Щяр бир алим гиймятлидир. Анъаг нязяриййяни тяърцбя иля бир
Yüklə 30,85 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Dilarə Müslüm‐zadə
|
29
ELM DÜNYASI / Elmi‐kütləvi jurnal / 1 (05) 2014 çox çətin məsələdir. Lakin bu məsələlər bizim multimədəni, qloballaşan, dinamik dünya mız ‐ da mədəniyyətlərarası qarşı lıqlı əlaqələrdə nəzərdən keçirilir.
logiya və Hüquq İnstitutu, Etika şöbəsinin apa ‐ rıcı elmi işçisi). Şərq və Qərb mədəniyyətləri və sub mədə ‐ niyyətləri, millətlər arasında mövcud olan müxtəlifliklər, fikrimizcə, bu gün qarşılıqlı anlaşmanın hər hansı bir ümumi prinsiplə rinin qəbulunu tələb edir. Milli maraqlarda kompro‐ mis axtaran və dünya kontekstində bir çox hal‐ larda aydın olmayan, müxtəlif cür anlaşılan siyasətə tədricən keçid də müəyyən dərəcədə buna sübutdur. Әgər «ikiqütblü» dünyanın, nisbi sabit və müəyyən mənada, aydın olan, sərt şərtlərində, milli dövlət üçün «böyüyün ardınca getmək» üstün tutulurdusa, müasir di‐ namik, siyasi məkanda çox şeylər dəyişilib. Bu gün dünya məhz özünün hər şeyə təsir gücünə malik «çoxqütblülüyü», yüksək səviyyədə qeyri‐müəyyənliyi ilə xarakterizə olunur. Və buna müvafiq olaraq, dövlətlər, millətlər arasında qarşılıqlı əlaqə lərdə meydana çıxan humanitar problemlər siyasi aktyorlar üçün mahiyyət kəsb etməyə başlayır. Beynəlxalq münasibətlərin fəlsəfə sində onu şərtləndirən və ola bilsin ki, per sonallaşdırmağa sövq edən fəlsəfi möv qeyin formalaşmasına ehtiyac yaranır.
«Çoxqütblülük», prinsip olaraq həm siyasə ‐ tin, həm iqtisadiyyatın və hə a mədəniy yətin inkişaf rəqabətini aktuallaş dırır. Həm də bu rəqabət, yüksək səviyyədə müxtəlif növ xərc ‐ lərlə birləşdirilərək, fərqli siyasi, iqtisadi, mədəni, hərbi şərait və böhran, qarşıdurmalar, qeyri‐bərabər inkişaf səviyyəsi fonunda baş verir. Bəzən öz aralarında rəqabət aparan müx ‐ təlif biznes elitasının, siyasi elitanın, cəmiyyətin özünəməxsus submədə niy yətə və dəyərlərə malik fərqli təbəqələrinin inteqrasiyasını reallaş ‐ dırmaq getdikcə daha çətin olur. Submədəniy ‐ yətlərin dialoqu sanki ictimai həyatın müxtəlif sahələrini və səviy yələrini əhatə edən dərin dəyişikliklərin kəsişməsində qərarlaşır. Bəs görəsən, bu rəqabət necə tarazlaşdırıla bilər. Amerikan sosioloqu Q.Blumer kommu‐ nikasiya formalarını təhlil edərək belə qənaətə gəlmişdir ki, neqativliyin, təcavüzkarlığın azal ‐ dılması vətəndaşların siyasi mədəniyyət lərinin səviyyəsinin yüksəldilməsi, vətəndaş cəmiy ‐ yəti mədəniyyətinin inkişafı cəmiyyətdə tole ‐ rantlığın və fikir plüralizminin gücləndiril məsi ilə bağlıdır. Görünür, biz daha çox hər bir konk ret dövlətin və cəmiyyətin çoxsaylı, qlobal, ümumbəşəri mədəniyyətlərarası dialoqu pro ‐ ses lərindən danışmaqda haqlıyıq. Bu keçid bir çox şeylərə – iqtisadiyyata, siyasətə, dövlətin suverenliyinə və s. – fərqli cəhətdən baxmağa vadar edir. Müasirliyin bir tendensiyasını da informa‐ sion mübadilənin həcmi və onun fərdin, qru ‐ pun, millətin identikliyinə təsiri müəy yən ləşdirir. Bu gün dünyada, coğrafi məsafədən və mədəni müxtəliflikdən asılı olmayaraq, bütün millətlər eyni informasiya mənbəyinə bağlıdırlar, virtual kommunikasiya proseslə rinin iştirakçıları, bəzən isə «girovudurlar». Virtual şəbəkələrə nəzarət və onların qeyri‐rəsmi şəkildə inzibati nəzarə ‐ tinin həyata keçirilməsi bu gün hərbi potensial‐ dan az əhə miyyət kəsb etmir. Şəbəkə birlikləri cəmiyyət həyatının kommunikativ təşkilindən yaran dıq
larına görə onlar insanların və ya qrupların bir‐birinə qarşılıqlı təsirinə səbəb olan, bir növ, kommunikativ interaksiyaların «sıxıl ması» kimi nəzərdən keçirilə bilər. Bu səbəb dən də müasir dövr iqtisadiyyatdan, siya ‐ sət dən, beynəlxalq münasibətlərdən, gücdən daha çox dünyada informasiyanın sürətlə inkişafının payına düşən ümumi gəlirə əsas ‐ lanır. Lakin eyni zamanda hamı, bu və ya digər səviyyədə, bir çox hallarda sıxışdırılan və saxtakarlıqlarla, simulyasiyalarla əvəz edilən «həqiqətin istehsalçılarına» çevrilir. Buna görə biliyə, fəlsəfəyə, filosofa ehtiyac kəskinləşir və eyni zamanda sanki bunun əksi olaraq, bəlkə də, bizim adət etdiyimiz ənənəvi mədəniy ‐ yətin mühüm xüsusiyyətləri silinir. Nəticədə müxtəlif mədəniyyətlərin nümayəndələri arasında həyata keçən qarşılıqlı kommunikativ əlaqələr mədəniyyətlərarası təsir xüsusiy yə tini itirir. Mövcud şəbəkələr fərdlərarası münasi bət ‐ ləri millətdən, vətəndaşlıqdan kənar, «dünya sosiumu sinergiyasını» özündə cəmləşdirən, spontan şəkildə yaranan, böyük təsir potensi ‐ alına malik strukturlar ətrafında konsolidasiya Yüklə 30,85 Mb. Dostları ilə paylaş:
|