Shaxsni shakllanishida milliy qadriyatlarning o'rni va ahamiyati do'sanova Dilnoza Absatovna

---

Международный научный журнал № 8(100), часть 1 
«Научный импульс» Март , 2023 
967 
SHAXSNI SHAKLLANISHIDA MILLIY QADRIYATLARNING O'RNI VA AHAMIYATI 
Do'sanova Dilnoza Absatovna 
Termiz davlat pedagogika instituti 1- bosqich talabasi 
Ilmiy rahbar  F.U.Olloqulova 
Annatatsiya: Ushbu maqolada yosh avlod ongi, tasavvuri va tafakkuriga singdirilgan 
milliy g'oya har qanday yod g'oyalarning ta'siridan uzoq bo'lishini ta'minlashi bilan birga 
ularga munosib javob qaytara olish ko'nikmasini ham shaklaantiradi, milliy 
qadriyatlarimizni asrab avaylashga undaydi. Bugungi kunda globallashuvning eng salbiy 
oqibatlaridan biri bo'lgan ommaviy madaniyatning yoshlarimiz ongiga ta'siri birmuncha 
jadallashgan vaqtda, yoshlarimizni milliy qadriyatlarga hurmat-ehtirom, sadoqat ruhida 
tarbiyalash, ularning ma'naviy barkamol, ruhan tetik, aqlan yetuk va jismonan sog'lom 
shaxs bo'lib voyaga yetishishini ta'minlash bugungi kunda birmuncha mas'uliyatli va jiddiy 
vazifalardan biri bo'lib qolmoqda. 
Kirish so'zlar: milliy qadriyat, umumbashariy qadriyat,ta'lim, tarbiya, navro'z, urf-
odat, an'ana, barkamol shaxs, ma'naviyat. 
Yurtimizning o'ziga xos rivojlanish, yangilanish, yuksalish davri kundan kun 
yangilanib, o’ziga xos ahamiyat kasb etib bormoqda. Bu yuksalishning zamirida esa inson va 
uning baxt saodati, manfaatlari yotadi. Yurtimizda insonlarning tinch-totuv yashashi, 
ularga barcha qulay imkoniyatlarni yaratish va baxtli kelajagini ta'minlash masalasi turadi. 
O'zbekiston Respublikasining birinchi Prezidenti I.Karimov yurtimiz fuqorolarining go'zal 
hayot va baxtli kelajakka yuz tutishida tarixiy xotira, shonli o'tmish, asarlarga tengdosh 
qadriyatlar bilan birga bo'lishi kerak deb hisoblagan edi. Toki avlodlarimiz qaysi davrda 
yashamsinlar o'z o'tmishi va qadriyatlari bilan behad g'ururlansinlar. Zero, millatning 
dunyoda mavjudlik belgisi - uning qadriyatlaridir. Dunyoda millatlar borki, barchasi o'z 
qadriyatlari va an'analari bilan boshqa xalqlardan ajralib turadi. Pedagog, olima, professor 
Oynisa Musurmonova aytganlardek, "Inson qadriyat bilan tirik, qadriyat bilan Aziz va 
mukarramdir". 
Darhaqiqat, qadriyat bu insonni o'zligini anglashga yordam beradi. Shu yo’rinda bir 
savol tug'iladi: "Qadriyat - ozi nima?". Dastlab mana shu so'zning mohiyatini ochib 
berishimiz lozim deb topdik. 
Qadriyat - bu voqelikdagi muayyan hodisalarning umuminsoniy, ijtimoiy-axloqiy, 
madaniy-maʼnaviy ahamiyatini koʼrsatish uchun qoʻllanadigan tushuncha. Inson va 
insoniyat uchun ahamiyatli boʻlgan barcha narsalar, masalan, erkinlik, tinchlik, adolat, 
ijtimoiy tenglik, maʼrifat, haqiqat, yaxshilik, goʻzallik, moddiy va maʼnaviy boyliklar, anʼana, 
urf-odat va boshqalar qadriyat hisoblanadi. 

