Kimyoviy analiz moddaning kimyoviy tarkibi, miqdori va uning tuzilishini aniqlash usullari haqidagi fandir. Uning vazifasi kimyo fanining nazariy asoslarini keng miqyosda o‘rganish asosida analizning yangi usullarini ishlab chiqish va ularni amalda tatbiq etishdan iborat.
Kimyoviy analiz moddaning kimyoviy tarkibi, miqdori va uning tuzilishini aniqlash usullari haqidagi fandir. Uning vazifasi kimyo fanining nazariy asoslarini keng miqyosda o‘rganish asosida analizning yangi usullarini ishlab chiqish va ularni amalda tatbiq etishdan iborat.
Kimyoviy analizning nazariy asoslarini tabiat qonunlari, jumladan, D.I. Mendeleevning davriy qonuni, modda massasi va energiyaning saqlanish qonuni, modda tarkibining doimiyligi qonuni va massalar ta’siri qonunlari tashkil etadi.
Anorganik moddalarni sifat analizi qilishning asosiy vazifasi tekshirilayotgan moddaning kimyoviy tarkibini va undagi kation hamda anionlarni aniqlashdan iborat. Sifat analizi ham kimyoviy, fizikaviy hamda fizik-kimyoviy usullar bilan olib boriladi. Sifat analizi kimyoviy usulda olib borilganda tekshirilayotgan moddada borligi taxmin qilingan komponent (atom, ion, molekula) dastlab har xil kimyoviy usullar bilan boshqa birikmaga o‘tkazilib, cho‘kmaga tushiriladi, rangli eritma hosil qilinadi, gaz ajratib chiqaradi (va boshqalar). So‘ngra shular tarkibidan tekshirilayotgan komponent aniqlanadi.
Anorganik moddalarni sifat analizi qilishning asosiy vazifasi tekshirilayotgan moddaning kimyoviy tarkibini va undagi kation hamda anionlarni aniqlashdan iborat. Sifat analizi ham kimyoviy, fizikaviy hamda fizik-kimyoviy usullar bilan olib boriladi. Sifat analizi kimyoviy usulda olib borilganda tekshirilayotgan moddada borligi taxmin qilingan komponent (atom, ion, molekula) dastlab har xil kimyoviy usullar bilan boshqa birikmaga o‘tkazilib, cho‘kmaga tushiriladi, rangli eritma hosil qilinadi, gaz ajratib chiqaradi (va boshqalar). So‘ngra shular tarkibidan tekshirilayotgan komponent aniqlanadi.
Masalan, tekshirilayotgan eritmadan SO4– ionini topish uchun u dastlab BaSO4 ko‘rinishda cho‘kmaga o‘tkaziladi, hosil bo‘lgan cho‘kma BaSO4 HNO3 da ham erimaydi, shuning uchun tekshirilayotgan eritmaga HNO3 va BaC12 qo‘shiladi. Bunda SO4 – ioni bilan quyidagi reaksiya boradi:
