Щязряти Айятуллащцл-Цзма

İki qədim və səmimi dost

Təbiətşünasların  mütaliələri,  araşdırmaları  nəticəsində  məlum  olub  ki,  bitkilər  yeri 

tanımağın ikinci dövrəsinin ikinci hissəsində əmələ gəliblər. Təəccüblü budur ki, elə həmin 

dövrdə həşaratlar da peyda olmuşlar. Bu iki məxluq (həşarat və bitki) bütün həyat boyu bir-

biri  ilə  səmimi  və  vəfalı  dost  olmuş  və  bir-birinin  həyatda  qalmasına  qalmasına  səbəb 

olmuşlar.

Bitkilər öz dostlarının məhəbbət və ürəyini ələ almaq ücün özlərində şirə cəmləyirlər. 

Həşaratlar  erkək  bitkinin  toxumunu  dişi  bitkinin  üzərinə  aparıb  səpələdikdə  həmin  şirəni 

yeyirlər. Bu şirə həşaratlara o qədər ləzzət verir ki, özlərindən asılı olmayaraq bitkilərə tərəf 

hücum edirlər.

Botaniklərdən bir qismi bu fikirdədirlər ki, gül və bitkilərin rəng və ətri də həşaratları 

özlərinə  cəlb  etməkdə  böyük  rol  oynayır.  Bal  arıları  üzərində  aparılmış  təcrübələr 

nəticəsində məlum olmuşdur ki, onlar rəngləri tanıyır, ətir və iyi bir-birindən seçə bilirlər.

---

13

Əslində, özlərini həşaratlar üçün bəzəyən və ətirləndirən güllərdir. Bu güllər xüsusən 

zövqlü  kəpənək  və  bal  arılarını  özlərinə  cəlb  edirlər.  Həşaratlar  da  güllərin  bu  dəvətini 

böyük  məmuniyyətlə  qəbul  edir  və  tozlanma  əməliyyatının  başlancığını  qoyurlar-  güllərin 

üzərində olan şirəni yeyirlər. Bu şirə həşaratların ən gözəl yeməyi hesab olunur. Bu şirələr 

bir-birinin üstünə yığılaraq bal əmələ gətirir. Çünki həşaratlar (xüsusən bal arısı) bu şirənin 

üstünə qonduqda onun az miqdarını yeyir, çox hissəsini isə özləri ilə yuvalarına aparırlar. 

Uzun  sabiqəyə  malik  olan  və  iki  tərəfin  təlabatını  ödəyən  bu  dosluq  bitkilərlə  həşaratlar 

arasında həmişə olub və olacaq.

Tövhid dərsi

İnsan  bitkilərlə  həşaratlar  arasında  olan  dosluq  barədə  mütaliə  etdikdə  insanın 

özündən  asılı  olmayaraq  belə  bir  sual  irəli  cıxır:  Bitkilərlə  həşaratlar  arasında  bu  dosluq 

əlaqəsini kim yaratmışdır?

Həşaratları özlərinə tərəf cəlb edən şirə, rəng və ətri güllərdə kim xəlq etmişdir?

Hansı  varlıq  kəpənəklərə,  bal  arılarına  və  digər  həşaratlara  belə  incə  qanad,  ayaq  və 

bədən vermişdir?

Hansı varlıq onlara tozlanma əməliyyatında bitkilərə kömək etməyi öyrətmişdir?

Nə üçün bal arıları bir müddət yalnız müəyyən bir gülün üzərinə qonurlar?

Nə üçün həşəratlarla bitkilərin həyat tarixi bir dövrdə başlaiışdır?

Bu işlərin proqramsız həyata keçdiyini kim qəbul edər?

Təbiətin şüursuz qanunları özü-özünə bu cür gözəl mənzərələri yarada bilərmi?

 Bu iş əsla ola bilməz.

Quran bu barədə buyurur: «Rəbbin bal arısına belə vəhy (təlqin etdi:) Dalğalarda,