Sh. Maxmudov «statistika» fanidan o’quv uslubiy majmuasi

7.2-jadval
Mintaqalar bozorida talab hajmi, baho darajasi va uning tebranish ko‘rsatkichlari

Bozorlar	Savdo xajmi,t Ni	1t bahosi (ming so‘m)	ichki bozorda baholar tebranishi (juz’iy dispersiyalar)
Mintaqa N1	455	400	900
Mintaqa N2	600	350	784
Mintaqa N3	900	320	829,4
Respublika bozori	2000

Respublika bozorida 1t mahsulotning o‘rtacha bahosi:

ming so‘m.

Mintaqalararo baho dispersiyasi

Yoki  32.08 mln.so‘m
O‘rtacha ichki mintaqaviy dispersiya
Umumiy respublika bo‘yicha baho dispersiyasi
813.210291842.9 yoki ming so‘m


7.7. Muqobil (alternativ) belgi dispersiyasi

Alternativ - o‘zagi lotincha «alter» - ikkitadan biriga asoslangan - frantsuzcha «alternative» so‘z bo‘lib, bir-birini o‘zaro inkor qiluvchi imkoniyatlardan yoki yo‘llardan har biri degan lug‘aviy ma’noga ega. Alternativ belgi deb o‘rganilayotgan to‘plam birliklarining bir qismida uchraydigan, boshqa qismida esa uchramaydigan xossalar ataladi. Masalan, iste’molchilarning bir qismi ayni tovarni iste’mol qilishga moyil, boshqa qismi moyil emas.

Alternativ belgi qiymatlari bunday xossaga ega bo‘lgan birliklar uchun «1» (bir) barcha ega bo‘lmaganlar uchun esa «0» (nol) deb ifodalanadi. Umumiy to‘plamda alternativ belgi kuzatilgan birliklar salmog‘i «R», kuzatilmaganlari esa «q» orqali belgilanadi, ularning yig‘indisi birga teng, ya’ni p+q=1 ⁹⁾.

Demak, alternativ belgining o‘rtacha qiymati unga ega bo‘lgan birliklarning to‘plamdagi salmog‘iga tengdir. Bu belgi uchun dispersiya demak, (7.8)

Alternativ belgi dispersiyasining maksimal qiymati pq=0,5*0,5=0,25 teng.

Variatsiyani o‘rganish uchun quyidagi dispersiya turlari hisoblanadi va tahlil qilinadi.
Salmoqning ichki guruhiy dispersiyasi
(7.9)

Ichki guruhiy dispersiyalardan o‘rtacha dispersiya

(7.9a)
Guruhlararo dispersiya
(7.10)
bu yerda: f_i - ayrim guruhlardagi birliklar soni;
- ayrim guruhlarda o‘rganilayotgan belgi salmog‘i;
- butun to‘plam bo‘ycha o‘rganilayotgan belgi salmog‘i
bu yerda
Umumiy dispersiya (7.11).
Yuqorida uchta dispersiyalar o‘zaro quyidagicha bog‘langan: