Sərbəst iş №1 Elektron qurğuların təsnifatı. Elektronikanın inkişaf mərhələləri, siqnallar və onların təsnifatı

Onluq say sisteminin (DECimal) əsası ondur, yəni burada ədədlərin yazılışı üçün on rəqəmdən (0,1,2,3,4,5,6,7,8,9) istifadə olunur.
Əsas: q = 10.
Əlifba: 0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9.
Məsələn, onluq say sistemində A₁₀ = 4718,63 açıq şəkildə belə yazılır:
A₁₀ = 4·10³ + 7·10² + 1·10¹ + 8·10⁰ + 6·10^-1 + 3·10^-2
Say sisteminin əsası mötərizə içərisində indeks kimi göstərilir. ədədi adi halda belə yazılır:
(2)
Vergül işarəsi tam hissəni kəsr hissədən ayırır və mövqelərin (mərtəbələrin) çəki qiymətlərinin hesablanmasının başlanğıcını təyin edir. Gündəlik həyatımızda da biz məhz bu cür yazılışdan istifadə edirik.
Onluq say sisteminin
İnformatikada əsası 2 olan ikilik və bu say sistemi ilə asan əlaqə yaratmağa imkan verən 8-lik (2³) və 16-lıq (2⁴) say sistemlərindən istifadə olunur. Ən geniş tətbiq olunan ikilik say sistemidir. İndiyə qədər mövcud olan, o cümlədən, müasir kompyuterlərdə informasiyanın maşındaxili təsviri üçün 2-lik say sistemindən istifadə olunur.
İkilik say sisteminin (BINary) əsası ikidir (q=2). Bu say sistemində istənilən ədəd 0 və 1-lərlə ifadə olunur.
Əsas: q = 2.
Əlifba: 0, 1.
İkilik say sistemində istənilən ədədi aşağıdakı kimi təsvir etmək olar:
(3)
Burada a_i – (0, 1) çoxluğuna daxil olan ədədlərdir.
Misal üçün, A₂ = 1001,1 ikilik ədədini açıq şəkildə yazıb hesablama aparsaq, bu ədədin onluq say sistemində təsvirini alacağıq:
A₂ = 1·2³ + 0·2² + 0·2¹ + 1·2⁰ + 1·2^-1 = 8 + 1 + 0,5 = 9,5₁₀
Səkkizlik say sisteminin (OCTal) əsası 8-dir:
q = 8;
Əlifba: 0, 1, 2, 3 , 4, 5, 6, 7.
A₈ = 7764,1 səkkizlik ədədini açıq şəkildə yazıb hesablama aparsaq, bu ədədi onluq say sistemində təsvir etmiş olarıq:
A₈ = 7·8³ + 7·8² + 6·8¹ + 4·8⁰ + 1·8^-1 = 3584 + 448 + 48 + 4 + 0,125 = 4084,125₁₀