 
guruhlarda — ko‘pi bilan o‘n nafar bola; 
autizmga chalingan uch yoshdan katta bolalar uchun guruhlarda — ko‘pi bilan o‘n nafar bola; 
aqliy rivojlanishi kechikayotgan uch yoshdan katta bolalar uchun guruhlarda — ko‘pi bilan o‘n 
ikki nafar bola; 
murakkab nuqsonlari (ikki va undan ortiq nuqsoni) bo‘lgan bolalar uchun guruhlarda — ko‘pi 
bilan o‘n nafar bola. 
Inklyuziv guruhlarga ega maktabgacha ta’lim tashkilotida guruhlar tegishincha quyidagi 
miqdorda to‘ldiriladi: 
1) uch yoshgacha bo‘lgan bolalar uchun guruhlarda — ko‘pi bilan yigirma besh nafar bola, shu 
jumladan rivojlanishida jismoniy yoki ruhiy nuqsonlari bo‘lgan ikki yoshdan uch yoshgacha ko‘pi bilan 
uch nafar bola; 
2) uch yoshdan katta bolalar uchun guruhlarda: 
ko‘pi bilan yigirma besh nafar bola, shu jumladan rivojlanishida jismoniy yoki ruhiy nuqsonlari 
bo‘lgan (yaxshi ko‘ra olmaydigan yoki yaxshi eshita olmaydigan yoki tayanch-harakat apparatida 
nuqsonlari bo‘lgan) ko‘pi bilan uch nafar bola; 
ko‘pi bilan yigirma besh nafar bola, shu jumladan rivojlanishida jismoniy yoki ruhiy nuqsonlari 
bo‘lgan (ko‘rish ambliopiyasiga chalingan, ko‘zi g‘ilay yoki nutqida og‘ir nuqsonlari bo‘lgan yoki 
autizmga chalingan) ko‘pi bilan ikki nafar bola; 
ko‘pi bilan yigirma besh nafar bola, shu jumladan nutqida og‘ir nuqsonlari bo‘lgan ko‘pi bilan 
uch nafar bola; 
ko‘pi bilan yigirma besh nafar bola, shu jumladan ruhiy rivojlanishida kechikayotgan ko‘pi 
bilan uch nafar bola. 
Qo‘shma turdagi maktabgacha ta’lim tashkilotida rivojlanishida jismoniy yoki ruhiy nuqsonlari 
bo‘lgan bolalar uchun guruhlar tegishincha quyidagi miqdorda to‘ldiriladi: 
qulog‘i kar bolalar uchun guruhlarda — ko‘pi bilan o‘n nafar bola; 
qulog‘i yaxshi eshitmaydigan bolalar uchun guruhlarda — ko‘pi bilan o‘n ikki nafar bola; 
ko‘zi ojiz bolalar uchun guruhlarda — ko‘pi bilan o‘n nafar bola; 
ko‘zi yaxshi ko‘rmaydigan bolalar uchun guruhlarda — ko‘pi bilan o‘n ikki nafar bola; 
tayanch-harakat apparati buzilgan bolalar uchun guruhlarda — ko‘pi bilan o‘n sakkiz nafar bola; 
gemiparez, monoparez, plegiya asoratlari bo‘lgan bolalar uchun guruhlarda — ko‘pi bilan o‘n 
ikki nafar bola; 

---

bolalar tserebral falaji sindromi asoratlari bo‘lgan bolalar uchun guruhlarda — ko‘pi bilan o‘n 
nafar bola; 
autizmga chalingan uch yoshdan katta bolalar uchun guruhlarda — ko‘pi bilan o‘n nafar bola; 
murakkab nuqsonlari (ikki va undan ortiq nuqsoni) bo‘lgan bolalar uchun guruhlarda — ko‘pi 
bilan o‘n nafar bola. 
Oldingi
 tahrirga qarang.