Щязряти Айятуллащцл-Цзма

ağaclarda və insanların qurduğu yerlərdə (evlərin damında, üzümlüklərdə) özünə yuva 

tik. Sonra bütün meyvələrdən ye və Rəbbinin sənə göstərdiyi yolla rahat, asanlıqla get.» 

(Nəhl, 68,69.)

Fikirləşin və cavab verin

1.Güllərin şirəsinin, rənginin və iyinin nə kimi faydası vardır?

2.Bal arılarının maraqlı həyatı barədə nə bilirsinz?

X dərs

Həddən artıq kiçik məxluqatlar dünyasında

Biz  bu  dünyanın  maraqlı  və  möcüzəli  məxluqatı  arasında  yaşadığımız  ücün  bunlara 

adət etmişik.

Misal ücün:

1)Bizim  ətrafımızda  həddən  artıq  kiçik  heyvan  və  həşaratlar  yaşayırlar  ki,  bunların 

bəzilərinin  həcmi  ola  bilsin  ki,  bir-iki  millimetrdən  artıq  deyil.  Bununla  belə,  onların  da 

böyük  heyvanlar  (hətta  insanlar)  kimi  əli,  ayağı,  başı,  gözü,  qulağı,  hətta  beyni  və  sinir 

sistemləri vardır.

Əgər bir qarışqanın beynini mikroskop altına qoyub baxsaq, onun təəccüblü və maraqlı 

olduğunu görərik. Qarışqanın bədəninə başçılıq edən müxtəlif hissələr onun beynində bir-

birinin  yanında  düzülmüşlər.  Bu  hissələrdən  birinin  fəaliyyətdən  düşməsi  qarışqanın 

bədəninin bir hissəsinin işdən düşməsinə səbəb olacaqdır.

Təəccüblü budur ki, qarışqanın iynə ucu boyda (bəlkə də kiçik) olan başında bir aləm 

zövq, mədəniyyət, hünər, huş və s. vardır. Belə ki, bir çox alim ömrünün çoxunu bu heyvanın 

üzərində  gedən  təcrübələrə  həsr  etmiş  və  qarışqaya  aid  olan  digər  maraqlı  məsələləri  öz 

kitablarında yazıb gələcək nəsillərə çatdırmışdır.

Bu heyvanda bu qədər zövqü, huşu və s. xəlq edən varlıq heç bir zövq və huşa malik 

olmayan təbiət ola bilərmi?

2)Atomların sirli dünyası.

---

14

Bildiyiniz  kimi  dünyada  indiyədək  kəşf  olunmuş  ən  kiçik  varlıq  atom  və  onun  təşkil 

olunduğu hissələridir. Atom o qədər kicikdir ki, ən böyük mikroskoplar (samanı dağ boyda 

göstərən mikroskoplar) da onu görməkdə acizdirlər.

Atomun nə qədər kiçik olduğunu öyrənmək üçün bunu bilmək kifayət edər ki, suyun 

bir  damcısında  dünyanın  bütün  adamlarının  sayı  qədər  atom  var.  Bir  santimetr 

uzunluğunda nazik bir simin (məftilin) içində olan protonları saymaq istəsək və bu işdə min 

nəfər insan da bizə kömək etsə, hər saniyədə protonların birini ayırsaq, gecələri sübhə kimi 

qalmaq  şərti  ilə  30  ildən  300  ilə  qədər  (atomların  müxtəlifliyinə  görə)  vaxt  lazımdır  ki, 

onların hamısını sayıb qurtaraq.

Bir santimetr simin içində bu qədər atomun olduğunu bildikdə, görün bütün dünyada 

(yer,  göy,  su  hava  və  s.)  nə  qədər  atom  vardır?  Bəşəriyyətin  fikri  onları  saymaqdan 

yorulmazmı? (Əlbəttə, hamısını saymaq qeyri-mümkündür). Onların sayını yalnız onları və 

bütün dünyanı yaradan Allah bilir.

Atomlar tövhid dərsi öyrədirlər

Atom tanıma bu günkü zamanda olan elmlərin ən əsas və ən maraqlılarndan biridir. Bu 

kiçik varlıq bizlərə tövhid dərsi öyrədir. Çünki atom dünyasında dörd şey diqqəti daha çox 

cəlb edir:

1)Fövqəladə bir quruluş

İndiyə  qədər  elektronlarının  sayı  tədricən  birdən  başlayan  və  yüzdən  yuxarıda 

qurtaran  yüzdən  çox  ünsür  kəşf  olunmuşdur.  Bu  təəccüblü  quruluşun  şüursuz  bir  varlıq 

tərəfindən yaradılması ağla-sığmazdır.