Sharof rashidov nomidagi samarqand davlat universiteti sport faoliyati va san

2.2. Afrosiyob rangtasvir san’ati va uning devoriy suratlari tavsifi. 
Afrosiyobda topilgan arxeologik materiallar Samarqand miloddan avvalgi 8—
5-alarda Sugʻdiyonaning markaziy shahri sifatida vujudga kelganligini koʻrsatadi. 
Mil. av. 329 yilda shahar Aleksandr Makedonskiy qoʻshinlari tomonidan vayron 
etilgan, uning izlari hozirgacha shahar mudofaa inshootlarida yaxshi saqlangan. Mil. 
av. 3 — 1-asrlarda, Kushonlar saltanati davrida shahar hayotida yuksalishlar yuz 
bergan. Mil. av. 3-asrda shahar qoʻshaloq mudofaa devori bilan oʻrab olingan. U 
davrlarning qalin ma-daniy qatlami Afrosiyobning shim.da, uning arki aʼlosi 
joylashgan qismida yaxshi saqlangan. Arxeologik materiallar va yozma manbalarda 
taʼkidlanishicha, bu zamonda Samarqand orqali Buyuk ipak Yoʻli oʻtgan, ichki va 
tashqi savdo, hunarmandchilik rivoj topgan. 
Afrosiyob rangtasvir san’ati. Hozirgi Afrosiyob nomi bilan yuritilayotgan 
Samarqandning qadimgi o’rnidan topilgan devoriy rasmlarda rangtasvir san’atining 
rang-barang va nafis namunalari mavjud. Bu erda obrazlarning xarakteri va 
mazmuni yoritib berilishida turli bo’yoqlar mahorat bilan ishlatilganligini ko’ramiz. 
Afrosiyob rangtasvir san’atining eng xarakterli namunasi shoh saroyi ko’rimishiga 
xosdir. Rasmlarda saqlanib qolgan devordagi tasvirlarning balandligi 2 – 2,5 m ga 
to’g’ri keladi. Uzunligi esa 10 metrdan ortiq bo’lib, monumental xususiyatga ega. 
Chunonchi, katta zalning to’la ochilgan janub tomonida, devorning sharqiy qismida 
kichik piramida shaklida shartli tarzda (tomoshabindan) chap tomonga, qasrga qarab 
borayotgan tantanali yurish marosimi ko’rsatilgan. 
Oldingi qatorda zeb berib bezatilgan chakmon kiygan to’rt erkak kishi 
tasvirlangan. Surat to’la saqlanmagan: figuralarning belidan bir oz pastki qismi 
buzilgan. Asta – sekim qadam tashlayotgan oq fil taltanali yurishni boshlab 
bormoqda” - deb ta’riflanadi Samarqand tarixi kitobida. Devoriy rasmdagi salobatli 
filning tasvirini ko’zatar ekanmiz har bir bo’yoq o’z o’rnida ishlatilganligini 

---

18 
ko’ramiz. Ranglar tasvirning jonli chiqishida muhim rol o’ynaganligi yaqqol ko’zga 
tashlanadi.