---

Международный научный журнал № 8(100), часть 1 
«Научный импульс» Март , 2023 
968 
Demak, inson uchun qadrli bo'lgan har bir narsa qadriyat ekan. Qadriyat ham o'z 
ichida bir qancha guruhlarga bo'linadi. Bular milliy qadriyatlar, shaxsiy qadriyatlar va 
umuminsoniy qadriyatlardir.
Olam, tabiat va jamiyatning eng muhim tomonlarini, qonun-qoidalarini, 
aloqadorliklarini ifodalaydigan qadriyatlar umumbashariy xususiyatga ega. Bunday 
qadriyatlar o'z ahamiyatini yo'qotmaydigan, abadiy qadriyatlardir.
Muayyan bir ellat, millat, xalqning hayoti, turmush tarzi, tili, madaniyati, ma'naviyati, 
urf-odat va an'analari, o'tmishi va kelajagi bilan bog'liq bo'lgan qadriyatga milliy qadriyat 
deyiladi. 
Bir insonning faqat o'zigagina tegishli bo'lgan narsalar, holat-xususiyat va fazilatlar 
shaxsiy qadriyat hisoblanadi. Demak, qadriyat butun bir jamiyatga, ma'lum bir hududga va 
faqat bitta insonga tegishli bo'lishi mumkin ekan.
Prezidentimiz Sh.M. Mirziyoyev "Milliy taraqqiyot yo'limizni qat'iyat bilan davom 
ettirib, yangi bosqichga ko'taramiz" deb nomlangan kitobida "Biz yoshlarimizning milliy va 
umumbashariy qadriyatlar ruhida tarbiyalash uchun bor kuch va imkoniyatlarimizni 
safarbar etishimiz zarur",-deb ta'kidlaydi. Zero,
milliy va umuminsoniy qadriyatlar 
hayot sinovidan o'tgan, insoniyat taraqqiyotiga xizmat qiluvchi ijtimoiy hodisadir. 
Milliy qadriyatlarimizning namunasi bo’lgan Navruz bayrami yurtimizda har yili 
tantanali ravishda nishonlanadi. Navruz yangi kun demakdir. Ya'ni shu kuni kun va tun 
tenglashadi. Sharq mamlakatlarida bu kunni yangi kun, yangi yilning birinchi kuni deya 
ulug'lashadi. Navro'zda momolarimiz doshqozonda sumalaklar qaynatishadi, yangalarimiz 
turli taomlar, ko'k somsa, norin, g'ilmindi, chuchvara va boshqa bahoriy salatlar 
tayyorlashadi. Yigitlarimiz milliy o’yinlarimiz bo’lmish kurash, arqon tortish, chillak va 
ko'pkari kabilarda o'zlarini sinab ko'rishadi. Qizlar esa o'zlariga oro berib, yangi ko'ylaklar 
kiyib, sochlarini mayda o'rib laparlar aytishib, qoshiqlar kuylashadi. Navro'z xalqimizning 
o'chmas va boqiy qadriyatlaridan biri desak mubolag'a bo'lmaydi. Navro'z haqida 
yurtboshimiz Shavkat Mirziyoyev ham o'zining xalqimizga yo'llagan maruzasida qayidagicha 
ta'riflaydi: "Navro‘z – chinakam xalq bayrami, milliy o‘zligimiz ko‘zgusi, ma’naviy va 
madaniy hayotimizning ajralmas qismidir. Chindan ham, bizning kuchimiz – birlik va 
ahillikda; bizning qudratimiz – mehr-oqibat, o‘zaro ko‘mak va saxovatda; bizning yutug‘imiz 
ertangi kunga bo‘lgan yuksak ishonchimizda." 
Bugungi kunda ta'lim-tarbiya jarayonining oldida turgan muhim vazifalardan biri bu 
barkamol shaxs tarbiyasida milliy qadriyatlar va an'analarimizdan foydalanishdir. Ayni 
paytda, yurtimizda manan yetuk va barkamol bo'lgan shaxsni voyaga yetkazish davlat 
siyosati darajasiga ko'tarilgan. Bunga O'zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat 
Mirziyoyevning: "O'zbekiston millatlararo totuvlik va diniy bag'rikenglik sohasida o'z 
an'analariga doimo sodiq bo'lib , bu yo'ldan hech qachon og'ishmasdan ilgari boradi. Biz 
bugun ko'p millatli xalqimizga, barchamizning umidimiz va suyanchimiz bo'lgan 
yoshlarimizga ishonib, marrani katta olmoqdamiz. Aziz farzandlarimiz, nabiralarimiz baxti- 
kamolini o'ylab, el-yurtimizning, xalqimizning yorug' kelajagini ko'zlab oldimizga ulkan 

---

Международный научный журнал № 8(100), часть 1 
«Научный импульс» Март , 2023 
969 
vazifalar qo'ymoqdamiz. Niyati ulug' xalqning-ishi ham ulug', hayoti yorug' va kelajagi 
farovon bo'ladi",- degan jumlalarini keltirishimiz o'rinlidir. Shu o'rinda shuni aytib o'tishimiz 
joizki ta'lim-tarbiya jarayonida milliy qadriyatlar va an'analarning ahamiyati katta bo'lib, 
ular tarbiya jarayonida eng ta'sirchan qurol vazifasini bajaradi. Yurtimizning kelajagi 
yoshlarimiz qo'lida. Qanday yoshlar? Jismonan sog'lom, manan yetuk, barkamol yoshlar. 
Bunday yoshlarimiz ta'lim- tarbiyani, odob-axloqni, milliy qadriyat va an'analarni hurmat 
qiladi va ularni asrab avaylaydi. O'zbekistonning o'z buyuk tarixi, madaniyati va ma'naviyati 
bor ekan uning kelajagi ham buyuk bo'ladi . 
Xulasa o'rinda shuni aytishimiz mumkinki, ertangi kunimiz, kelajagimiz, jamiyatimiz 
ravnaqi yoshlarimizga bugungi kunda qay darajada ta’lim-tarbiya berayotganimizga bog’liq. 
Bugun o’tmish an’analaridan, milliy urf-odat va madaniyatidan, buyuk bobokalonlarining 
o’chmas adabiy merosidan ma’nan oziqlangan, zamon ilm-fan yutuqlari bilan hamnafas, 
dunyoda bo’layotgan yangiliklardan xabardor, mavjud vaziyatlarni tahlil qila oladigan, 
o’zining qat’iy nuqtai nazariga ega avlodni tarbiyalash masalasi butun boshli xalqimiz, 
davlatimiz oldida turgan muhim va rad etib bo’lmas masala sanaladi. Ajdodlarimiz 
yoshlikda olingan bilim toshga o’yilgan naqsh kabidir degan hikmatlarining o’ziyoq, inson 
qalbiga milliy va umuminsoniy qadriyatlarga hurmat ehtirom yoshlik davridan boshlab 
singdirmoq lozimligini ko’rsatadi