Maktabgacha ta’lim yoshidagi bolalarni o'qitishda kuzatish
ikki
yo'nalishdai
rivojlanadi. Eng avvalo,
kuzatilayotgan obyektlar doirasi
izchil tarzda kengaytirib boriladi
:
guruh xonasini, keyin maktabgacha
ta ’lim muassasasidagi boshqa binolarni (oshxona, tibbiyot xonasi va
hokazolar), yer maydonchasini, nihoyat maktabgacha ta’lim muassasasi
atrofidagi obyektlami (bog', daryo, anhor, maktab stadioni va boshqalar)
kuzatish. Ikkinchi yo‘nalishda
konsentrlangan kuzatishga.
amal qilinadi.
Dastlab bolalar biror obyektning o‘ziga xos belgilarini aniqlashsa, tak-
ror kuzatishda esa o‘sha obyektni boshqalari bilan qiyosiy o ‘rganadilar.
Masalan, shahar transporti bekatida bolalar avtobus va marshrutkani
kuzatishadi, ularni to ‘g‘ri aytishni o‘rganishadi; takror kuzatishda ular
ning diqqati avtobus va marshrutkaning o ‘ziga xos belgilariga qaratiladi;
keyingi
safar esa, bolalar avtobus va marshrutkani taqqoslashadi, ular
da umumiy tasaw urlar tarkib topadi va “shahar transporti” tushunchasi
shakllanadi.
Kuzatish uslubidan foydalanishda m a’lum
didaktik talablarga
rioya
qilish lozim. Jumladan:
1) kuzatish obyekti bolalar uchun qiziqarli bo‘lishi zarur;
2) kuzatiladigan obyekt uning o ‘ziga xosliklarini aniqlay olishga im-
kon beradigan sharoitga ega bo‘lishi kerak;
3) pedagog kuzatishning maqsadini oldindan belgilashi, yangi egal-
lanadigan
bilimlar doirasini aniqlashi, o‘rganilishi rejalashtirilayotgan
bilim va ko‘nikmalarning bolalardagi mavjud tajribalar bilan aloqadorligi
ta'minlashi lozim;
4) yaxlit idrok etishni ta’minlash uchun bolalarga kuzatish haqida
to ‘liq ko‘rsatma berilishi zarur;
5) qo‘yilgan maqsad va vazifalar, obyektning o ‘ziga xosliklari, bo-
lalarning yosh xususiyatlari bilan bog‘liqlikda kuzatishning izchil, tizim-
li, rejali tarzda amalga oshirilishi maqsadga muvofiq.
Rasm, diafilm, slayd, videorolik va boshqa ко ‘rgazmali vositalarni
namoyish etish
- qator didaktik vazifalarni hal etishga imkon beruv
chi maktabgacha ta’lim yoshidagi bolalarni o‘qitishning muhim uslubi.
Ko‘rgazmali vosita tanish va notanish narsa-buyumlarni obrazli ko‘rish
imkonini beradi. Rasm, chizma, jadval yordamida
bolalarda harakatsiz
ko‘rgazmali timsollar shakllantiriladi, ta’limning texnik vositalaridan
jo ‘shqin ко‘rgazmali timsollarni yaratishda foydalaniladi.
217
Maktabgacha ta’lim muassasalarida rasmning xilma-xil turlaridan
foydalaniladi: didaktik rasmlar, rassomlarning san’at asarlari, kitob grafi-
kasi, narsa-buyumlarni ifodalovchi rasmlar. Didaktik rasmlar maxsus
yaratilib,
yil fasllari, hayvonot va o ‘simliklar dunyosi kabi seriyali taq-
dim etiladi. Bolalami madaniyat, san’at bilan tanishtirishda mashhur
rassomlarning san’at asarlaridan foydalaniladi. Badiiy asar qahramonlari,
voealar sodir bo'lgan mamlakat va shaharlar haqida m a’lumot beruvchi
kitob grafikasi (kitobdagi rasmlar)dan ta’limning ko‘rgazmali
vositasi
sifatida foydalaniladi. Shuningdek, tarbiyachi tomonidan narsa-buyum-
lami ifodalovchi rasmlar ham tanlanadi va mavzu doirasi bilan bog‘ liqlikda
(“0 ‘yinchoqlar”, “Transport”, “Hayvonlar” va boshqalar) ularni tasniflaydi.
Shuningdek, bolalami o‘qitishda harakatlar namoyishi, namuna
ko'rsatish kabi
ta'limning ko'rgazmali usullari&m
ham foydalaniladi.
Harakatlar namoyishi
ish
usullari, ularni bajarish ketma-ketligini o’zida
ifoda etib, jismoniy tarbiya, musiqa, tasviriy san’at, mehnat mashg‘-
ulotlarida qoTlaniladi.
Namuna ko'rsatish
usulidan tasviriy faoliyat,
mehnat, shu jumladan, qoT mehnatiga o ‘rgatishda keng foydalaniladi.
Tarbiyachi bolalami namunani tahlil etishga jalb etadi, ishni bajarish
bosqichlarini aniqlaydi.
Dostları ilə paylaş: